 |
| TỔNG KẾT MỤC VỤ 2016 GX. LÀO CAI TẠI SƠN MÃN |
 |
| TỔNG KẾT MỤC VỤ 2016 GX. BẢO YÊN |
 |
| KHÁNH THÀNH NHÀ MỤC VỤ GX. HÀ THẠCH |
CHÚA NHẬT 2
MÙA VỌNG A
Lời
Chúa: Is 11,1-10; Rm 15,4-9; Mt 3,1-12
1.
Trở về cùng Chúa
Trong
khi thực hiện bức hoạ nổi tiếng “Bữa tiệc ly” Leonard de Vinci đã cãi vã với
một người bạn. Ông nhiếc mắng bạn ấy bằng những lời gay gắt và những cử chỉ doạ
nạt. Khi cuộc cãi vã đã qua, ông trở lại công việc đang làm là vẽ khuôn mặt
Chúa Giêsu. Nhưng ông không thể phác hoạ được một nét. Cuối cùng ông nhận ra sự
lo lắng phiền lòng. Ông liền bỏ bút vẽ, đi tìm người bạn mà ông đã xúc phạm và
xin người bạn ấy tha thứ cho mình. Thế rồi ông trở về và bình tĩnh vẽ khuôn mặt
Chúa Giêsu.
Như
nhà hoạ sĩ, chúng ta đang cố gắng đặt Chúa Giêsu vào tác phẩm của mình là lễ
Giáng sinh. Chúng ta muốn Chúa Giêsu là trung tâm của việc chúng ta cử hành. Và
chúng ta nghe tiếng Gioan Tiền hô khuyên nhủ: Hãy ăn năn sám hối vì Nước Trời
đã gần đến. Vậy đâu là sự liên kết giữa tâm tình sám hối và việc chuẩn bị đón
mừng Chúa đến?
Như
chúng ta đã biết trở ngại lớn nhất cho việc đón mừng Chúa đến chính là tội lỗi.
Vì thế để dọn đường cho Chúa, chúng ta phải từ bỏ tội lỗi, phải sống tinh thần
sám hối. Léonard de Vinci đã không thể vẽ được khuôn mặt Chúa Giêsu khi ông cảm
thấy mình còn tội lỗi, mình còn xúc phạm đến người khác. Chúng ta cũng không
thể đặt Chúa Giêsu vào bức hoạ giáng sinh bao lâu chúng ta chưa sám hối. Vậy
sám hối là gì?
Tôi
xin thưa sám hối là lo buồn về điều đã vấp phạm hay hối hận vì điều mình đã
không làm. Thực vậy, tâm tình sám hối không phải chỉ là việc quay trở về dĩ
vẫng, bằng cách ăn năn những gì đã lỗi phạm, mà hơn thế nữa còn phải hướng tới
tương lai, bằng cách dốc quyết uốn nắn sửa đội lại nhưng sai lỗi vấp phạm ấy,
để thăng tiến bản thân, đổi mới cuộc đời. Và như vậy, sám hối đòi hỏi phải có
một cái nhìn mới, một thái độ mới, một cuộc sống mới, và cốt lõi của nó bao gồm
sự trở về cùng Chúa.
Trong
cuộc sống, rất nhiều lần chúng ta đã không thực hiện những điều làm vui lòng
Chúa chẳng hạn như: cầu nguyện, học hỏi giáo lý, cảm thông và giúp đỡ những
người chung quanh. Trái lại, chúng ta thường hay làm những điều Chúa không
muốn, và chẳng bao giờ làm điều Chúa muốn cã. Đó chính là hàng rào cản ngăn
Chúa đến với chúng ta, và chúng ta đến với Chúa, nhất là trong mùa Giáng sinh
này.
Chính
vì thế, trong những ngày nay chúng ta hãy chạy đến nơi toà giải tội để được tha
thứ. Việc xưng tội không chỉ để tẩy xoá những vết nhơ tội lỗi mà hơn thế nữa
còn giúp chúng ta xa tránh tội lỗi, nhờ đó mà phục vụ Chúa một cách chân thành
hơn.
Hãy
ra sức khử trừ tội lỗi, Hãy cố gắng phá huỷ cho bằng được những chướng ngại vật
trên con đường Chúa sẽ đến viếng thăm. Khử trừ tội lỗi sẽ giúp chúng ta nhìn
thấy Đức Kitô một cách rõ ràng hơn. Khử trừ tội lỗi sẽ làm cho con đường Chúa
đến với chúng ta và chúng ta đến với Chúa được trở nên bằng phẳng và dễ dàng
hơn. Khử trừ tội lỗi sẽ biến tâm hồn chúng ta trở thành một hang đá, máng cỏ
sống động cho Chúa. Thế nhưng, chúng ta đã làm được những gì để dọn đường Chúa
đến?
2.
Các sứ điệp của Gioan Tiền Hô- ĐTGM Ngô Quang Kiệt
Các nước đang phát triển có hướng đô
thị hóa rất mạnh. Dân quê bỏ đồng ruộng ra thành thị. Chính phủ lo đô thị hóa nông
thôn. Càng phát triển, người ta càng có khuynh hướng tiêu thụ rất mạnh: ăn
sang, mặc đẹp. Vậy mà Phúc Âm hôm nay đưa ra hình ảnh thánh Gioan Tiền Hô, một
người sống trong sa mạc, ăn châu chấu, uống mật ong rừng, mặc áo da thú. Phải
chăng là Phúc Âm đã lỗi thời, đi ngược với đà tiến hóa của nhân loại?
Để trả lời cho vấn nạn này, trước hết
ta hãy cùng nhau đào sâu những sứ điệp Phúc Âm được nhắn gửi qua đời sống của
thánh Gioan Tiền Hô. Thánh Gioan Tiền Hô tự nhận mình chỉ là tiếng kêu trong sa
mạc. Đây không phải là một tiếng kêu vô hồn vô nghĩa. Nhưng là tiếng kêu có nội
dung, là những sứ điệp gửi đến loài người.
1) Sứ điệp thứ nhất mà thánh Gioan Tiền Hô
muốn nhắn gửi ta, đó là: hãy vào sa mạc.
Vào sa mạc là sống với thiên nhiên,
sống hòa hợp với đất trời, bảo vệ cây cỏ, dã thú. Trong nền văn minh tiêu thụ
hiện nay, người ta khai thác tối đa nguồn tài nguyên thiên nhiên mà không nghĩ
đến tái tạo. Thiên nhiên đang bị hủy diệt, rừng xanh đang lâm nguy, súc vật
đang kêu cứu. Trong bối cảnh ấy, sứ điệp của thánh Gioan Tiền Hô có giá trị như
một thức tỉnh con người trước sức tàn phá của nền văn minh tiêu thụ.
Vào sa mạc là tìm nơi yên tĩnh mà nghỉ
ngơi. Vì các đô thị lớn đã hoàn toàn bị ô nhiễm: ô nhiễm vì tiếng động, ô nhiễm
vì khói xăng, ô nhiễm vì rác rưởi, ô nhiễm vì bụi bặm.
Thế nhưng sứ điệp của thánh Gioan Tiền
Hô vượt lên trên những nhu cầu của xã hội, của sức khỏe để nhắm vào đời sống
tâm linh con người. Nhịp sinh hoạt trong xã hội công nghiệp càng ngày càng tăng
tốc độ. Con người luôn luôn vội vã đuổi theo công việc. Vì thế dễ rơi vào tình
trạng sống hời hợt bề mặt. Không có thời giờ lắng xuống bề sâu. Vào sa mạc tâm
linh, tức là tạo cho mình một thời gian và một không gian yên tĩnh. Dứt lìa
những bận bịu lo toan trong cuộc sống để trở về với mình, đối diện với lòng
mình.
Sa mạc không có đường đi. Nên người đi
vào sa mạc sẽ đi theo con đường Chúa chỉ dẫn. Như xưa dân Do Thái lang thang 40
năm trong sa mạc, không biết đường đi, chỉ biết đi theo áng mây cột lửa nên đã
tìm thấy đường đi về với Chúa, đã gặp được Chúa, đã thành dân của Chúa. Như
tiên tri Êlia chạy trốn trong sa mạc đã chẳng tìm được đường thoát thân. Nhưng
đã được Chúa chỉ cho con đường hy vọng. Như Chúa Giêsu ăn chay cầu nguyện 40
đêm ngày, nên đã tìm thấy con đường của Chúa Cha là hy sinh, khiêm nhường, sống
trọn tình con thảo.
Cũng vậy, người vào sa mạc tâm linh sẽ
gặp mình và trong sâu thẳm lòng mình sẽ gặp được Chúa. Vì Chúa còn thân thiết
với ta hơn chính bản thân ta. Vì Chúa còn sâu xa hơn chính nội tâm ta.
2) Sứ điệp thứ hai mà thánh Gioan Tiền Hô
muốn nhắn gửi ta, đó là: hãy sống khổ hạnh.
Ta tưởng sống khổ hạnh đã đi vào quá
khứ. Thực ra các nước văn minh đang đi vào con đường của thánh Gioan Tiền Hô.
Một trong các vấn đề lớn của người phương tây hiện nay là giữ sao cho khỏi lên
cân, để khỏi bị cholesterol, để khỏi bị chứng bệnh xơ cứng động mạch, để ngăn
chặn bệnh tiểu đường, để khỏi bị mỡ bao tim, người ta đã phải kiêng ăn, bớt
uống.
Ăn uống đơn sơ đạm bạc không những có
lợi cho sức khỏe mà còn giúp ta tiết kiệm để chia sớt với những vùng thiếu ăn,
thiếu mặc. Nhưng vượt lên trên tất cả sức khỏe thân xác lẫn đạo đức liên đới xã
hội, nếp sống khổ hạnh trước hết và trên hết nhắm phục vụ đời sống tâm linh. Ăn
uống là nhu cầu căn bản của con người. Nó thuộc về bản năng sinh tồn. Ăn uống
đứng đầu các khoái lạc. Khi làm chủ được ăn uống, người khổ hạnh cũng dễ tiến
tới làm chủ được bản thân. Chế ngự được bản năng ăn uống, ta sẽ dễ chế ngự được
tham, sân, si khác trong con người. Đó là bước khởi đầu trên con đường đức hạnh
dẫn ta đến gặp Chúa và trở nên thân thiết với Chúa.
3) Sứ điệp thứ ba mà thánh Gioan Tiền Hô muốn
nhắn gửi ta, đó là: hãy sám hối.
· Phải sám hối
vì con người là lầm lỗi, là xa lạc. Các thánh chính là những vị không ngừng sám
hối để đổi mới bản thân cho phù hợp với những đòi hỏi của Tin Mừng.
· Phải sám hối
vì đó là điều kiện tiên quyết để đón nhận Tin Mừng, để được vào Nước Trời.
Có hai đặc tính giúp xác định một sám
hối đúng nghĩa:
-
Đặc tính thứ nhất là triệt để. Sám hối không
phải là ngồi đó mà than khóc. Nhưng là thay đổi đời sống. Không phải thay đổi
một phần mà thay đổi trọn vẹn. Là đổi mới hoàn toàn. Sám hối phải triệt để như
dân thành Ninivê, bỏ hết việc ăn chơi, bỏ đàn hát, đọc kinh cầu nguyện, xức
tro, mặc áo nhặm. Sám hối phải triệt để như Phaolô, bỏ hẳn ngựa, gươm, bỏ hẳn
nếp sống cũ, bỏ hẳn con đường cũ, để tin nhận Đức Kitô, sống một nếp sống hoàn
toàn mới. Sám hối phải triệt để như Giakêu, bán hết gia tài, đền bồi gấp bốn,
chia sẻ với người nghèo…
-
Đặc tính thứ hai là cấp bách. Không từ từ do
dự vì thời giờ đã tới hồi cấp bách. Cái rìu đã đặt sẵn ở gốc cây. Cái sàng đã
đặt sẵn ở sân lúa. Cây không sinh trái sẽ bị đốn ngay. Trấu sẽ bị sàng lọc ra
ngoài.
Như vậy, con người và sứ điệp của
thánh Gioan Tiền Hô không hề lỗi thời. Những sứ điệp sa mạc, sứ điệp khổ hạnh
và sứ điệp sám hối vẫn luôn hiện thực. Những sứ điệp ấy soi sáng con đường ta
đi, phải tu sửa để gặp được Thiên Chúa Cứu Độ. Cuộc đời gương mẫu của thánh
nhân là sức nóng vừa lôi cuốn vừa thúc giục ta. Vì thế Chúa Giêsu đã khen Ngài
là “ngọn đèn chiếu sáng và tỏa nóng”. Ánh sáng của Ngài báo hiệu một bình minh
chói lọi huy hoàng. Sức nóng của Ngài dẫn ta đến tận nguồn lò lửa. Lò lửa ấy sẽ
chiếu sáng, sẽ đốt cháy mọi trái tim trong tình yêu và sẽ thanh luyện ta nên
tinh tuyền. Bình minh ấy, lò lửa ấy chính là Mặt Trời Công Chính, là Chúa Giêsu
mà chúng ta đang chờ mong trong đêm tối cuộc đời này. Amen.
GỢI Ý SUY
NIỆM
1)
Thánh Gioan Tiền Hô chuyển đến ta những sứ
điệp nào?
2)
Đối với bạn, sứ điệp nào cấp bách hơn cả?
3)
Cấp bách và triệt để là hai đặc tính của sám hối
Phúc Âm. Bạn có quyết tâm làm lại cuộc đời của mình hoàn toàn và ngay hôm nay
không?
4)
Bạn đã bao giờ cảm nghiệm niềm vui thiêng
liêng do cầu nguyện, sám hối và tự chế chưa?
3. Mùa Vọng: Mùa màu tím – ĐGM Vũ Duy
Thống
(Trích trong ‘Nút Vòng Xoay’)
Nếu Chúa Nhật thứ nhất Mùa Vọng, với
lối nhìn viễn cảnh, người ta thấy sáng lên dung mạo của Thiên Chúa, Đấng hằng
hy vọng vào con người, đồng thời cũng nhận ra dáng đứng của tín hữu là biết hy
vọng vào Thiên Chúa bằng lòng tỉnh thức, để Mùa Vọng được gọi là mùa xanh lên
niềm hy vọng thì Chúa Nhật thứ hai Mùa Vọng, với lối nhìn cận cảnh, người ta
lại thấy Phụng Vụ được diễn tả bằng một màu khác, không còn êm ả mướt xanh nữa
mà đã đi vào lắng đọng tím màu để Mùa Vọng cũng gọi được là mùa màu tím.
Tím không ở chân trời nắng xế; tím
không ở dòng sông Giođan chiều về nơi Gioan Tẩy Giả làm phép Rửa; tím cũng
không ở sắc phục linh mục bước ra dâng lễ, mà tím ở tâm can những tín hữu biết
chân thành ăn năn lầm lỗi bao ngày qua để thấy trong lệ sa màu tím của lòng
mình. Mùa Vọng đích thực là mùa của màu tím sám hối.
Nhưng làm sao để lòng sám hối diễn tả
được nỗi lòng Mùa Vọng, hay nói lên được sắc màu hy vọng? Trả lời câu hỏi này
tức là cùng lúc phải xét đến những đặc tính sám hối của Mùa Vọng.
1) Sám hối mang màu hy vọng không cúi gập
trên những lầm lỗi của mình mà hướng mở về tình thương Thiên Chúa.
Đối với nhiều người, sám hối cũng đồng
nghĩa với lòng hối hận, tức là nhận thức về thân phận tội lỗi của mình, ý thức
về những lỗi lầm mình đã phạm và buồn vì mình đã làm xấu cuộc đời mình đi. Tất
nhiên, lòng hối hận như thế tự nó có một ý nghĩa nhất định, nhưng nếu chỉ có
thế và chấp nhận dừng lại như thế, rõ ràng là có khuynh hướng co cụm lại và cúi
gập trên những lầm lỗi của mình. Hối lỗi thì ít mà xem ra hận mình lại nhiều,
để rồi khi tự mình vùng vẫy trong tình huống mất thăng bằng ấy, người ta dễ bị
rơi xuống vực sâu thất vọng, giống như con muỗi sa vào lưới nhện càng vùng vẫy
càng bị xiết chặt, và giống như những kẻ sa vào vũng lầy càng ngoi ngóp càng bị
lún sâu.
Thực ra, hối hận chỉ là một thành phần
trong hành vi sám hối, hay đúng hơn là khởi điểm của cả một tiến trình trở về
mà Thiên Chúa chính là cao điểm và kết điểm. Chính vì đối diện với Thiên Chúa
mà tôi biết mình có tội và cũng vì hướng đến Thiên Chúa mà tôi hối hận tìm về.
Người ta vẫn bảo sám hối là hai mắt nhìn của con người nội tâm: một mắt nhìn
vào mình để nhận ra những tội lụy của một đời xa vắng đã dẫn tới sa ngã rồi xa
lìa tình thương Thiên Chúa và mắt khác nhìn vào Thiên Chúa để thấy nơi Ngài một
tình yêu như tấm lòng người cha, như trái tim người mẹ bao dung thương xót mà
xin ơn làm lại cuộc đời.
Hai con mắt, hai hướng nhìn nhưng vẫn
chỉ là một lòng sám hối mang màu hy vọng. Thiếu một trong hai, sắc màu hy vọng
đều bị nhạt nhòa. Sẽ là thất vọng nếu chỉ nhìn tội mình mà quên nhìn tình Chúa
và sẽ là vô cùng ảo vọng nếu chỉ nhìn tình Chúa mà quên nhìn tội mình; nhưng sẽ
là hy vọng dâng đầy cho những ai vươn lên tình yêu Thiên Chúa khởi đi từ lòng
sám hối tội lỗi của mình. Hình như trong lời kêu gọi “Hãy sám hối” đã có tiếng
giục giã “Hãy hy vọng”, và sở dĩ Gioan Tẩy Giả kêu gọi sám hối hôm nay là
bởi vì đã có niềm hy vọng dọn đường chờ mong Chúa đến.
2) Sám hối mang màu hy vọng không dừng lại
trong nội vi tâm thức mà biết tỏa rộng lên cả cuộc đời.
Đối với một số người khác, sám hối là
một cách nói ám chỉ một chuyển biến từ một tình trạng cũ và xấu đến một tình
trạng mới và tốt hơn, nhưng hối lỗi chỉ là một chuyển biến xảy ra trong nội vi
ý thức của cuộc sống tâm hồn, cùng lắm cũng chỉ được diễn ra bằng những nghi
thức đã được quy định. Thế thôi. Rõ ràng cách nhìn như thế quả là không ổn.
Không ổn ở chỗ nó quá máy móc, làm như cứ tham dự một số nghi thức sám hối là
đương nhiên mình được thanh tẩy bất kể đời sống của mình ra sao; và không ổn ở
chỗ nó quá nội giới, làm như sám hối chỉ là một thứ tâm lý liệu pháp nào đó
theo kiểu kể tội trong gió, gió thổi bay đi là xong.
Sám hối Mùa Vọng đâu phải là thứ sám
hối như thế, mà thật ra phải là thứ sám hối toàn diện đúng mức với lòng hối
cải, vốn bao gồm hai động tác cơ bản đan xen: “hối” có nghĩa là hối lỗi
và “cải”
là kiểu nói tắt của chữ cải thiện. Nếu hối lỗi là lời đoạn tuyệt với quá khứ
tội lụy, thì cải thiện là lời quyết tâm dấn bước vào một tương lai tươi mới. Và
đến khi sám hối trở thành một thói quen ăn sâu vào trong nhịp sống để nỗ lực
chuyển đổi không ngừng lên những tình trạng tốt hơn thì đó chính là một cuộc
lột xác đổi đời; không giống như đổi đời xe đời máy mà là đổi đời sống cách
sống với những hệ lụy cụ thể không thể lần lữa chần chừ được.
Không phải vô tình mà Gioan Tẩy Giả
bảo những kẻ đến với ông là “Hãy làm việc lành cho xứng với lòng sám hối”
nhưng qua đó ngài cho thấy lòng sám hối đích thực của Mùa Vọng chính là tích
cực đổi mới ngay trong đời sống cụ thể của mình.
3) Sám hối mang màu hy vọng biết vượt qua
những động tác để trở thành một thái độ sống.
Đối với một số người khác nữa, sám hối
thường được quan niệm như một cao trào chỉ bùng lên một năm vài lần vào những
dịp lễ đặc biệt như cách phân bổ Lịch Công Giáo hiện nay, tức là xuân thu nhị
kỳ: một lần vào Mùa Vọng để dọn lòng mừng lễ Giáng Sinh cho sốt sắng và lần nữa
vào Mùa Chay để tỏ bày sự thông công vào lễ Phục Sinh cho phải đạo, “Xưng tội một năm ít là một lần và chịu Mình
Thánh Đức Chúa Giêsu trong Mùa Phục Sinh”.
Xem ra cách thực hành sám hối như vậy
cũng có những nét cụ thể nhất định, nhất là lại phù hợp với đại đa số giáo dân
vốn đầu tắt mặt tối chạy vạy với cuộc sống kinh tế gia đình hoặc xã hội. Nhưng
từ căn bản có cái gì đó chưa ổn. Một mặt quá gắn liền động tác sám hối với việc
đón nhận Bí tích Hòa Giải sẽ dẫn tới ý nghĩ rằng khi mình không nhận Bí tích
Hòa Giải thì mình cũng chẳng cần đến sám hối nữa; và mặt khác coi sám hối chỉ
như một động tác diễn ra trong khoảnh khắc sẽ tới lúc nghĩ rằng sám hối chỉ là
điều kiện ắt có và đủ cho việc xưng tội chứ không như một thái độ thường xuyên
phải có trong đời Kitô hữu.
Thực ra sám hối mang màu hy vọng không
đơn thuần là một động tác cho bằng là một thái độ. Sám hối là một thành phần
của đời sống đức tin, nhưng lại gói ghém và len lỏi vào mọi ngõ ngách của toàn
bộ cuộc sống đức tin ấy. Chả thế mà Gioan Tẩy Giả khi trả lời cho đám đông về
việc thực thi sám hối đã mở ra cho họ một nhãn giới thật rộng bao gồm cả việc
thực thi công bình và sống tình bác ái. “Quanh co uốn cho ngay, gồ ghề san cho phẳng,
hố sâu lấp cho đầy, nơi cao phải bạt thấp” đâu phải chỉ là chuyện dọn
dẹp đường xá, mà đã trở thành chuyện khai quang tâm hồn để nhìn thấy ơn Thiên
Chúa cứu độ. Cũng thế, việc chia cơm sẻ áo đâu phải chỉ là chuyện cứu trợ, mà
đích thực đã là cách diễn tả cụ thể của lòng sám hối chờ mong Chúa đến.
Tóm lại, sám hối mang màu hy vọng là
sám hối tìm về tình thương Thiên Chúa, chấp nhận thay đổi cuộc đời và biết để
cho ơn tha thứ thấm đẫm vào mọi ngõ ngách của cuộc sống đức tin. Đó là sám hối
Mùa Vọng chuẩn bị đón lễ Noel, nhưng đó cũng là thái độ thường xuyên của đời
tín hữu. Và cũng vì có sám hối như vậy, Mùa Vọng đúng nghĩa chính là mùa màu
tím từ bên trong ra bên ngoài và từ ngôn ngữ tới hành vi. Chúc mọi người những
ngày Mùa Vọng thật sốt sắng.
4. Món “ăn năn” – ĐGM Vũ Duy Thống
(Trích trong ‘Làm Nụ Hoa Trắng’)
Có một món ăn các nhà hàng nhiều sao
không quen thết đãi, nhưng những quán ăn tôn giáo lại xem như đặc sản của mình.
Món ăn ấy người đời không quen thưởng thức, nhưng kẻ có đạo lại tìm đến ăn như
một thứ lương thực sớm tối. Món ăn ấy không có trong thực đơn của những đầu bếp
trứ danh nhưng luôn gặp thấy trên bàn ăn của Giáo Hội lữ hành. Món ăn ấy đơn
giản lắm nhưng lại là món ăn có đầy đủ mọi hương vị chua cay mặn chát ngọt bùi
của quá khứ hiện tại tương lai. Món ăn chữa bệnh nhưng đồng thời cũng là món ăn
bổ dưỡng tâm linh. Món ấy là món gì?
Thưa đó là món “ăn năn sám hối”, một món
ăn màu tím truyền thống của Chúa Nhật thứ hai Mùa Vọng, cũng là món ăn hữu ý
được nhìn qua trang Tin Mừng hôm nay. Nhưng để tránh dị ứng hoặc phản ứng phụ,
đồng thời để tận hưởng những hiệu quả bổ dưỡng, trang Tin Mừng đề nghị ta những
động tác quan trọng để hưởng dùng món “ăn năn sám hối”.
1) Động tác thứ nhất là chân thành nhìn nhận
tội lỗi của mình.
Đây là động tác mở đầu trong tiến
trình ăn năn sám hối, cũng là động tác mở đầu cho bất cứ một sinh hoạt phượng
tự nào khi con người tiếp cận với Thiên Chúa: ta vừa mở đầu Thánh Lễ với tâm
tình thú tội ăn năn. Chính Chúa Giêsu ngày trước cũng đã mở đầu sứ vụ công khai
của Người bằng lời kêu gọi không quên “Hãy sám hối và tin vào Phúc Âm”. Và
ngay Gioan Tẩy Giả cho dẫu trong hoang địa nắng cháy khô cằn chẳng có gì ăn,
cũng hô vang đồi núi: Hãy ăn năn sám hối vì Nước Trời đã đến gần trong không gian và cũng vì Nước Trời đã gần đến trong thời gian.
Động tác “nhìn nhận tội lỗi” trong
mắt nhìn của những kẻ xa lạ với Tin Mừng có thể là một thứ tâm lý xa rời thực
tế theo kiểu “không ai bắt lỗi ngu gì mà
thú nhận”; nhưng đối với những kẻ tin vào Phúc Âm đó lại là hai mắt nhìn của
một tấm lòng chân thành: một mắt nhìn vào mình để nhận ra thân phận mình tội
lụy và một mắt nhìn lên Chúa để nhận lấy lòng thương bao dung tha thứ của Ngài.
Ta nhận mình có tội bởi ta đã nhìn vào tình thương của Chúa từ hồi nào. Ta nhận
ra Chúa yêu ta bởi ta đã nhìn thấy từng ngày lỗi tội của mình.
Như vậy, “nhìn nhận tội lỗi” chính là
động tác mở đầu của món “ăn năn sám hối”, cũng là động tác mở về tình thương
của Thiên Chúa và mở vào kho tàng thiêng liêng chất chứa ơn tha thứ do Thiên
Chúa thết đãi con người. Tự căn bản, xưng thú tội lỗi của mình cũng là tuyên
xưng vào lòng thương xót của Thiên Chúa.
2) Động tác thứ hai được gặp thấy trong lời
kêu gọi của Gioan Tẩy Giả: “Hãy làm việc lành cho xứng với lòng sám hối”.
Có thể có ai đó ngẩn ngơ thầm nghĩ: “Ơ
hay, cái ông Gioan Tẩy Giả này mới thật là ngớ ngẩn, sám hối như trong động tác
thứ nhất tự nó đã là một việc lành rồi, cần phải làm thêm việc lành khác nữa
sao? Vẽ chuyện!”. Xin thưa rằng ông Gioan Tẩy Giả không ngớ ngẩn đâu, ngược
lại, trong lời kêu gọi đơn giản của ông đã hàm chứa những ý nghĩa đẹp đến độ
ngẩn ngơ cho một lòng ăn năn tích cực và đích thực.
Lòng ăn năn tích cực không dừng lại
trong ý thức nhìn nhận tội lỗi của mình, bởi nếu chỉ có thế nó có nguy cơ biến
dạng thành một thứ dày vò lương tâm bất bình bất ổn bất an bất toàn; hay thành
một thứ hối hận theo tự điển tra ngược, là “hối thì ít mà xem ra hận lại nhiều!”.
Không phải thế, lòng ăn năn tích cực là cả một tâm tình sống ơn tha thứ, sống do ơn tha thứ và cũng sống cho ơn tha thứ, có nghĩa là một sức sống
được chuyển dịch một cách cụ thể qua những việc lành mọi lúc mọi nơi cho Chúa
và cho anh chị em mình.
Đó cũng là lòng ăn năn đích thực không
đồng hóa với một thứ tình cảm chợt đến chợt đi, bởi nếu chỉ có thế nó có nguy
cơ biến dạng thành một thứ cảm tình vị kỷ theo kiểu làm việc lành cho “sướng”, thế thôi, trong khi lòng ăn năn
đích thực gọi đến một phẩm cách, một trách nhiệm. Gioan Tẩy Giả không bảo làm
việc lành cho “sướng” mà hãy làm việc
lành cho “xứng” với lòng sám hối.
3) Động tác thứ ba để thưởng thức món “ăn năn”,
đó là khiêm tốn đợi chờ Đấng đang đến.
Đấng ấy không phải là người xa lạ, mà
là một THỰC KHÁCH viết hoa viết đậm của mọi Kitô hữu quanh bàn “ăn năn”. Đấng
ấy là Đức Kitô đã đến lần thứ nhất trong lịch sử với ngả nghiêng cây Thập Tự,
sẽ đến lần thứ hai ngày cánh chung với sự công chính và nền hòa bình viên mãn,
và Người đến từng ngày cho tất cả những ai khiêm tốn đợi chờ với lòng sám hối.
Thảo nào trang Tin Mừng hôm nay nói
nhiều đến từ ngữ “dọn đường và sửa đường”. Dọn đường bởi vì Đấng ấy đang trên
đường đến với ta và sửa đường “quanh co uốn cho ngay, gồ ghề san cho phẳng,
hố sâu lấp cho đầy, nơi cao phải bạt xuống” là bởi vì Người chỉ thích
đến với ta trên đường công chính.
Hiểu như thế, ăn năn không phải là ăn
điều gì khác hơn là ăn chính Đấng đang đến: Chúa Kitô. Chính Người là đích điểm của việc sám hối. Vắng Người là
thiếu tất cả: việc sám hối có thể co cụm lại như một thứ nghi thức thực hiện
cho yên lương tâm; nhưng có Người là có tất cả: việc sám hối bấy giờ sẽ trở nên
một mạch nguồn sức sống mới trong Thánh Thần. Nói cách khác, Lòng người sám hối
Mùa Vọng ví tựa những căn phòng, quá ngổn ngang chật hẹp, Chúa Kitô sẽ không
thể chen chân bước đến; nhưng ngược lại biết dọn dẹp sạch sẽ thẳng ngay, Người
sẽ ung dung tìm vào như vào trong căn hộ của mình.
Tóm lại, dẫu chẳng phải là “người có
tâm hồn ăn uống” mà chỉ vì cái phong phú và lắt léo của tiếng Việt, nên đã xin
chia sẻ Phúc Âm hôm nay qua dạng thức của một món ăn: món “ăn năn sám hối” với
ba động tác: nhìn nhận tội lỗi, thực hiện việc lành và chờ đợi Chúa đến; một
cách trực tiếp là họa lại lời Gioan Tẩy Giả vang lên trong trang Tin Mừng, một
cách gián tiếp là lòng hẹn lòng hãy tìm đến món “ăn năn” qua việc sống Bí tích
Hòa Giải.
Đó không phải là món ăn mới nhưng luôn
có diệu cảm mới dành cho những ai biết ăn đúng cách. Đó không phải là món ăn
lạ, nhưng luôn là những phép lạ tâm linh dành cho những ai biết ăn đúng liều
lượng. Đó không phải là món ăn đặc sản chỉ thết đãi trong thời gian cao điểm
như Mùa Vọng Mùa Chay, mà là món quanh năm ngày tháng mở cửa cho hết mọi người
bất kể giàu nghèo lớn bé. Đó không phải là món ăn cầu kỳ trong các nhà hàng quý
tộc, mà thực ra là một nhịp cầu vô cùng kỳ diệu dẫn ta ra khỏi tình trạng tối
tăm và dẫn ta bước tới đời sống thánh ân.
Mười năm trước khi kinh tế còn khó
khăn, trên đường đi hằng ngày thấy xuất hiện những tấm bảng hiệu nhận phục hồi
những cơ phận máy móc, tôi đã có ý nghĩ nên ghi trên tòa Hòa Giải một tấm bảng
hiệu nhận “phục hồi sự sống các tâm hồn”. Hôm nay, thời kinh tế mở cửa, trên
đường từ chợ Bến Thành về đây thấy nhan nhản những bảng hiệu của các quán ăn
đặc sản, từ Hương phố tới Hương đồng, từ Hương xưa tới Hương rừng lao xao. Tôi
nghĩ có lẽ phải ghi trên tòa Hòa Giải tấm bảng khác thôi: Hương thiêng đặc sản
tâm hồn, món “ăn năn” dẫn đến nguồn thánh ân.
5. Hướng lòng về ngày Con Người sẽ đến
Các bài Kinh thánh hôm nay cho chúng
ta hiểu rõ hơn về Đấng sẽ đến và khuyên chúng ta có thái độ thích hợp với
Người.
1) Đấng sẽ
đến
Bài sách Isaia tiếp nối tư tưởng Chúa
nhật 1 Mùa Vọng: khi Đấng Thiên Sai đến, Ngài sẽ phân xử mọi nước và thiết lập
thời đại thái bình. Hai tư tưởng này sẽ được khai triển thêm. Khi xét xử, Đấng
Thiên Sai tỏ ra nhân ái một cách đặc biệt với những người nghèo khó. Còn đối
với hạng bất nhân vô đạo, thì hơi thở của Ngài sẽ làm họ tiêu tan. Đang khi ấy,
những nét tả về thời đại thái bình thật là thi vị. Người ta quên sao được hình
ảnh: chó sói sống chung với chiên non, sư tử gặm cỏ như bò và trẻ em giỡn với
rắn lửa mà chẳng hề chi?
Tuy nhiên chủ yếu của bài sách Isaia
hôm nay không nhằm quảng diễn những tư tưởng của Chúa nhật trước. Nhà Tiên tri
còn muốn đi xa hơn và nói một cách cụ thể hơn. Ngay những hàng chữ đầu tiên đã
đề cập tới “chồi sẽ xuất từ gốc Giê-sê”; và câu kết còn nhắc lại danh hiệu ấy.
Tức là với bài sách Isaia hôm nay, Phụng vụ muốn cho chúng ta hiểu hơn về Đấng
sẽ đến sau này. Ngài thuộc tộc Yêssê, thân phụ của Đavít. Ngài sẽ là “Con Vua
Đa-vít”. Ngài sẽ đến đầy Thánh Linh, đến nỗi không nơi nào trong Kinh thánh nói
đến bảy ơn Chúa Thánh thần như trong đoạn Isaia này. Ngài sẽ xét xử mọi người,
và rộng rãi cách đặc biệt với người nghèo khó. Ngài sẽ lập thời đại thái bình
và muôn dân sẽ đến thỉnh ý Ngài.
Nhưng người nào trong tộc Đa-vít sẽ là
Đấng Thiên Sai? Gioan Tẩy Giả trong bài Tin Mừng hôm nay đã trả lời cho dân
It-ra-en. Họ tuốn đến với ông. Họ xin ông làm phép rửa cho họ. Họ chấp nhận cả
những lời khiển trách nặng nề. Nhưng Gioan vẫn chưa bằng lòng. Ông bảo mọi
người phải thống hối thêm, để chịu được phép Rửa bởi Thánh Thần và bằng lửa.
Chịu rửa bằng nước chưa phải là khó. Chịu rửa bằng lửa sẽ đau đớn hơn vì lửa
mới làm cho những dơ bẩn ở trong chảy ra, đang khi nước chỉ rửa được những bụi
bặm bám ở ngoài. Thế mà Đấng sẽ đến là Đấng đầy Thánh Thần. Ngài còn khỏe hơn Gioan,
tức là đầy Thần lực hơn, đầy thánh thiện hơn, đầy đòi hỏi hơn, Ngài sẽ quan sát
mọi người và thấu đạt tâm can như người sàng thóc hay rê lúa. Không ai lọt được
sự phán xét của Ngài.
Như vậy, cả bài tiên tri Isaia, cả bài
Tin Mừng Matthêu đều muốn cho chúng ta hiểu hơn về Đấng sẽ đến. Ngài sẽ là Đấng
xét xử mọi người. Đó là viễn tượng về ngày thế mạt hơn là về ngày Giáng sinh.
Chủ yếu của Mùa Vọng vẫn là hướng lòng chúng ta về Ngày Con Người sẽ đến trong
những ngày sau hết. Tuy nhiên Mùa Vọng cũng hướng ta nhìn vào Ngày Chúa Giáng
sinh như tương lai gần, để chuẩn bị tương lai cuối cùng. Và chúng ta cũng phải
nhìn thấy việc Chúa sinh ra như để phán xét mọi người.
2) Đấng phán
xét
Nhiều người thường nghĩ chỉ có phán
xét khi linh hồn lìa xác về trước Tòa Chúa và đặc biệt lúc sống lại sau hết,
mọi người sẽ phải trình diện trước mặt Đấng Chí Công. Nhưng không phải! Cả Isaia,
cả Gioan không nghĩ như vậy đâu. Theo các ngài, khi Đấng Cứu Thế đến, dù là đến
trong thế gian để làm công việc cứu chuộc, Ngài đã là Đấng Thẩm Phán Chí Công
rồi.
Cụ già Simêon chia sẻ quan niệm đó.
Nhìn thấy Hài Nhi ở trong Đền thờ, ông đã cất tiếng loan báo: Trẻ này sẽ làm cớ
cho nhiều người bổ nhào và chỗi dậy, nghĩa là hư đi hay được cứu rỗi.
Và thật sự hễ Đức Kitô đến nơi nào là
ở chỗ đó có người tin theo và có người chống đối. Giáo lý Ngài truyền ra tức
khắc làm cho nhiều kẻ thấy chói tai và nhiều người khác đón nhận như Tin mừng
cứu rỗi. Ở nơi thân mật với các tông đồ, Ngài đã khiến Yuđa trở thành tên phản
phúc và các người dân chài kia trở nên kẻ đi chài lưới người.
Ở nơi công cộng trên đỉnh đồi Núi Sọ,
Ngài cũng làm cho một tên trộm phải lộng ngôn, đang khi người trộm khác được
vào nơi an nghỉ.
Đấng Thiên Sai là Đấng Xét Xử. Bản
chất Ngài là vậy, vì như Isaia và Gioan nói: Ngài là Đấng đầy Thánh Linh. Mà
Thánh Linh là tình yêu. Đấng Thiên Sai mang tình yêu Thiên Chúa nhập thế giáng
trần vì Chúa Cha đã yêu loài người đến nỗi đã ban Con Một Ngài cho ta. Đức Kitô
là Tình yêu của Chúa Cha gửi đến cho loài người. Và tình yêu không chấp nhận
dửng dưng. Người ta chỉ có thể đáp trả lại bằng yêu thương hay bằng từ khước,
vì dửng dưng đã là từ khước rồi.
Thế nên, đang khi dọn mình mừng lễ
Chúa Giáng sinh, chúng ta phải sẳn sàng đón nhận Đấng đến để phán xét, để phân
biệt những người yêu mến Người và những kẻ từ chối Người. Và như vậy cũng là
sẵn sàng để đón nhận Đấng sẽ đến phán xét sau này. Chúng ta phải biết ơn Isaia
và Gioan. Cả hai đã cho chúng ta hiểu điều đó. Có điều hai ông dường như mâu
thuẫn với nhau: Isaia nói đến một Đấng phán xét dịu dàng, còn Gioan lại trình
bày Ngài như người sàng thóc, để bỏ trấu vào lửa. Dung hòa hai ông thế nào?
Chúng ta phải nghe ai?
3) Thái độ
đạo đức
Thật ra, như lời thư Rô-ma nói, mọi
điều đã viết xưa kia, thì đã được viết để dạy dỗ ta. Thế nên ta không tìm cách
bỏ mất điều nào. Đấng phán xét của Isaia sở dĩ sẽ phân xử công minh cho người
hèn yếu và đoán định ngay chính cho kẻ nghèo hèn, là vì Ngài không phân xử theo
mã mắt thấy hay đoán định phỏng chừng tai nghe. Ngài thắt đai lưng bằng công
chính và nịt hông bằng tín thành. Nghĩa là Ngài là Đấng chính trực và thông
suốt. Đứng trước một Đấng Thiên Chúa thánh thiện như vậy, và nhất là phải dọn
đường cho Ngài tới giữa một dân tộc còn nhiều tội lỗi, Gioan không thể làm khác
hơn là kêu gọi người ta ăn năn thống hối. Ông là người mà tiên tri Isaia đã ám
chỉ. Ông tiếp nối sứ mệnh của Isaia. Nhà tiên tri đã báo trước rất xa về Đấng
xét xử sẽ đến. Gioan biết Đấng đó đã gần đến rồi. Chính ông đã phải sống cuộc
đời tu hành khắc khổ với thức ăn, áo mặc khác thường để mong được cứu độ. Lời
ông giảng phát xuất từ đời sống chân thật, khiến người nghe chấp nhận như lẽ
đương nhiên phải vậy. Chúng ta không thể nói ông đòi hỏi hơn Isaia hay một tiên
tri nào khác. Cả ông lẫn Isaia chỉ nói lên một sự thật: Đấng đang đến sẽ xét xử
rất công minh. Thế nên ai nấy hãy thống hối tội lỗi.
Thánh Phao-lô không những được kinh
nghiệm của Isaia và của Gioan, ngài còn đã được biết về cuộc đời của Đức Yêsu.
Ngài thấy các việc lành Cựu Ước dạy làm chưa đủ để giúp ta được ơn thánh hóa.
Các của lễ đền tội ngày xưa không đủ sức xóa bỏ tội lỗi. Duy chỉ có lòng thương
xót của Chúa. Việc ta thống hối tội lỗi vẫn cần, nhưng tha thứ vẫn là hành vi
hoàn toàn quảng đại của Chúa. Mà rõ ràng Chúa muốn quảng đại. Chúa muốn cứu cả
giới cắt bì lẫn lương dân. Ngài muốn thi hành lòng thương xót cho mọi người
miễn là người ta muốn đón nhận. Và chỉ ai muốn tha thứ mới đón nhận ơn tha thứ.
Có tìm được mảnh đất thích hợp, ơn Chúa mới kết quả như hạt giống rơi vào đất
tốt. Thế nên trong ngày Phụng vụ giới thiệu cho ta biết, Đấng sẽ đến là Đấng
đến để xét xử, thì không những Giáo hội muốn cho ta thi hành việc thống hối tội
lỗi; nhưng để ta chắc chắn nhận được ơn cứu độ thứ tha, dùng lời Thánh Phao-lô,
Giáo hội khuyên ta hãy có thái độ chấp nhận nhau, tha thứ cho nhau và sống
thuận hòa với nhau. Bức họa về thời đại thái bình trong bài sách Isaia thúc
giục chúng ta xây dựng một nếp sống xã hội thuận hòa để chứng tỏ Nước Chúa đã
đến giữa chúng ta và chúng ta sẵn sàng cho Ngày Ngài trở lại.
Chúng ta sẽ sống thuận hòa trong mọi
ngày chờ đón Chúa đến. Chúng ta cần tinh thần hoà thuận ngay trong lúc này để
đi vào Thánh lễ, vì nếu khi mang lễ vật tới bàn thờ mà nhớ đang còn xích mích
với ai, hãy đặt của lễ đó, về làm hòa đã rồi sẽ trở lại dâng của lễ sau.
Xin Chúa cho tâm hồn chúng con được
thật sự bình an để dâng lễ vật này. Nghĩa là xin Chúa tha thứ những nỗi bất hòa
giữa chúng con, để hôm nay dâng lễ vật bình an này về, chúng con sẽ nỗ lực xây
dựng xã hội thuận hòa để chờ đón Chúa.
6. Kinh nghiệm trở về
(Trích trong ‘Lương Thực Ngày Chúa
Nhật’)
Để hiểu đoạn văn của tiên tri Isaia
trích dẫn ở đây, phải nhớ rằng não trạng Do Thái bị đánh dấu sâu xa bởi kinh
nghiệm về sự Xuất Hành. Cuộc Xuất Hành đầu tiên là vụ trốn thoát khỏi Ai Cập.
Nhưng về sau, dân Israel còn trải qua những cuộc lưu đầy khác, theo sau là
những cuộc giải phóng, những vụ Xuất Hành mới. Ở đây lời tiên tri của Isaia
liên quan đến cuộc giải thoát khỏi ách thống trị Babylone. Cũng như xưa khi ra
khỏi Ai Cập, Do Thái sẽ phải đi qua sa mạc, sa mạc Syria
Theo Isaia thì tiếng kêu hiệu triệu
rằng phải dọn cho Chúa một con đường trong sa mạc. Còn theo
Gioan Tẩy Giả, đó lại là tiếng kêu trong sa mạc: Hãy dọn
đường cho Chúa. Hai cách nói trên không chống nghịch nhau, nhưng bổ túc cho
nhau. Nếu biết rằng não trạng Kitô giáo được đánh dấu sâu xa bởi kinh nghiệm
trở về với Chúa, bởi cuộc ‘xuất hành thiêng liêng’, người ta có thể chấp nhận
rằng tiếng Chúa gọi giữa loài người thường giống như một tiếng kêu trong sa
mạc, nhưng đàng khác người ta kinh nghiệm rằng, nếu biết nghe tiếng ấy, thì
cuộc trở về với Chúa, nghĩa là sự trở lại, gồm có những giai đoạn ‘lột xác’
trong sa mạc, từ bỏ, trần trụi. Song không được ngã lòng, bởi vì tiếng Chúa là
tiếng loan báo Tin Mừng, loan báo Tự Do.
Trong cách thức hành động của Gioan,
ta hãy nêu ra hai điểm:
1) Người làm
phép rửa trong giòng sông Giođan. Nghi thức tẩy rửa với nước, từ việc
rửa tay đến việc tắm gội toàn thân, là một tục lệ thông thường của người Do
Thái và nơi các dân tộc khác. Nghi thức đó có ý nghĩa tôn giáo. Mối nguy mà
Gioan nói tới, là ở chỗ tin rằng chỉ cần làm nghi thức là có thể coi mình đã
trong sạch rồi. Dù vậy Gioan vẫn không coi thường nghi thức ấy, vẫn áp dụng,
vẫn làm phép rửa.
Phép Thánh Tẩy Kitô giáo sử dụng nước
để rửa, như một dấu hiệu. Con người hiện đại dễ coi khinh các dấu hiệu bên
ngoài. Cần phải nhấn mạnh với họ rằng những yếu tố hình thức cho phép đi tới
những thực tại sâu xa, miễn là được áp dụng trong một số điều kiện nào đó. Bí
tích là những dấu hiệu của một thực tại thiêng liêng; bí tích biểu hiệu bên
ngoài điều mà ơn sủng thể hiện bên trong.
2) Phép rửa Gioan kèm theo việc tự cáo
tội. Đó là một việc
bề ngoài. Thiên Chúa thấy tận thâm sâu của cõi lòng ta, và chính là trong chỗ
thầm kín đó mà Người thôi thúc, cật vấn con người. Mà nếu nhìn vào đáy sâu của
lương tâm mình, nó không thể không thấy mình khốn nạn. Lúc đó hoặc là nó trở
nên mù quáng, hoặc ngã lòng, hoặc sẽ cầu xin Chúa thanh tẩy mình. Chúa thanh
tẩy và giúp đỡ con người thành thực có lòng ao ước ra khỏi vòng tội lỗi. Đó là
một kinh nghiệm khởi đầu và đi theo suốt cuộc đời người Kitô hữu.
7. Hãy dọn đường Chúa – R. Veritas
Ba nhân vật quan trọng trong Kinh
Thánh được Giáo Hội nhắc đến trong Mùa Vọng để giúp chúng ta chuẩn bị đón chờ
Chúa đến là tiên tri Isaia, thánh Gioan Tiền Hô và Mẹ Maria. Không những các
Ngài đã đón Chúa đến trong cuộc đời mình, mà các Ngài còn giúp cho mọi người
khác biết cách để đón chờ Chúa đến.
Bài đọc thứ nhất của cả bốn Chúa Nhật
Mùa vọng đều trích lại sứ điệp tràn đầy hy vọng của tiên tri Isaia. Trong cảnh
sống nhiều thử thách và bóng tối đau thương dường như thể Thiên Chúa không có
mặt, như bỏ rơi con người. Tiếng nói đầy hy vọng của tiên tri Isaia vang lên
loan báo Thiên Chúa sắp đến thực hiện lời Ngài đã hứa, là thiết lập lại sự công
bằng và hòa bình.
Thời của chúng ta đang sống tuy cách
xa thời của tiên tri Isaia, nhưng vẫn cần lắng nghe và hy vọng vào sứ điệp của
tiên tri Isaia. Con người có âm mưu loại bỏ Thiên Chúa ra khỏi con người, nhưng
phần Thiên Chúa thì Ngài không thể vì thế mà bỏ mặc con người với những thảm
cảnh do chính con người tạo nên, như họ muốn loại trừ Thiên Chúa ra khỏi cuộc
sống của mình. Quyền năng vô cùng của Thiên Chúa luôn luôn có cách thế để vượt
thắng những điều tiêu cực trong lịch sử con người và chương trình cứu rỗi vẫn
được Ngài thực hiện.
Tiên tri Isaia đã loan báo cho dân
Israel đang gặp thử thách ngày xưa và cho chúng ta ngày nay về dung mạo của
Thiên Chúa Cứu Chuộc sắp đến là vị Thiên Chúa mà con người cần đến, với những
lời được trích lại trong bài đọc thứ nhất của Chúa Nhật thứ hai Mùa vọng; “Chúa
lấy công minh mà xét xử người nghèo” (x. Is 11,1-10). Đó là những đường
nét chính của một vị Thiên Chúa cứu rỗi mà con người mọi thời đại cần đến, một
vị Thiên Chúa công bằng trong xét đoán và giàu tình yêu thương, vì Ngài đến để
thiết lập cuộc sống hoà bình và hoà hợp cho con người. Cuộc sống ấy được tiên
tri Isaia loan báo bằng hình ảnh môi sinh, trong đó sói sống chung với chiên,
trẻ nhỏ dám tiếp xúc với các thú dữ. Đó là hồng ân cao cả Thiên Chúa ban cho
con người được sống trong cảnh thái bình hoà hợp. Nhưng từ phía con người, họ
không được sống ỷ lại để mặc Thiên Chúa muốn làm sao thì làm, nhưng họ phải
biết thay đổi cuộc sống của mình mà trở về với Thiên Chúa, đón nhận hồng ân
Ngài ban.
Trong viễn tượng này, bài Tin Mừng
Chúa Nhật thứ hai Mùa vọng nhắc lại sứ điệp của thánh Gioan, kêu gọi con người
hãy thực sự trở về với Thiên Chúa bằng hành động thiết thực, chứ không phải
bằng lời nói suông cho qua lần. Qua đó chúng ta có thể lưu ý đến những lời sau
đây ghi lại điểm chính của sứ điệp là: “Hãy ăn năn và sám hối”.
Sự ăn năn sám hối là bước đầu tiên
không thể bỏ qua được trên con đường trở về với Thiên Chúa. Cần dứt khoát,
không được chần chờ kéo dài thời gian mãi được: “Cái rìu đã đặt sẵn dưới gốc cây”.
Hơn nữa, trong số những người đến nghe Gioan rao giảng và muốn thực hiện việc
ăn năn trở lại, có những người biệt phái và các văn nhân thuộc phái Sadduceo,
họ bị thánh Gioan trách nặng lời: “Hỡi nòi rắn độc kia, ai bảo các ngươi trốn
cơn thịnh nộ hòng đổ xuống trên đầu các ngươi. Hãy làm việc lành cho xứng với
sự thống hối”.
Dù là ai hay trong địa vị nào đi chăng
nữa, thì ai ai cũng là kẻ có tội và cần sự ăn năn thống hối, cần thật lòng trở
về cùng Thiên Chúa. Chúng ta hãy kiểm điểm lại cuộc sống của mình xem trong ta
còn có trở ngại nào ngăn cản không cho Chúa đến trong chính chúng ta và trong
xã hội mà chúng ta đang sống.
Chúng ta hằng ngày hãy đọc kinh Lạy
Cha: “Lạy Cha chúng con ở trên trời, chúng con nguyện Danh Cha cả sáng, Nước
Cha trị đến...”. Lời chúng ta cầu xin cho Nước Cha trị đến sẽ chỉ là lời nói
suông hay chỉ là lời nói theo thói quen bao lâu chúng ta không thực sự canh tân
đời sống mình: “Hãy ăn năn thống hối, vì Nước Trời đã gần đến”.
8. Hãy sám hối
(Trích
trong ‘Manna’)
Suy Niệm
Nước Trời đã gần, Đấng Mêsia sắp đến:
đó là điều Gioan đã hô to trong hoang địa miền Giuđê. Đối với ông, Đấng Mêsia
thật là vị Thẩm phán đáng sợ. Chính Ngài sẽ tách biệt người lành với kẻ dữ, như
người ta phân biệt thóc mẩy với thóc lép, “thóc mẩy thì thu vào kho, thóc lép thì bỏ
vào lửa”. Ngày Đấng Mêsia đến cũng là ngày Thiên Chúa thịnh nộ. Rìu đã
sẵn, cây không sinh quả thì bị chặt đi. Người ta sẽ phải chịu phép rửa trong
lửa hồng. Chính vì thế Gioan khẩn trương mời gọi dân chúng sám hối. Thực tế cho
thấy Đức Giêsu không phải là Đấng Mêsia kinh khủng như ông nghĩ.
Tuy nhiên lời mời gọi sám hối của
Gioan vẫn còn nguyên giá trị. Chúng ta không sám hối vì bị đe dọa và sợ hãi,
nhưng vì biết mình được Thiên Chúa yêu thương nơi Đức Giêsu.
Mùa Vọng là mùa sám hối để đón Chúa
đến. Chúa đã đến âm thầm ở Bêlem. Chúa sẽ đến khải hoàn vào ngày tận thế. Chúa
vẫn đang đến với chúng ta mỗi ngày qua các bí tích và các biến cố lớn nhỏ.
Để chuẩn bị Hội Thánh mừng Năm Thánh
2000, Đức Thánh Cha đã chọn chủ đề cho năm 1996 là Sám hối và Canh tân.
Sám hối là nhìn nhận mình đã gieo rắc
bao gương mù khiến khuôn mặt Đức Giêsu trở nên khó tin. Sám hối là tự vấn về
những hành động gây chia rẽ các anh em Kitô hữu với nhau. Sám hối là ăn năn về
những cử chỉ thiếu khoan dung, về việc đôi khi dùng bạo lực để bắt người khác
chấp nhận chân lý. Sám hối là nhìn nhận phần trách nhiệm của mình trước bao sự
ác của thế giới hôm nay.
Đây không phải là việc của cá nhân,
nhưng là việc của cả Hội Thánh. Một Hội Thánh có can đảm sám hối là một Hội
Thánh đang vươn tới sự thánh thiện.
Chúng ta cần nghe lại những lời nhắc
nhở của Gioan. Ông kéo chúng ta ra khỏi sự tự mãn: “Đừng tưởng mình có cha là
Apraham” (Mt 3,9). Đừng tưởng mình đương nhiên được vào Nước Trời.
Gioan mời mọi người xưng thú tội lỗi
(Mt 3,6).
Sông Giođan đã thành nơi con người làm
hoà với Thiên Chúa.
“Hãy dọn đường cho Chúa đến”
Hội Thánh và mỗi Kitô hữu là những con
đường, để Chúa đến với nhân loại và để nhân loại đến với Chúa.
Ước gì đó là những con đường thẳng và
phẳng phiu, để ai cũng muốn đi và đi tới đích.
Gợi Ý Chia
Sẻ
· Đức Thánh
Cha mời gọi Hội Thánh sám hối và canh tân. Bạn có thấy giáo xứ, gia đình hay
nhóm của bạn làm điều gì ngược với tinh thần Đức Kitô và gây gương mù cho người
khác không?
· Bạn nghĩ gì
về đời sống của bạn? Hiện nay, bạn thấy mình cần hoán cải và canh tân về những
điểm nào?
Cầu Nguyện
Lạy Chúa Giêsu, sám hối không phải là
điều dễ dàng, bởi lẽ chúng con không đủ khiêm tốn để nhận mình lầm lỗi.
Chúng con ngỡ ngàng khi thấy Chúa là
Đấng vô tội mà lại đứng chung với các tội nhân, chờ Gioan ban phép rửa.
Chúa đã muốn nên bạn đồng hành với
phận người mỏng dòn yếu đuối chúng con.
Xin cho chúng con biết thường xuyên
điều chỉnh lối nghĩ và lối sống của mình, tỉnh táo để khỏi rơi vào ảo tưởng,
thành thật để khỏi tự dối mình.
Ước gì Chúa ban cho chúng con ơn hoán
cải, dám đi đến những hành động cụ thể, và chấp nhận những cắt tỉa đớn đau.
Nhưng xin đừng quên ban cho chúng con
niềm vui của Giakêu, hạnh phúc vì được tự do và được yêu mến.
9. Hãy sám hối
(Trích trong ‘Niềm Vui Chia Sẻ’)
Mùa Vọng là
hướng tới tương lai. Các tiên tri là những người đã nhìn thấy tương lai. Các
tiên tri lãnh sứ mạng loan báo cho Dân Chúa một tương lai huy hoàng, một niềm
hy vọng phấn khởi vào thời đại Thiên Sai Cứu Thế sắp đến.
Tiên tri Isaia trong Bài đọc 1 hôm nay
đã mô tả thời đại Thiên Sai như một thời đại thái bình, bằng những hình ảnh
thật là thi vị: “Chó sói chung sống với
chiên con, sư tử gặm cỏ với bò và trẻ em chơi chung với rắn lửa…”. Đó là
cảnh thơ mộng của vườn Địa Đàng với những con thú dữ nằm kề bên thú hiền mà
không cắn xé nhau. Tiên tri Isaia muốn nói đến một thời đại chung sống hoà bình
trên trái đất. Ở đây không nhằm vào các con thú cho bằng nói đến con người, nói
đến các dân tộc trên trái đất mà tiên tri Isaia sánh ví với các con thú hiền và
các con thú dữ đã trở thành bạn hữu thân thiết, thành anh em. Thời đại hoà bình ấy sẽ đến, khi mọi người đều nhận biết Thiên Chúa và từ
Thiên Chúa, con người tìm đường để đi đến với nhau. Còn đối với Gioan Tẩy Giả,
vị tiên tri cuối cùng, thì thời đại của Đấng Thiên Sai Cứu Thế là thời kỳ thịnh
nộ, thời phán xét của Thiên Chúa đối với dân Israel. Gioan Tẩy Giả kêu gọi Dân
Chúa hãy sám hối tội lỗi. Khác hẳn với giọng điệu dịu hiền trong Tin Mừng của
Chúa Kitô, Gioan Tẩy Giả còn đưa ra “cái
rìu và cái nia” để hù doạ dân chúng: “Đây
cái rìu để sẵn dưới gốc cây: cây nào không sinh trái tốt, sẽ bị chặt đi và
quẳng vào lửa”. Và đây nữa: “Tay Ngài cầm cái
nia, Ngài sẽ rê lúa trong sân. Lúa chắc hạt thì thu vào kho lẫm, còn lúa lép
thì làm mồi cho lửa, thứ lửa không hề tắt!”. Lời rao giảng của vị tiên tri
cuối cùng này vang lên theo một cung điệu thắm thiết: “Hãy sám hối vì Nước Trời đã đến gần”. Gioan Tẩy Giả tố cáo sự giả
hình của lối sống đạo thuần tuý bên ngoài. Ông chống lại óc vụ luật, thái độ tự
mãn, tự trấn an mình là con cháu Abraham. Gioan Tẩy Giả kêu gọi sự hối cải đích
thực, đòi hỏi sự phát sinh hoa trái bên ngoài.
Đấng Thiên Sai đã đến và đã đến từ
lâu. Kỷ nguyên mới đã mở ra. Muốn gặp gỡ Ngài cùng với triều đại của Ngài,
chúng ta phải cấp tốc “bố trí” lại cõi lòng và cuộc đời của mình.
Trong phim “Người giàu cũng khóc”, mãi lâu lắm Luis mới khám phá ra Mariana
chính là ánh sáng của đời mình. Sự khám phá này vẫn chưa tức thì đem lại hạnh
phúc cho anh. Một quá khứ lôi thôi, với những tật xấu cùng những hậu quả xã hội
của nó vẫn dai dẳng ngăn cản không cho anh bắt đầu một đời sống mới như anh
hằng mơ ước khi yêu Mariana. Phải bố trí lại cách sống, phải sửa chữa lại những
hậu quả xưa cũ, phải vượt qua rất nhiều khó khăn, Luis mới hội đủ điều kiện cần
thiết để xây dựng một cuộc sống yêu thương hạnh phúc trong lành.
Cũng thế, không phải khi Đấng Thiên
Sai xuất hiện là mọi ước vọng của con người lập tức được mãn nguyện. Bởi vì,
con người vẫn có khả năng từ chối Đấng Thiên Sai, và trong thực tế vẫn thường
xuyên từ chối chính bản thân của Đấng Thiên Sai, cũng như khước từ con đường
Ngài đề nghị cho con người. Cõi lòng ngổn ngang tù túng của con người phải được
sắp xếp bố trí lại. Mọi chướng ngại như đồi cao, hố sâu phải được san bằng, lấp
đầy, thì bước chân của Đức Kitô mới tiến vào được. Lời của Gioan Tẩy Giả đã
vang lên trong chiều hướng này: “Hãy dọn
đường cho Chúa, hãy làm việc lành phúc đức để chứng tỏ lòng ăn năn sám hối”.
Lại quay về với cuốn phim quen thuộc:
Khi biết chắc Mariana và Leonardo hứa hôn với nhau, chàng Luis rơi vào cơn
hoảng loạn. Trước tình thế có thể mất Mariana vĩnh viễn, anh lao vào cuộc như
điên dại. Anh không thể làm khác, vì anh quá yêu Mariana, anh không thể sống
thiếu nàng.
Trong tầm nhìn của đức tin, đối với
ta, Đức Giêsu còn hơn hẳn Mariana đối với Luis. Vì Ngài là tất cả niềm hy vọng,
là trọn vẹn tương lai, và cũng là sự sống hiện tại của ta. Ngài phải là tình
yêu tha thiết của ta, thúc đẩy ta cấp tộc “bố trí” lại cuộc đời mình, để cuộc
chung sống giữa ta với Ngài có thể thực hiện được và thực hiện ngay bây giờ,
không trì hoãn. Cuộc sống chung này sẽ mở ra một kỷ nguyên êm đềm tươi thắm
diệu kỳ mà ta phải cấp bách đạt được bằng bất cứ giá nào. Sự chậm trễ trong
việc thay đổi cách sống là dấu chứng ta chẳng hề yêu Ngài, và như vậy thì thật
là không có gì tệ hại hơn. “Cái rìu đã
đặt sẵn dưới gốc cây”: không có tình yêu Đức Giêsu, cây sẽ không sinh trái
và chỉ còn có một cách là đốn ngay đi mà quăng vào lửa.
Anh chị em thân mến. Lời mời gọi của
Chúa Nhật 2 Mùa Vọng là tiếng kêu “Hãy
sám hối” của Gioan Tẩy Giả. Sám hối ở đây đồng nghĩa với Kitô hoá, nghĩa là
“hãy để Đức Kitô chiếm hữu con tim của
ta, hãy để cho Ngài cuốn hút ta vào một kỷ nguyên mới”. Muốn vậy, hãy hâm
nóng tình yêu và cấp tộc bố trí lại cõi lòng cũng như cách sống của mình.
Chúng ta lại sắp được nên một với Đức
Giêsu trong Thánh lễ hôm nay, điều đó càng đòi hỏi chúng ta sửa sang lại tâm
hồn ngay bây giờ và trong từng giây phút cuộc đời. Rồi thì những điều kỳ diệu
sẽ đến đáp ứng cho mọi khát vọng khôn nguôi của chúng ta.
10. Chú giải của Noel Quesson
Hồi ấy...
Ta hãy ngờ vực.
Ta đừng bị lẫm lẫn. Cách nói này không chỉ là câu nói tầm thường chuyển tiếp
theo thói quen: Nhưng ngày mà Matthêu muốn nói đến là những ngày quyết định.:.
Có một sự khẩn trương đang đến gần. Ngày mai thì quá trễ rồi. Đó là ngày N, đó
là Giờ G sắ đến ngay bây giờ.
Ông Gioan Tẩy Giả
đến rao giảng trong hoang địa miền Giu-đê rằng
Nếu ta đọc Matthêu
như những người đọc ông ban đầu, không biết đến Tin Mừng Luca (trong đó Gioan
Tẩy Giả đã choán hết thời thơ ấu của Đức Giêsu), thì mọi chuyện diễn ra ở đây
như thể chúng ta đang chứng kiến một ‘khởi đầu tuyệt đối’: “Hồi ấy, Gioan Tẩy
Giả đến”. Giáo Hội sơ khai khi ấy bắt đầu Tin Mừng trực tiếp bằng hoạt động của
Gioan Tẩy Giả (Cv 10,37; Mc 1,4; Ga 1,19). Những Tin Mừng thời thơ ấu chỉ được
đưa vào sau này, như một thứ dẫn nhập thần học trước.
Ta hãy thử tưởng
tượng mình vào trong sa mạc này ở bên bờ sông Giođan. Tất cả lịch sử Kitô giáo
bắt đầu bằng tiếng kêu của Gioan:
“Anh em hãy sám
hối vì Nước Trời đã đến gần”
Đấy là chuyện “khẩn
trương”. Đấy là “Tin Mừng” Thiên Chúa sắp ngự trị.
Ta đang ở vào mùa
thu năm 27, có thể như thế. Ta khó tưởng tượng ra một “tiếng kêu” như thế sẽ
gợi ra chuyện gì Đối với những người vào thời đó, thì nó có tác dụng như một
trái bom. Đấy là một chàng điên nói... hay nếu đúng thế, thì đấy là cả một sự
chờ đợi hừng hực của Do Thái sắp được mãn nguyện: một “chồi non của cội nguồn
Đavít sẽ nảy sinh”; “một nhánh lá, một hy vọng điên cuồng”; “Người sẽ dùng công
lý phán xét những kẻ bé mọn”; “một nền hòa bình phổ quát và dứt khoát sẽ thành
hình trên mặt đất: Sói sẽ ở với chiên. Sư tử và bò cùng ăn cỏ với nhau, trẻ thơ
sẽ vui đùa trên ổ rắn hổ mang”; “sẽ không còn sự ác nữa”; “mọi người sê nhận
biết Thiên Chúa” (Is 11,1-10).
Chính đó là tin
vui: đấy là “Tin Mừng”, là “loan báo tốt lành”; “eu-angelion” trong tiếng Hy
Lạp, “besôrâ” trong tiếng Do Thái. Đó là “tin lành” mà, trong hai năm Đức Giêsu
đến lượt Người bắt đầu kêu lên. Đó chính là cùng một thứ tin vui mà Đức Giêsu
rao giảng (Mt 4,17). Thiên Chúa đến gần rồi. Thiên Chúa ở giữa người ta, Thiên
Chúa ở trên đường đi, Nước Người đang đến gần! Hãy đến! Hãy đến! Chớ chi Nước
người ngự đến! Chớ chi tình yêu Người đến! Chớ gì hòa bình đến! Chớ chi công lý
đến! Tất cả những của cải mà loài người khát mong.
Tất cả đều ở đó!
Gioan Tẩy Giả nói. Ta hiểu rằng cái “tin” này không thể để cho ai còn dửng dưng
được. Còn tôi, tôi có phải là một người khát khao không? Tôi có biết phát hiện
ra trong thế giới thực tế mỗi ngày, tất cả những khát vọng sâu xa này không?
Cái “mong chờ” này không?
Nhưng, chú ý! chú
ý! Gioan Tẩy Giả kêu lên. Đừng chỉ mong chờ, khát khao suông. Hãy xây
dựng “Nước Thiên Chúa” này, hãy làm đi. Đi đi, lên đường đi, hãy năng động, hãy
sám hối; hãy thay đổi!
Gioan chính là người đã được ngôn sứ Isaia
nói tới: “Có tiếng người hô trong sa mạc. Hãy dọn sẵn con đường cho Đức Chúa,
sửa lối cho thẳng để người đi”.
Lạy Chúa, chúng con được “giải ngũ”,
chính chúng con, so với những người kia, thế đấy! Chúng con đã làm dịu bớt Tin
Mừng. Chúng con đã làm cho Tin Mừng thành một sức mạnh “truyền không”. “bảo thủ”
quá khứ. Và khi đó chính là niềm hy vọng lớn lao của quần chung muốn biến đổi
xã hội. Thế thì chúng ta hãy cứ lạ lùng trước các chủ nghĩa vô thần hiện đại đã
đến tiếp sức khi chúng ta bỏ chạy: “đó là cuộc đấu. tranh cuối cùng. Chúng ta
hãy tập hợp lại và ngày mai cuộc đấu tranh quốc tế sẽ là loài người?, là Kitô
hữu, chúng ta có say mê xâydựng một thành thị mới không? Chúa chúng ta không
phải chỉ “ở trên cao”, Người “ở phía trước”. Người đến, người gần quá rồi; bạn
hãy làm cho Người đến, hãy dọn đường cho Người!
Ông Gioan mặc áo lông lạc đà, thắt lưng bằng
dây da, lấy châu chấu và mật ong rừng làm thức ăn.
Đó là một “tay cứng cỏi”, một “anh
chàng nổi tiếng”, cái gã đó, đã kêu lên: “hãy sám hối”. Chính bản thân anh, anh
ta đã bắt đầu thực hiện. Anh ta sống một cuộc đời đạm bạc, sơ khai, hợp với môi
sinh một cách lành mạnh từ lâu rồi: Không có vấn đề béo phì, nhồi máu cơ tim,
hay dư cholesterol!
Khi đó người ta từ Giêrusalem và khắp miền
Giuđê đến với ông.
Chốn hoang mạc này đang đầy nghịt
những đám đông! Nó sống lại! Chốn hoang mạc ở chỗ bờ sông Giođan này trở thành
một trung tâm, khởi động một phong trào từ khắp nơi: từ thành thị (Giêrusalem!)
ở phía Tây, miền thôn dã (sông Giođan!) ở phía Đông.
Họ thú tội và ông làm phép rửa cho họ trên
sông Giođan.
Vâng đúng là hoang mạc tâm hồn bỗng
nhiên bắt đầu sống lại trong khiêm tốn và sám hối. “Thay đổi xã hội” không chưa
đủ nhưng cũng phải thay đổi chính bản thân mình. Thời gian của Mùa Vọng trước
hết không phải thời gian bày ra những mặt hàng đầy thực phẩm và tặng phẩm.
Chính là thời gian trở về lòng mình. Thời gian Mùa Vọng trước hết không phải
thời mơ mộng của những bé ngoan: đó là thời gian ‘phải quyết định’. Đối với
truyền thống Kinh Thánh: “sám hối” chính là quay trở lại hoàn toàn để đi theo
chiều hướng ngược lại với chiều mà ta đã đi theo. Tiếng La tinh “conversio”, từ
đó mới có tiếng “conversion”, phiên dịch tiếng Hy Lạp “metanoia”, có nghĩa theo
sát chữ là: ‘thay đổi’= meta, ‘não trạng’= noia’. Và hai từ này phiên dịch
tiếng Do Thái “shub”, đặc trưng về rao giảng có tính ngôn sứ. Mùa Vọng năm nay,
đối với tôi, phải chăng sẽ là một thời gian ‘trở lại’, một thời gian ‘canh tân’,
một thời gian ‘thay đổi’, một thời gian ‘sám hối’? Hay là phải chăng tôi cứ
tiếp tục cuộc đời rong ruổi của tôi, đôi chân rúc vào đôi giày bố xó nhà, và
ngồi ghế bành thoải mái bên tách cà phê? Khi nghe loan báo “Tin mừng về Nước
Thiên Chúa đã gần kề, người người thời đó chạy bộ tuồn đến hoang mạc, và nhận
ra tội lỗi của mình. Còn chúng ta ngày nay thì sao? Phải chăng lương tâm của ta
có lẽ không bị va chạm với tội lỗi? Chúng ta có lẽ bị mù quáng chăng? Có lẽ
chúng ta thiếu một sự trong sáng cơ bản nhất? Để chuẩn bị cho con đường Giáng
sinh, ta có “nhận ra” điều xấu trong ta không? Và đón nhận “nhiệm tích thánh
tẩy thứ hai”, nhiệm tích kỳ diệu của hòa giải không? Hay là có lẽ ta giống như
người Pharisêu và Xa-đốc chăng?
Thấy nhiều người thuộc phái Pharisêu và phái
Xa-đốc đến chịu phép rửa. ông nói với họ rằng: “Nòi rắn độc kia. ai đã chỉ cho
các anh cách trốn cơn thịnh nộ của Thiên Chúa sắp giáng xuống vậy? Các anh hãy
sinh hoa kết quả đế chứng tỏ lòng sáng hối “. Đấng tưởng có thế bảo mình rằng: “Chúng
ta đã có tổ phụ Abraham”. Vì tôi nói cho các anh hay, “Thiên Chúa có thể làm
cho những hòn đá này trở nên con cháu ông Abraham”.
Khi có một điều gì hoàn toàn mới đang
bắt đầu đối với tất cả những người sáng suốt, thì một số người nào đó lại không
“động đậy”, dù một cách lầm lẫn, bọ đã trấn an mình bằng những điều chắc chắn:
nhưng cứ xem kìa, chính họ, chẳng có gì thay đổi nơi họ, họ thuộc “chủng người được
tuyển chọn”.
Họ tưởng là mình tự do. Họ không nhận
thức được rằng họ chịu ảnh hưởng của “một người khác”. Một người bí nhiệm chống
lại dự tính về Nước Thiên Chúa trên họ: Một người “không được nhận dạng”. “Ai”
đã chứng minh cho bạn cách thoát khỏi Thiên Chúa? Kẻ đối phương là người không
lộ mặt đối mặt, nhưng hành động không cho ai biết. Gioan Tẩy Giả đã lột mặt nạ
của hắn: chính là Con Rắn tứ thời Eva, đã xúi đàn ông và đàn bà cứ ăn trái cấm
không có gì liều lĩnh đâu; và đã biến đổi một cách tinh ma tất cả những người nghe
nó thành “nòi rắn” (St 3,15), thành “nòi rắn độc” (Mt 3,7). Không “trở lại”,
thì chính là thần phục “nòi kia”.
Cái rìu đã đặt sát gốc cây: bất cứ cây nào không
sinh quả tốt đều bị chặt đi và quăng vào lửa.
Khẩn cấp! Khẩn cấp! Ta hãy mau lên!
Chỉ nữa giây, lưỡi dao sắc bén của cây
rìu sẽ làm cho cây đổ máu và hạ nó xuống, để quăng vào lửa, cái cây vô ích kia
không sinh hoa trái. Và chúng ta hé thấy số phận của “cây vả không sinh sản”
trên đường Giêrusalem, hai năm sau (Mt 21,18). Lạy Chúa, xin giúp con sản sinh
được những quả “tốt”.
Tôi, tôi làm phép rửa cho các anh trong nước
để giục lòng các anh sám hối. Còn Đấng đến sau tôi thì quyền thế hơn tôi, tôi
không đáng xách dép cho Người. Người sẽ làm phép rửa cho các anh trong Thánh
Thần và Lửa.
“Người ngự đến... còn mạnh mẽ hơn” (x.
Mc 1,7; Lc 3,16). ở nơi Gioan Tẩy Giả, người cuối cùng trong các ngôn sứ, đấy
không phải là một tuyên ngôn khiêm tốn: Tôi không đáng là đầy tớ của Người;
chính là một tuyên ngôn đức tin: “Người ngự đến, đó là một linh thể” đó là Vua
của Nước Thiên Chúa, đó là phán quan thời thế mạt, đã mặc lấy cơn lôi đình của
Thiên Chúa chống lại cái ác.
Tay Người cầm nia, Người sẽ rê sạch lúa trong
sân: thóc mẩy thì thu và kho lẫm, còn thóc lép thì bỏ vào lửa không hề tắt mà
đốt đi.
Những hình ảnh Kinh Thánh truyền thống
để chỉ về Ngày Phán xét! Cuộc phán xét chỉ dành cho một mình Thiên Chúa! Và tất
cả bối cảnh của truyện kể buộc chúng ta phải nhận diện. “Người” ngự đến là
chính Đức Giêsu! Tuyên ngôn thuộc lãnh vực thần học. Sân rê lúa là nơi phân
biệt hẳn ‘lúa mì’ và ‘trấu'. Một thứ thì đem vào lẫm, còn thứ kia chỉ đáng bỏ
vào lửa. Xấu và Tốt không thể đánh đồng với nhau. Ai có dị ứng khi “xưng thú tội
lỗi mình”, nếu người đó nhận thức ra, hắn sẽ đắn đo khi phải nhận các trọng
lượng nhẹ nhõm của cái vỏ trấu phù du, thay vì làm “lúa mì”.
11.
Chú giải của Fiches Dominicales
HÃY DỌN ĐƯỜNG CHO CHÚA
VÀI ĐIỂM CHÚ
GIẢI.
1. Nước trời đã gần đến.
Chính dưới ánh sáng của Đấng Phục Sinh
sẽ đến trong ngày quang lâm mà ta khai mạc mùa Vọng này. Cũng chính dưới ánh
sáng ấy, với thánh Matthêu, ta cùng đến vào thời đầu sứ vụ của Gioan Tẩy Giả.
Một câu nói đủ gợi lên sự nhập vai của Gioan: “Vào những ngày ấy, Gioan xuất
hiện, loan báo trong hoang địa rằng: Hãy sám hối, vì Nước Trời đã gần” Vào lúc
ấy một công thức báo trước một giai đoạn mới. Một bắt đầu mới. “... Gioan xuất
hiện”
· Sự bắt đầu
mới này loan báo việc nhập vai của Gioan, giới thiệu sự xuất hiện của Đức Giêsu,
trong câu 3,13: “Bấy giờ, Đức Giêsu đến từ Galilêa, xuất hiện bên bờ sông
Giôđan”.
· Ở đây, Gioan
nhận lấy biệt danh: Tẩy Giả (người làm phép rửa), danh hiệu xếp ông vào vòng
ảnh hưởng những nhóm tu sĩ thực hành nghi thức làm phép rửa, vào thời Đức Giêsu;
một nghi thức mà các Kitô hữu sẽ du nhập. Và có thể đó là dấu vết của sự căng
thẳng liên lỉ, mãi cho tới thời thánh Matthêu, giữa một số môn đồ của Gioan Tẩy
Giả và cộng đoàn các môn đệ Đức Gìêsu?
· Ông loan báo
trong hoang địa xứ Giuđê.Trong ký ức tập thể của dân Israel
· Ông loan báo
điều gì? “Hãy ăn năn thống hối, vì Nước Thiên Chúa đã gần đến. Trọng tâm của
lời giảng của Gioan Tẩy Giả, trong Phúc âm Matthêu, cũng sẽ là trọng tâm của
lời công bố của Chúa Giêsu (Mt 4,l7), cũng như sẽ là trọng tâm lời rao giảng
của Giáo Hội, theo Tông đồ Công vụ 10,7. Điều Gioan loan báo đã là Phúc âm rồi:
Phúc âm của Đức Kitô, Phúc âm của Giáo Hội Ngài. Từ nay, theo sự hướng dẫn của
Matthêu, chúng ta có thể hiểu con người của hoang địa này hơn, ngài vừa nhập
vai mở màn cho một đoạn mới của lịch sử ơn cứu độ
· Vấn đề một
tiên tri mà sứ mạng làm trọn lời tiên báo của Isaia 40: trong sa mạc có tiếng
kêu: Hãy dọn đường Chúa, hãy săn phẳng lối Ngài”. Cl. Tassin chú giải: “Ngày xưa,
Isracl sinh ra từ hoang địa trong cuộc xuất Hành, rồi từ chuyến trở về từ nơi
lưu đày. Ngày nay, phải tái sinh nhờ lắng nghe lời tiên tri, và phải dọn đường
Chúa đến. Chính Đức Giêsu sẽ làm gương qua việc Ngài chịu phép rửa và thời gian
ở trong hoang địa”
· “Y phục ngài
bằng lông lạc đà, nghệ thuật làm tượng thường trình bày như thế, có thể là rất
lạ lùng đối với chứng ta ngày nay. Vào thời đó, nó có giá trị biểu tượng rất
lớn, bởi vì nó gợi nhớ y phục của Elia (xem sách Các Vua, quyển thứ hai 1,8),
mà theo truyền thống Do Thái, sự trở lại phải mở đầu cho chính Đấng Cứu Thế đến
(xem Mt 11,4).
· Còn sự toả
lan ra của lời giảng của ngài, thì cũng giống như của Đức Giêsu trong câu
4,23-25, “Giêrusalem, tất cả xứ Giuđêa và khắp miền sông Giođan”. Theo lời kêu
gọi của tiên tri trong sa mạc, một dân tộc tội lỗi sẽ đến dìm mình trong dòng
nước mà ngày xưa họ đã vượt qua để vào Đất Hứa: “Họ để ông làm phép rửa trong
sông Giôđan khi nhìn nhận tội lỗi họ. Đó là một khởi đầu mới, một sự sinh thành
mới được chuẩn bị kỹ lưỡng. Jean Perron kết luận trong “Lire la Bible”, số 52,
trang 14-15: “Thu tóm trong chính mình tất cả những tiên tri từ thời Elia, Đấng
tiền hô rõ ràng lời tiên tri sau cùng đồng thời cũng là người thứ nhất trong
các tông đồ Kitô giáo; kết thúc tiên tri và mở đầu Phúc âm, ngài là bản lề nối
kết Cựu ước và Tân ước”.
2. Sự cấp bách trở về.
Sau khi đưa ra một cái nhìn tổng quát
về những đám đông tuốn đến sông Giođan, tác giả Phúc âm kể ra những loại người
đặc biệt: “Những người biệt phái và những người Sađuceo” đến “chịu phép rửa”
rất đông?
· Xuất thân từ
giới bình dân, danh xưng biệt phái (Pharisêu) chỉ “những người tách biệt”, “những
người tinh sạch”, họ rất lo lắng đến sự tinh sạch và tuân theo lề luật đó cũng
là một khuynh hướng nệ luật triệt để và nẹ hình thức tôn giáo.
· Xuất thân từ
giới thượng lưu và tư tế, những người thuộc phái Saduceo, đồng minh với trật tự
đã được thiết lập, chấp nhận sự có mặt của người Roma, khác với những người
biệt phái, nỗi tiếng bảo thủ trong vấn đề tôn giáo. Tuy hoàn toàn đối lập họ
với nhau, hai nhóm tôn giáo này cùng có mặt ở đây, cùng đi về sông Giođan theo
lời kêu gọi của Gioan, cũng như chẳng bao lâu sau, họ sẽ cùng liên kết với nhau
để bắt bẻ Đức Giêsu Nagiarét. Vị tiên tri của sa mạc không nể nang họ. Vừa nhìn
thấy họ, ông đã mạt sát: “Hỡi loài rắn độc” nghĩa là: “những môi miệng chỉ tuôn
ra những lời độc địa”, ai đã chỉ dạy cho các ngươi tránh khỏi cơn thịnh nộ sắp
tới?”. Liệu những con người độc địa, túi tiết ra nọc độc có thể thoát khỏi sự
phán xét sắp tới của Thiên Chúa không? Lời nói nghiêm khắc nhắm vào họ tựu
trung ở hai điểm, bằng một lời đe doạ tương tự như nhau: ở câu 10, “cái rìu đã
ở kề gốc cây”, và ở câu 12, “tay Người cầm nia”.
· Điểm thứ
nhất là một lời khuyến khích “sinh hoa kết quả”, một hoa trái diễn tả sự trở về
của các anh”. Kêu nài đến Abraham cũng không ích lợi gì cả. “Con cái đích thực
của Abraham” không phải là những người nói hay nghĩ những điều đúng đắn về
Thiên Chúa, mà là những người sống theo ý Thiên Chúa. Cl. Tassin chú giải: “Như
thế, trái ngược với một phép rửa cứu thoát một cách tự động, Gioan đòi phải có
một sự trở lại thục sự (OC. trang 40).
· Sau cùng,
trong điểm thứ hai, Gioan trình bày phép rửa “trong nước dẫn đến sự trở lại”
như để chuẩn bị cho một phép rửa khác, một phép rửa “trong Thánh Thần và lửa”.
Bởi vì kẻ “đến sau ông (một từ ngữ chỉ môn đệ), thực ra lại “mạnh mẽ” hơn ông.
Đến độ Gioan nhìn nhận rằng mình “không xứng đáng cởi dây giày cho Ngài”, là
nhiệm vụ dành riêng cho người nô lệ. Gioan Tẩy Giả đã khiêm nhường tự xoá mình
đi trước Đấng mà ông đâ nhận nhiệm vụ dọn đường.
BÀI ĐỌC THÊM
1. Không thể có Phúc Âm hóa mà không có sự
trở lại.
“Gioan chất vấn bằng lời nói, nhưng cũng
bằng cách sống của ông: hoang địa, y phục, lương thực... Chính cuộc sống của
ông đặt vấn đề và lôi cuốn. Sau này, Đức Giêsu nhắc lại điều đó: “Các ông nhìn
thấy gì nơi hoang địa. Một cây sậy phất phơ trước gió ư? Vậy thì các ông thấy
gì? Một người ăn mặc lịch sự sang trọng ư? Nhưng những người ăn mặc lịch sự
sang trọng thì ở trong cung điện nhà vua” (11,7-8). Tiên tri là người đầu tiên
phải trở lại. Trước khi loan báo Nước Trời cho người khác, chính ông phải sẵn
sàng đón tiếp Nước ấy. Không thể nào loan báo cho người khác nếu chính mình
không hồi tâm trở lại, bởi vì đó không phải chỉ đơn thuần là chuyển giao một
kiến thức. Thông tin về Nước Trời chỉ có thể được tiếp nhận bởi người nào chấp
nhận biến đổi đời mình: Hãy ăn năn thống hối Nước Trời đã gần đến. Không ăn năn
trở lại, thì Nước Trời vẫn ở ngoài cửa mà thôi. Chúng ta cần nghe lại sứ điệp
của Gioan Tẩy Giả. Trong một thế giới mà việc loan báo Tin Mừng về Nước Thiên
Chúa là nước không được nhận biết, không được chấp nhận, thì không được quên
rằng, sẽ không được Phúc âm hoá nếu không có sự ăn năn trở lại của người loan
báo, cũng như của người lắng nghe Phúc âm. Chúng ta luôn luôn phải chạm trán
với sự không tin hay với sự thờ ơ? dửng dưng. Chúng thách thức ta phải kiểm
điểm lại sự trung thành với Phúc âm, trình bày Phúc âm không phai là một giáo
huấn đơn thuần cho trí hiểu nhưng là một lời mời gọi biến đổi đời mình. Bởi vì
Phúc âm là sức mạnh đổi mới, hướng dẫn đời sống một cách khác. Phúc âm khơi gợi
một sự ý thức về tội lỗi một ý chí muốn thay đổi cuộc sống. Đó là ý nghĩa của
phép rửa của Gioan: trong khi xưng thú tội lỗi, họ để ông làm phép rửa trong
sông Giođan”.
2. Với Thiên Chúa, chúng ta không thể gian
lận.
Gioan không rào trước đón sau, mắng
nhiếc thậm tệ những người đến với ông. Chúng ta có thể nghĩ rằng những người đến
với ông đều tỏ ra thiện chí. Bởi vì họ đã bước xuống nước sông Giođan. Bởi vì
họ đã dầm mình xuống dòng sông thanh tẩy. Nhưng không đúng thế.
Nghi thức tự nó không đủ. Chính con
tim và cách sống mới can hệ. Và khi Thiên Chúa đến thì sẽ là phép rửa bằng lửa:
một ngọn lửa tinh luyện và đức rèn. Một ngọn lửa thiêu đốt thế giới. Một ngọn
lửa cháy lên huy hoàng vinh quang. Chúng ta thấy đó: không phải là vấn đề giả
bộ. Với Thiên Chúa, chúng ta không thể gian lận. Và nhất là, nếu chúng ta để
Thiên Chúa hành động thì Ngài sẽ cho thực hiện các phép lạ. Các bạn sẽ sản xuất
ra nhiều hoa trái một cách dồi dào phong phú, các kho lẫm trên trời se đầy tràn
chan chứa. Nhưng trước tiên, các bạn hãy ăn năn trở lại! Hãy từ bỏ sự tự mãn!
Hãy để Thiên Chúa tràn ngập các bạn và đốt lửa lên trong lòng các bạn! Các bạn
hãy thành thật đi! Đừng tìm cách đánh lừa, Thiên Chúa, hãy từ bỏ sự bảo đảm dựa
trên các tập quán để mở rộng con tim các bạn đón nhận những cái mới căn bản của
Nước Trời!
12.
Tương lai
Ông Khấu Chuẩn thuở nhỏ tính hay du
đãng, không giữ lễ phép, lại thích chơi chim chơi chó. Bà mẹ vốn là người
nghiêm khắc thấy con như thế thì quở phạt luôn mà cậu vẫn không chừa.
Một hôm, ông bỏ học đi chơi, bà mẹ
giận lắm, cầm quả cân ném trúng chân ông máu chảy đầm đìa. Từ bấy giờ ông không
dám lêu lổng, phóng túng, chỉ chuyên cần học tập. Về sau ông thi đỗ làm quan
đến chức tể tướng. Lúc ông quí hiển thì mẹ ông đã tạ thế rồi. Mỗi khi ông sờ
đến vết thương ở chân thì ông lại nức nở khóc lóc mà nói rằng: “Chính vết
thương này đã làm cho ta nên người”.
Có nhiều dòng nước mắt trong cuộc đời:
Có những nước mắt của đau khổ, nước mắt của niềm vui, nước mắt của ly biệt,
nước mắt của tiếc thương. Nhưng chỉ có nước mắt của sám hối là có giá trị hơn
cả. Nước mắt sám hối khép lại quá khứ để mở cửa tương lai. Nước mắt sám hối rửa
sạch tội lỗi để lộ ra ân sủng.
Trong Tin Mừng hôm nay, Gioan Tẩy giả
đã khơi lên dòng nước mắt ấy: “Anh em hãy sám hối, vì Nước Trời đã gần đến”
(Mt 3,2). Chính Chúa Giêsu khi bắt đầu cuộc đời rao giảng cũng đã gói trọn sứ
điệp nền tảng của Kitô giáo trong lời kêu gọi: “Hãy sám hối và tin vào Tin Mừng”
(Mc 1,15).
Sám hối là bước khởi đầu và là nền
tảng của đời sống đức tin. Một trong những nghịch lý lớn nhất của Kitô giáo là
càng nhận ra sự nhỏ bé yếu đuối của mình, con người càng lớn lên trong ân sủng
và tình thương của Chúa. Càng nhận ra thân phận tội lỗi của mình, con người
càng dễ cảm thông trước vấp ngã của anh em.
Thiên Chúa không mong chờ nơi con
người điều gì khác hơn là tấm lòng sám hối: “Chúa ở bên những người sám hối,
và cứu chữa những ai sầu khổ” (Tv 33,19). Chính lòng sám hối chân thành
đã đem lại niềm vui cho cả thiên đàng: “Trên trời sẽ vui mừng vì một người tội lỗi
ăn năn sám hối” (Lc 17,7). Toàn bộ Tin Mừng cao rao Đức Giêsu nhân hậu
với người tội lỗi.
Tuy nhiên, lòng sám hối đích thực đòi
hỏi con người phải có một quyết định dứt khoát. Sám hối, theo truyền thống Kinh
Thánh, chính là quay trở lại hoàn toàn theo hướng ngược lại. Sám hối, theo
tiếng Hy Lạp “metanoia” có nghĩa là “thay đổi = Meta
não trạng = noia”. Như vậy, sám hối đòi hỏi người ta phải triệt để thay đổi: từ
tư tưởng cho đến hành động, từ hướng đi cho đến cách sống. Cuộc đời của thánh
Phaolô là một kinh nghiệm thật sâu sắc về lòng sám hối, và ngài có đầy uy tín để
khuyên bảo chúng ta: “Hãy quên đi chặng đường đã qua để lao mình về phía trước”
(Pl 3, 13b).
Sám hối không chỉ là công việc của cá
nhân mà là của cả Giáo hội. Đức Thánh Cha Phaolô VI là vị Giáo Hoàng đầu tiên
thay mặt Hội Thánh bày tỏ lòng sám hối: “Nếu có lỗi lầm nào về sự chia rẽ giữa
các Kitô hữu là do lỗi lầm của chúng tôi, chúng tôi thành thật xin Chúa tha thứ
và chúng tôi cũng xin anh em bị xúc phạm tha thứ cho chúng tôi”. Đặc biệt,
trước ngưỡng cửa ngàn năm thứ ba, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã liệt kê rất
nhiều lỗi lầm của Giáo hội trong hai thiên niên kỷ qua. Ngài đã công khai cử
hành nghi thức sám hối và xin tha thứ hôm 12 tháng 3 năm 2000.
Ngọn lửa sám hối mà Đức Thánh Cha đã
thắp lên trong lòng Giáo hội, không chỉ là ánh sáng xua tan bóng đêm tội lỗi,
mà còn là sức nóng thôi thúc mỗi người tín hữu Kitô cũng hãy thật lòng sám hối
những lỗi lầm của mình xúc phạm đến Chúa và anh em.
13. Chiếc rìu sát gốc cây
Có bao giờ chúng ta nghĩ đến những
hình phạt mà Thiên Chúa sẽ đổ xuống trên nhân loại này hay không? Xã hội chúng
ta đang sống chìm ngập trong tội lỗi, thế nhưng nhiều người lại không nhận ra
điều đó.
Trước kia, lề luật của Thiên Chúa được
coi là khuôn vàng thước ngọc, được coi là tiêu chuẩn hướng dẫn cho mọi hành
động, từ gia đình cho tới học đường, từ làng xã cho đến quốc gia và quốc tế.
Đâu đâu người ta cũng nói đến Thượng đế, đến Ông Trời, đến Thiên Chúa. Kẻ làm
điều ác sẽ bị mọi người cảnh cáo, khinh bỉ và có khi còn bị loại trừ. Dĩ nhiên
không phải vì thế mà tội lỗi biến đi, nhưng ít ra còn có những người can đảm
dám nói lên tiếng nói của lương tâm, phủ nhận tội ác, không dung túng cũng như
không đứng về phe tội ác.
Trái lại, trong thời buổi hiện nay
phạm tội nhiều khi còn được coi là một hành động anh hùng và nếp sống vô luân
trở thành một nếp sống bình thường. Đã có những người cho rằng không phạm tội
mới là bất bình thường. Có người chưa dám phạm tội, nhưng lại khoác lác như
mình đã phạm tội để cho thiên hạ phải nể phục. Đã có những người tuyên bố rằng:
-
Thời vàng son của tự do đã tới, con người
được thoải mái sống theo bản năng, muốn làm gì thì làm.
Từ đó, lòng trung thành với tình yêu
bị phai mờ. Sự ngay thẳng bị rút vào bóng tối. Tham nhũng hối lộ là chuyện
thường ngày. Kẻ lường gạt được coi là khôn ngoan. Người ta không cho kẻ gian ác
bị tống ngục là điều chính đáng, nhưng chỉ tiếc là hắn ta thiếu khôn ngoan.
Ngay cả những nơi trước kia nền luân lý được coi là khắt khe nhất, thì bây giờ
cũng đã bị bóng tối che phủ.
Biết bao nhiêu tội nhân không hề biết
dừng bước trên con đường tội lỗi. Ho ung dung bước đi, đến nỗi cảm thấy áy náy
nếu không phạm tội, đúng như lời Đức Thánh Cha Piô XII đã cảnh cáo:
-
Tội nặng nhất của con người thời nay, đó là
họ đã mất ý thức về tội lỗi.
Hình như càng văn minh, con người càng
phạm nhiều tội ác. Ngày xưa chỉ có một ngọn tháp Babel
Nếu đã nói nhiều về tình thương của
Chúa, thì hôm nay chúng ta cũng phải nói về cơn thịnh nộ của Ngài. Thực vậy,
tình yêu không phải chỉ được biểu lộ qua những ân huệ trao ban, mà còn được
biểu lộ qua những hình phạt sửa dạy. Kinh Thánh cũng đã cho thấy:
Một trận đại hồng thủy đã vùi dập nhân
loại thuở ban sơ đang chìm đắm trong tội lỗi. Một dân tộc Do Thái, dù đã được
chọn làm dân riêng của Thiên Chúa, thế mà khi phản bội, Ngài cũng không ngần
ngại trừng phạt họ một cách đích đáng, khiến bản thân họ bị tàn sát bởi những
dân tộc hùng mạnh và đất nước họ bị đổ vỡ tan hoang.
Chúng ta liệu có xứng đáng hơn những
người thời ông Noe, liệu chúng ta có trung thành hơn những người Do Thái hay
không? Chưa chắc đâu, bởi vì tội ác đã lên ngôi và Thiên Chúa sẽ trừng phạt:
-
Cây nào không sinh trái thì sẽ bị chặt và
quăng vào lửa.
Nói tới đây, hẳn chúng ta sẽ liên
tưởng đến những trái bom nguyên tử đang treo lơ lửng trên đầu nhân loại. Một
trái bom loại này ngày xưa đã hủy diệt cả một thành phố như Hiroshima
Thực vậy, chính tội ác của chúng ta đã
làm nên những trái bom khủng khiếp ấy, để rồi một ngày kia chúng ta sẽ phải cúi
đầu lãnh nhận hậu quả thảm khốc của nó.
Tuy nhiên, ngày xưa cũng như hôm nay,
Thiên Chúa luôn tìm kiếm và cứu vớt những người kính sợ Ngài. Nếu ngày xưa tám
người trong gia đình ông Noe được cứu thoát trên chiếc tàu do tay ông đóng lấy,
thì hôm nay, chúng ta hãy biết sám hối trở về cùng Chúa, để nhờ đó thoát khỏi
án phạt của Ngài, vì này đây, chiếc rìu đã được đặt sát gốc cây.
14. Sứ giả của Thiên Chúa
Khi Chúa Giêsu sinh ra tại Bêlem, thì
đế quốc La mã đang ở vào thời đại hoàng kim, thời đại rực rỡ nhất với uy quyền
bành trướng khắp nơi. Vi hoàng đế không phải chỉ cai trị một cách tuyệt đối tại
kinh thành La mã, mà còn ở tất cả những quốc gia, những dân tộc nằm trong lãnh
địa của mình.
Nếu vị hoàng đế quyết định ghé thăm
thủ đô của một thuộc địa xa xôi nào đó, ông ta sẽ sai sứ giả đi trước, có nhiệm
vụ báo tin cho dân chúng biết cuộc viếng thăm và đốc thúc họ chuẩn bị đón rước
sao cho linh đình và trọng thể. Trong khi chờ đợi, chính vị sứ giả ấy cũng sẽ
được tiếp nhận với tất cả vinh dự của mình.
Đúng thế, vào lúc vị Vua tối cao của
trời và đất sắp đến thăm hành tinh nhỏ bé này để ở giữa chúng ta, chia sẻ thân
phận làm người của chúng ta và nhất là để cứu chuộc chúng ta, Ngài cũng đã chọn
lựa cho mình một vị tiên tri, một vị sứ giả, như lời tiên tri Malachia đã loan
báo: Này đây, ta sai sứ giả của ta đi trước con để dọn đường cho con.
Lời loan này ám chỉ về Gioan Tẩy giả.
Đúng thế, bên bờ sông Giođan, Gioan Tẩy giả đã rao giảng và trao ban phép rửa
sám hối cho người Do thái để họ chuẩn bị đón mừng đấng cứu thế: Có tiếng kêu
trong sa mạc, hãy dọn đường cho Chúa, (Mt 3,3), quanh co uốn cho ngay, gồ ghề
san cho phẳng, hố sâu lấp cho đầy và nơi cao phải bạt xuống.
Gioan Tẩy giả không bảo họ treo cờ,
giăng biểu ngữ hay làm cổng chào, nhưng bảo họ hãy sống tinh thần sám hối, xa
lánh tội lỗi, vì tội lỗi chính là những chướng ngại vật ngăn chặn không cho
Chúa đến với chúng ta. Nếu không hoán cải, nếu không quay trở về với Chúa, thì
này đây, cái dìu đã được đặt dưới gốc cây và cây nào không sinh trái tốt sẽ bị
chặt và quăng vào lửa. (Mt 3,10).
Ngoài ra, cũng như các vị tiên tri đi
trước, Gioan Tẩy giả còn tố cáo sự giả hình và thái độ tự mãn của người Do thái
vì cho rằng mình đã có tổ phụ Abraham. (Mt 3,9). Đúng thế, đức tin không phải
là một di sản của nòi giống, của chủng tộc, nhưng là một cuộc dấn thân đích
thực, một cuộc tự đặt lại vấn đề không lúc nào nguôi. An phận trong ơn gọi là
một cạm bẫy không ngừng đối với người Do thái, trong lúc sự hoán cải đích thực
đòi hỏi phải luôn canh tân và đổi mới.
Thái độ của người Do thái phải chăng
cũng là thái độ của chúng ta, những người luôn tự hào: Tôi là người đạo gốc,
tôi là người đạo dòng, tôi giữ đạo từ tấm bé, tôi luôn thuộc về Giáo Hội, tôi
xưng tội rước lễ thường xuyên và như vậy đã bảo đảm cho tôi phần rỗi linh hồn.
Gioan trả lời cho chúng ta hay: Không
phải là như thế. Chính Chúa Giêsu cũng xác quyết: Thiên Chúa có thể biến những
hòn đá trở nên con cháu Abraham. (Mt 3,8). Và như vậy, trong ngày sau hết, con
cháu trong nhà sẽ bị quăng ra ngoài, vào chốn tối tăm, ở đó sẽ phải khóc lóc và
nghiến răng. (Mt 8,11-12).
Thực vậy, danh hiệu người có đạo mà
thôi không đủ để miễn trừ cho chúng ta bổn phận phải sám hối ăn năn, phải uốn
nắn sửa đổi những thói hư tật xấu, nhờ đó thăng tiến bản thân và đổi mới cuộc
đời. Bởi vì sống là bơi ngược dòng nước, nếu không cố gắng bơi, chúng ta sẽ bị
dòng nước là những đam mê tội lỗi cuốn trôi.
Mùa vọng đã trở về, đây chính là thời
gian thuận tiện nhất để chúng ta lắng nghe và thực thi sứ mạng của Gioan Tiền
hô: sám hối và canh tân để dọn đường đón mừng Chúa đến, bởi vì tâm tình sám hối
chính là bước chân đầu tiên trên con đường trở về cùng Chúa và cõi lòng ăn năn
chính là một thứ tiền để mua lấy ơn tha thứ.
Hay như thánh Augustinô đã nói: Khi
tạo dựng nên chúng ta, Chúa không cần hỏi ý kiến chúng ta. Nhưng để cứu chuộc
chúng ta, Ngài cần chúng ta ưng thuận và cộng tác với Ngài. Tâm tình sám hối ăn
năn chính là sự cộng tác, chính là sự góp phần nhỏ bé của chúng ta vào công
trình cứu chuộc của Thiên Chúa.
15. Gioan Tiền Hô
Để hiểu được vai trò và sứ mạng của
Gioan tiền hô, chúng ta hãy nhìn vào bối cảnh xã hội của người Do Thái thời bấy
giờ.
Thực vậy, thời bấy giờ là thời đô hộ
của đế quốc La mã, thời ra oai tác quá của Hêrôđê, thời dân Do Thái tìm mọi
cách để được giải phóng.
Giữa lòng dân tộc và đặc biết tại thủ
đô Giêrusalem, nhiều phe nhóm đã được hình thành với những khuynh hướng và lập
trường khác biệt nhau.
Trước hết là nhóm Biệt phái. Nhóm này
phát sinh từ thời Macabêô, qui tụ chừng sáu ngàn người, trong đó có một vài tư
tế, các tiến sĩ luật, ký lục và thường dân. Nhờ trung thành với lề luật và
truyền thống của cha ông, họ trở nên những nhà lãnh đạo tinh thần của dân
chúng. Do đó, họ có một ảnh tưởng đáng kể về phương diện tôn giáo và luân lý.
Riêng trong lãnh vực chính trị, họ bênh vực sự tự trị của dân tộc Do Thái và tỏ
ra dè dặt đối với việc tiếp xúc với người La mã.
Bên cạnh họ là nhóm Sađucêô, con cháu
của Sađốc, vị thượng tế thời Salomon. Vì thế họ làm thành phái các tư tế vì qui
tụ những gia đình tư tế khá giả. Họ chấp nhận các phong tục Hy Lạp và thích
nghi với chế độ thống trị của đế quốc La Mã. Về phương diện tôn giáo, họ chối
bỏ truyền thống và niềm tin về sự sống lại, sự hiện diện của các thiên thần
cũng như sự quan phòng của Thiên Chúa.
Ngoài ra, chúng ta cũng cần phải ghi
nhận nhiều khuynh hướng cực đoan, chẳng hạn nhóm Zélote, là một đảng phái chính
trị và tôn giáo quá khích, được Giuđa người xứ Galiêa thành lập vào năm thứ sáu
với ước vọng hình thành một quốc gia thần quyền, trong đó chỉ mình Đức Giavê
mới là vua dân Do Thái, đồng thời chủ trương dùng bạo lực để bẻ gẫy ách thống
trị của đế quốc La mã. Họ từ chối đóng thuế và lánh vào hoang địa để chuẩn bị
một cuộc thánh chiến. Và cuộc thánh chiến này đã bùng nổ vào năm 66.
Ngược lại, những người phái Esseni
cũng vào hoang địa, nhưng để âm thầm sửa soạn cho một cộng đồng thiên sai của
giao ước.
Chính trong môi trường đa diện ấy,
khuôn mặt Gioan xuất hiện như một con người đang cực lực kêu gọi toàn dân Israel
Vậy lời kêu gọi của ông có ý nghĩa gì?
Đối với Gioan, lời kêu gọi ấy xác
quyết rằng:
-
Sự nong chờ của toàn dân đã đến ngày toại
nguyện.
Cũng như những người đương thời, ông
tin rằng:
-
Niềm chờ mong sẽ được toại nguyện khi Đấng
Thiên sai xuất hiện, Đấng mà ông giới thiệu như vị thẩm phán của thời sau hết…
Thực vậy, giữa thời Gioan rao giảng và
thời sau hết, giữa lúc bấy giờ và ngày cuối cùng chỉ còn chỗ cho một biến cố
duy nhất, đó là việc quang lâm của Đấng sẽ đến để chấm dứt mọi sự.
Cũng như các vị tiên tri đi trước,
Gioan tố cáo sự giả hình và thái độ tự mãn của người Do thái chỉ vì mình là con
cháu Abramham.
Thế nhưng, đức tin không phải là một
di sãn của giống nòi, của chủng tộc, nhưng là một cuộc dấn thân đích thực, một
cuộc tự đặt lại vấn đề không lúc nào nguôi.
An phận trong ơn gọi là một cạm bẫy
không ngừng đối với dân Do thái,trong lúc sự hối cải đích thực đòi hỏi phải
luôn canh tân và đổi mới.
Thái độ của người Do thái phải chăng
cũng là thái độ của chúng ta, những người luôn tự hào:
-
Tôi là người đạo gốc, tôi là người đạo dòng,
tôi giữ đạo từ bé, tôi luôn thuộc về Giáo Hội, tôi xưng tội rước lễ thường
xuyên và như vậy đã bảo đảm cho tôi phần rỗi linh hồn.
Gioan trả lời:
- Không phải là như thế.
Chính Chúa Giêsu
cũng xác quyết:
- Thiên Chúa có thể biến những hòn đá trở nên con cháu
Abraham…Và như vậy trong ngày sau hết, con cháu trong nhà sẽ bị loại ra ngoài.
Thực vậy, danh
hiệu người có đạo mà thôi không đủ để miễn cho chúng ta bổn phận phải sám hối
ăn năn, phải uốn nắn sửa đổi những thói hư tật xấu, nhờ đó thăng tiến bản thân
và đổi mới cuộc đời. Bởi vì sống là bơi ngược dòng nước, nếu không cố gắng bơi,
chúng ta sẽ bị dòng nước là những đam mê tội lỗi cuốn trôi.
16. Suy niệm của JKN
Câu hỏi gợi ý
1. Gioan Tẩy Giả kêu gọi chúng ta
sám hối để đón Chúa đến. Nhưng để sám hối một cách hữu hiệu và nền tảng, chúng
ta cần thay đổi cái gì?
2. Để đón Chúa đến và để được cứu
rỗi thì việc lãnh nhận bí tích rửa tội để trở thành Kitô hữu đã đủ chưa? Còn
thiếu điều gì nữa?
3. Gioan yêu cầu mọi người “sửa lối
cho thẳng”. Chúng ta phải thực hiện lời yêu cầu ấy một cách cụ thể như thế nào?
Suy niệm
1. Điều căn bản
nhất trong việc sám hối là điều chỉnh lại quan niệm của mình theo Tin Mừng
“Hãy sám hối vì
Nước Trời đã đến gần”. Câu nói ấy của Gioan Tẩy Giả cho thấy: nếu Nước Trời sắp
đến thì con người cần phải sám hối. Sám hối là gì? Sám hối trước tiên là nhận
ra mình đã phạm sai trái, lầm lỗi hay có tội, đồng thời hối tiếc vì thấy được
hậu quả tai hại của chúng, sau đó quyết tâm thay đổi, sửa chữa, không tái phạm
nữa. Nhưng điều quan trọng cần sám hối và sửa sai chính là quan niệm của mình.
Quan niệm sai lầm sẽ dẫn đến tư tưởng và hành động sai lầm. Nhưng nhận ra quan
niệm hiện có của mình là sai lầm là một điều hết sức khó: ai cũng cho quan niệm
của mình là đúng. Vì có cho là đúng thì mình mới dùng nó làm căn bản để tư
tưởng và hành động. Tuy nhiên, có một tiêu chuẩn để biết quan niệm của mình
đúng hay sai, đó là đối chiếu nó với quan niệm của Thiên Chúa, được bầy tỏ
trong Tin Mừng qua Đức Giêsu.
Chẳng hạn, rất nhiều
Kitô hữu quan niệm sai lầm về đạo đức, về sự thánh thiện. Họ nghĩ đạo đức thánh
thiện là siêng năng làm các “việc đạo đức”. Đối với họ, các “việc đạo đức” chủ
yếu là tham dự thánh lễ, xưng tội, rước lễ, đọc kinh (chung hoặc riêng), lần
chuỗi, bỏ tiền vào nhà thờ, v.v… Và khi siêng năng làm các việc ấy, họ cảm thấy
an tâm về phần rỗi của mình vì nghĩ rằng mình là một người đạo đức, mặc dù họ
thường cư xử thiếu tình nghĩa với những người chung quanh, mặc dù những “việc
đạo đức” ấy chẳng ảnh hưởng bao nhiêu đến cách sống và hành xử của họ.
Quan niệm như thế
quả rất khác với quan niệm của Tin Mừng. Theo Tin Mừng, người đạo đức là người
biết quên mình, biết coi nhẹ “cái tôi” và quyền lợi riêng của mình, biết vượt
thắng bản năng ích kỷ để yêu Chúa và thương tha nhân hữu hiệu hơn, sẵn sàng hy
sinh, chịu thiệt chịu khổ vì tình yêu ấy. Đạo đức thật sự phải được thể hiện cụ
thể qua cách sống, cách cư xử đầy công bình và bác ái với mọi người. Các “việc
đạo đức” như tham dự thánh lễ, lãnh nhận các bí tích… chỉ là những phương tiện
đem lại ơn Chúa và sức mạnh để ta thật sự yêu Chúa và tha nhân bằng những hành
động cụ thể. Nếu ta không nhắm thực hiện sự yêu thương ấy như là điều cốt yếu
nhất của đạo đức, mà lại coi những “việc đạo đức” kia là chính yếu, thì những “việc
đạo đức” ấy trở nên phản tác dụng. Chúng có thể thành cớ để ta tự mãn và lên
mặt với mọi người, đang khi thực tế trước mặt Chúa ta chẳng có giá trị gì. Còn
biết bao nhiêu quan niệm sai lầm khác ảnh hưởng tai hại đến đời sống tâm linh
của ta.
Vì thế, để sám
hối, không gì quan trọng và nền tảng bằng lấy ánh sáng Tin Mừng để chỉnh đốn
lại những quan niệm sai lầm đang chi phối tư tưởng và cách hành động của ta. Tư
tưởng và hành động mà sai trái chính là vì quan niệm chưa đúng. Khi đã sửa đổi
quan niệm cho đúng, tự khắc tư tưởng và hành động cũng sẽ đúng theo. Điều này
đòi hỏi ta phải dành nhiều thì giờ đặt mình trước mặt Chúa để suy nghĩ, phản
tỉnh và tự xét.
2. Đừng tự hào
mình là người Kitô hữu
Biết bao người
cảm thấy an tâm về phần rỗi đời đời của mình, đồng thời tự hào trước mặt mọi
người vì mình là Kitô hữu, là tín đồ của một tôn giáo do chính Thiên Chúa thiết
lập… Nhưng Gioan Tẩy Giả đã cảnh cáo bọn kinh sĩ: “Đừng tưởng có thể bảo mình
rằng: “Chúng ta đã có tổ phụ Abraham”. Vì, tôi nói cho các anh hay, Thiên Chúa
có thể làm cho những hòn đá này trở nên con cháu ông Abraham”. Điều quan trọng
là “hãy sinh hoa quả để chứng tỏ lòng sám hối”, “cái rìu đã đặt sát gốc cây:
bất cứ cây nào không sinh quả tốt đều bị chặt đi và quăng vào lửa”. Như vậy,
điều quan trọng và cần thiết để được cứu rỗi không phải là chuyện có là Kitô
hữu hay không, mà là có sống tinh thần Kitô hữu, tức tinh thần yêu thương của
Đức Kitô hay không.
Nếu Thiên Chúa có
thể biến những hòn đá thành con cháu Abraham, thì cũng có thể biến chúng thành
những Kitô hữu. Điều Thiên Chúa đòi hỏi ta chính là tình yêu, là hoa quả tất
yếu của lòng sám hối. Và tình yêu ấy cũng phải sinh hoa kết trái thành hành
động, để đem lại bình an, hạnh phúc và những điều tốt đẹp khác cho những người
chung quanh ta, cho Giáo Hội và xã hội. Tôi rất thích tư tưởng sau đây của
Raoul Follereau: “Thiên Chúa không thích những bàn tay tinh sạch nhưng trống
rỗng cho bằng những bàn tay tuy hơi dơ nhưng lại đầy quà dâng lên Ngài”. Ngài
đòi hỏi chúng ta nếu có 5 nén thì phải làm lợi thành 10 nén, nếu chỉ có 2 thì
cũng phải làm thành 4 (x. Mt 25,14-30, Lc 19,12-27). Nếu không sinh hoa kết
trái, chúng ta chỉ là những Kitô hữu “hữu danh vô thực”. Chúng ta cần phải tỏ
ra mình là người Kitô hữu qua cách hành xử của chúng ta trong mọi tình huống và
qua cách cư xử của chúng ta đối với mọi người. Phải làm sao để người khác nhìn
thấy Chúa Kitô và tinh thần của Ngài trong cách sống của chúng ta.
3. Sứ điệp của
Gioan: “Hãy sửa lối cho thẳng để Ngài đi
Gioan dùng lời
của ngôn sứ Isaia để nói lên sứ điệp của mình: “Hãy dọn sẵn con đường cho Đức
Chúa, hãy sửa lối cho thẳng để Ngài đi”. “Đường” và “lối” ở đây chắc chắn không
hiểu theo nghĩa vật chất, mà chủ yếu theo nghĩa tâm linh. Nghĩa là tâm hồn
chúng ta phải thật thẳng, không quanh quéo. Thiên Chúa của chúng ta là một
Thiên Chúa của Công Lý, Ngài ưa thích sự công minh chính trực, đường đường
chính chính, luôn luôn sáng tỏ. Ngài rất ghét sự quanh co, mờ ám, dối trá. Tuy
rất ghét sự xấu, sự ác, nhưng Ngài vẫn sẵn sàng tha thứ cho người xấu người ác
khi họ hối cải. Điều Ngài ghét thậm tệ là sự xấu ác được che đậy bằng cái vỏ
thánh thiện, đạo đức. Ta thấy: Đức Giêsu cũng như Gioan Tẩy Giả không hề kết án
hay chửi rủa những người tội lỗi như bọn đĩ điếm, thu thuế. Đối tượng để các
Ngài kết án và chửi rủa là:
- những hạng đạo đức giả hình kiểu “khẩu Phật tâm xà”: “bên
ngoài thì có vẻ công chính trước mặt thiên hạ, nhưng bên trong thì toàn là giả
hình và gian ác” (Mt 23,28), “rửa sạch bên ngoài chén đĩa, nhưng bên trong thì
đầy những chuyện cướp bóc và ăn chơi vô độ” (23,25).
- những người có chức có quyền trong đạo Do Thái nhưng đã
dùng những chức quyền ấy chẳng phải để bênh vực người nghèo, người bị áp bức,
mà trái lại để hà hiếp bóc lột họ: “họ nuốt hết tài sản của các bà goá, lại còn
làm bộ đọc kinh cầu nguyện lâu giờ” (Mt 23,14). Những người này đã coi tôn giáo
như một cơ hội thuận lợi giúp mình thăng quan tiến chức hầu có thể sống trên
đầu trên cổ người khác.
Các Ngài chửi rủa
họ một cách thậm tệ, có thể nói là cạn tàu ráo máng: nào là “Nòi rắn độc kia!”
(Mt 3,7), nào là “mồ mả tô vôi, bên ngoài có vẻ đẹp, nhưng bên trong thì đầy
xương người chết và đủ mọi thứ ô uế” (Mt 23,27), v.v…
Vì thế, để đón
Chúa đến, người Kitô hữu phải tránh tất cả mọi thứ quanh quéo trong tâm hồn,
lời nói và hành động. Không dùng những xảo thuật như treo đầu dê bán thịt chó,
lập lờ đánh lận con đen, tráo trở, có nói không không nói có, nói một đằng làm
một nẻo. Trái lại, cần phải có tâm hồn ngay thẳng: “hễ “có” thì phải nói “có”, “không”
thì phải nói “không”. Thêm thắt điều gì là do ác quỷ” (Mt 5,36). Khi phải lên
tiếng thì cứ theo công tâm mà nói, không thiên lệch bên nào, không nói lấy được
cho mình, cho phe của mình, cho tôn giáo của mình. Điều chúng ta phải bênh vực
là công lý và tình thương, chứ không phải một đối tượng nào khác. Nếu có bênh
vực người nghèo thì không phải vì họ nghèo, mà vì họ thường là nạn nhân của bất
công. Đừng để cho quyền lợi cá nhân hay tập thể chi phối lời nói và hành động
của ta, làm ta mất đi sự trong sáng và công tâm của mình. Đừng nói quá nhiều quá
hay, mà làm thì quá ít quá dở; đó cũng là một thứ thiếu thẳng thắn.
Là người Kitô
hữu, môn đệ của Đức Giêsu, chúng ta phải hành xử làm sao để mọi người có thể
tin vào lương tâm, vào lời nói của chúng ta, nhất là những người chính thức
mang danh theo Chúa. Nếu không, chúng ta sẽ làm ô danh Đức Giêsu và tôn giáo mà
chúng ta theo. Đó là cách tốt nhất để đón Chúa đến trần gian, nhất là đến trong
tâm hồn mình.
Cầu nguyện
Lạy Cha, chúng
con đang đón chờ Đức Giêsu trở lại trần gian lần thứ hai. Xin cho chúng con
biết đón Ngài đến bằng sự sám hối, bằng một sự thay đổi hữu hiệu, mà quan trọng
nhất là thay đổi quan niệm. Xin cho chúng con quan niệm mọi sự giống như Đức Giêsu
đã quan niệm, được bày tỏ trong các sách Tin Mừng. Xin cho chúng con biết yêu
những gì Ngài yêu như sự ngay thẳng, công bình, trong sáng, và ghét những gì
Ngài ghét như sự giả hình, quanh co, che đậy. Để càng ngày chúng con càng nên
hoàn hảo, giống Ngài hơn. Amen.
17. Suy niệm của Lm.
Nguyễn Hữu An
Một lối sống, một
lối nghĩ của Tin Mừng
Trong “Người phu
quét lá” Lm. Nguyễn Khảm đã ví von đời Linh mục như người phu quét lá. Ngài
mượn bài hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn để diễn tả đời Linh mục: “Người phu
quét lá bên đường. Quét cả nắng chiều quét cả mùa thu”
Người phu quét
lá, hàng ngày dù mưa dầm hay nắng hạn vẫn luôn có mặt từ sáng sớm tinh sương
trên mọi nẻo đường thành phố để dọn đường sạch sẽ cho ngàn ngàn con người sắp
đi qua. Linh mục mỗi ngày cũng dọn đường tâm hồn cho con người đi đến với Thiên
Chúa và để Thiên Chúa đến với con người. Trong ý nghĩa đó có thể nói Gioan Tiền
Hô cũng là “Người phu quét lá” dọn đường cho Chúa Cứu Thế đến với nhân loại.
Chúa nhật II Mùa
vọng, Giáo hội giới thiệu cho chúng ta khuôn mặt của Gioan Tẩy Giả, vị Ngôn sứ
cuối cùng của Cựu Ước. Sau 5 thế kỷ vắng bóng Ngôn sứ, nay Gioan xuất hiện với
sứ mạng dọn đường cho Đấng Cứu Thế. Cuộc đời của Gioan là một thiên anh hùng
ca: bất khuất trước cường quyền và bao dung với tội nhân.
Gioan có một cuộc
sinh ra kỳ lạ, một lối sống khác thường. Gioan chọn con đường tu khổ chế: ăn
châu chấu với mật ong rừng, uống nước lã và mặc áo da thú, sống nơi hoang địa
vắng người trơ trụi. Nhưng chính nơi đó mà Gioan đã lớn lên và trưởng thành
trong sự gặp gỡ thâm trầm với Thiên Chúa.
Càng lúc Gioan
càng ý thức về sứ mạng của mình, nhưng ông đã kiên nhẫn đợi chờ nhiều năm tháng
cho đến ngày ông nghe thấy Thiên Chúa ngỏ lời với ông. Lời của Chúa đưa ông ra
khỏi hoang địa để đến gặp gỡ con người qua mọi vùng ven sông Giođan. Lời Chúa
ông nghe đã trở thành Lời Chúa ông công bố. Tiếng Chúa gọi ông đã trở thành
tiếng ông mời gọi mọi người.
Gioan đã sống
trong dòng lịch sử của Đạo và Đời: Thời hoàng đế Tibêriô, hai Thượng tế Khanna
và Caipha, một Philatô tham lam tàn bạo -Tổng trấn Giuđêa, một Hêrôđê tiểu
vương Galilêa -kẻ giết Gioan sau này. Gioan đã đón nhận toàn bộ dòng lịch sử ấy
để làm trọn sứ mạng Tiền Hô, Dọn Đường cho Đấng Cứu Thế.
Gioan đã kêu gọi
dân chúng “Hãy sám hối vì Nước trời đã gần đến”. Ông đã mạnh dạn mời gọi mọi
hạng người, từ kẻ cao sang quyền thế cho đến người dân thường: hãy sống cách
ngay chính theo địa vị của mình để sẵn sàng đón Chúa đến.Không thể tiếp tục
sống như xưa nữa. Đã đến lúc phải đổi đời, đổi lối nhìn, đổi lối nghĩ. Phải sửa
lối cho thẳng để Chúa đi. Dân chúng lũ lượt đến với ông, họ thú tội và ông làm
phép rửa cho họ trong sông Giođan. Đúng là Gioan đang “quét dọn” tâm hồn mọi
hạng ngưòi cho sạch sẽ tội lỗi xứng đáng đón Đấng Cứu Thế.
Đường quan trọng
nhất là đường đi vào cõi lòng. Mỗi người chúng ta không ít thì nhiều đều có
những đồi núi kiêu ngạo, những thung lũng ích kỷ hẹp hòi, những cây cầu tự ái
khoe khoang, những mấp mô ghồ ghề trong mối quan hệ với người khác như kỳ thị,
gian dối, thiếu công bằng, nói hành nói xấu. Cũng có bao lối nghĩ quanh co, có
bao tính toán lệch lạc, có những lũng sâu tăm tối thiếu vắng ánh sáng tình yêu.
Sửa cho thẳng,
lấp cho đầy, uốn cho ngay,san cho phẳng, bạt cho thấp. Đó là sứ điệp mà Thánh Gioan
gởi đến cho chúng ta trong Mùa vọng này, giúp chúng ta dọn lòng mình thành đại
lộ thênh thang mở về Chúa Cứu Thế. Điều đó cũng chẳng dễ dàng chút nào vì nó
thường gây đau đớn. Không phải trong Mùa vọng chỉ đi xưng tội qua loa sau khi
xét mình 5-10 phút cho yên ổn lương tâm, mà quan trọng là một lối sống, một lối
nghĩ của Tin Mừng: Uốn nắn những quanh co, san phẳng gò cao hay hố thẳm và dẹp
bỏ chướng ngại trong tâm hồn từng ngày? để có chổ cho Chúa đến và ở lại.
Gioan Tiền Hô là
một Ngôn sứ bất khuất, bao dung và khiêm tốn, chỉ một tâm nguyện là làm “Người
phu quét lá” dọn lòng người khác cho Chúa đến. Mỗi người chúng ta cũng theo mẫu
gương của Gioan trở thành “Người phu quét lá” cho chính tâm hồn mình, cho gia
đình mình và rồi cho người khác nữa. Dọn đường cũng chính là lên đường theo
Chúa Cứu Thế, cho nên dọn đường cho Chúa vừa là một hồng ân vừa là trách nhiệm
đòi hỏi mỗi người thi hành nghiêm túc trong cuộc sống hàng ngày của mình.
18. Chú giải của William Barclay
SỰ XUẤT HIỆN CỦA GIOAN TẨY GIẢ: 3,1-6
Sự xuất hiện của
Gioan giống như tiếng nói của Thiên Chúa thình lình vang lên. Lúc bấy giờ người
Do Thái buồn bã vì tiếng nói của các ngôn sứ không còn nữa. Trải qua bốn trăm
năm không hề có ngôn sứ nào, suốt bốn thế kỷ dài đằng đẵng tiếng nói ngôn sứ
hoàn toàn yên lặng. Như chính họ đã ghi nhận “không có tiếng nói, cũng chẳng có
tiếng đáp”. Nhưng trong Gioan, tiếng nói ngôn sứ lại đang vang lên. Vậy đặc
điểm của Gioan và sứ điệp của ông là gì?
1. Ông mạnh dạn tố cáo bất cứ tội ác nào ông biết. Khi vua Hêrôđê phạm tội trong một cuộc hôn nhân xấu xa
và bất hợp pháp, Gioan quở trách ngay. Khi những người Xađốc và Pharisêu, các
thủ lãnh tôn giáo chính thống, những nhà đạo đức đương thời chìm đắm trong
những nghi thức bề ngoài, Gioan đã không ngần ngại lên tiếng. Khi đám thường
dân sống cuộc đời vô đạo, ông mạnh dạn cảnh cáo họ. Nơi nào Gioan thấy điều ác,
trong quốc gia, trong đạo, trong dân gian, ông quở trách không chút e dè. Gioan
giống như ngọn đèn soi trong nơi tối tăm, ông giống như ngọn gió từ Thiên Chúa
quét sạch cả xứ. Ngày nay sự cảnh tỉnh và tố cáo vẫn còn trong sứ điệp Kitô
giáo. Diogene từng nói: “Chân lý giống như ánh sáng đối với mắt đau”. Ông nói
“Người nào không bao giờ làm mất lòng ai thì cũng chẳng bao giờ làm được ích gì
cho ai”. Đã có những thời kỳ Hội Thánh quá cẩn thận để khỏi làm mích lòng
người. Thời kỳ lịch sử dễ dãi đã qua, và thì giờ quở trách tỏ tường phải đến.
2. Ông khẩn khoản kêu gọi mọi người đến với sự công chính. Sứ điệp của Gioan không những là tố cáo tiêu cực nhưng
cũng tích cực xây dựng những tiêu chuẩn đạo đức của Thiên Chúa. Ông chẳng những
tố cáo người ta về những việc họ đã làm, mà còn chỉ bảo họ điều phải làm. Ông
không chỉ lên án quá khứ của họ mà còn khuyến khích họ phải sống thế nào. Ông
giống như tiếng kêu gọi mọi người bước lên chỗ cao hơn. Chẳng những ông quở
trách điều ác, mà còn đặt ra điều thiện trước mặt mọi người. Nhiều khi Hội
Thánh chỉ lo nói cho mọi người biết điều không nên làm mà không quan tâm đến
việc đưa ra cho họ thấy sự cao trọng của lý tưởng Kitô giáo.
3. Gioan từ Thiên Chúa đến. Ông từ hoang địa đi ra; ông đến với người ta sau khi đã được Thiên Chúa
chuẩn bị qua những năm tháng cô đơn. Như Alexander Maclaren đã nói: “Gioan như
ta thấy khi nhảy vào đấu trường đã trưởng thành và võ trang đầy đủ”. Ông đến
không phải với vài quan niệm của mình, nhưng với sứ điệp của Thiên Chúa. Trước
khi nói với loài người, ông đã ở lâu ngày với Thiên Chúa. Người nào giảng dạy
lời ngôn sứ phải luôn luôn ở cùng Thiên Chúa rồi mới có thể đứng trước mặt loài
người.
4. Gioan chỉ cho người ta đi tới cái trổi vượt hơn chính
ông. Gioan không chỉ là ánh sáng phơi bày điều ác, không chỉ
là tiếng nói quở trách tội lỗi mà còn là bảng chỉ đường đến Thiên Chúa. Gioan
không muốn loài người chiêm ngưỡng ông, mà muốn chuẩn bị họ cho Đấng sẽ đến.
Người Do Thái tin
tưởng Êlia sẽ trở lại trước khi Đấng Cứu Thế đến và ông là người báo tin cho
công chúng biết về vị Vua tương lai “Này ta sẽ sai ngôn sứ Êlia đến cùng các
ngươi trước ngày lớn lao và đáng sợ của Thiên Chúa chưa đến” (Ml 4,5). Gioan mặc áo bằng lông lạc đà,
thắt dây lưng bằng da, đây là hình ảnh chiếc áo ngôn sứ Êlia đã mặc (2V 1,8).
Matthêu liên kết
Gioan với lời tiên tri trong Isaia 40,3. Trong thời cổ đại, đường xá phương
Đông rất xấu. Có một châm ngôn phương Đông nói rằng: “Có ba điều khốn khổ: đau
ốm, nhịn ăn và du lịch”. Một nhà du lịch sắp lên đường thường được khuyên trả
tất cả nợ nần, chuẩn bị mọi sự cho vợ con, trao những quà tặng chia tay, trả
lại những món đồ ký thác, lấy tiền rồi chuẩn bị cho cuộc hành trình và chào từ
biệt mọi người. Quốc lộ chẳng hơn gì các lối mòn và không hề được trải đá, vì
đất xứ Palestine cứng có thể chịu được sự lưu thông lừa, la và xe bò, xe ngựa.
Cuộc hành trình trên một tuyến đường như thế quả là phiêu lưu, một cuộc phiêu
lưu cần phải tránh. Cũng có một số ít đường trải đá, tỉ dụ như Josephus nói
rằng Salômôn đã đắp một con đường cao bằng đá đen dọc theo những đường dẫn đến
Giêrusalem để dễ dàng cho những người đi viếng nơi thánh và để “bày tỏ sự giàu có sang trọng của nước mình”.
Tất cả những đường đá đắp bằng sức người đó do các vị vua làm chỉ đặc biệt dành
cho vua sử dụng. Bởi vậy chúng được mệnh danh là “xa lộ hoàng gia”. Đường ấy
chỉ được tu bổ khi vua cần dùng cho một cuộc du hành nào đó. Trước khi vua đến,
dân chúng được loan báo để chuẩn bị đường cho xa giá vua đi. Gioan thật đang
sửa soạn cho con đường của vua. Những người rao giảng lời ngôn sứ không nói về
mình nhưng nói về Thiên Chúa.
Mục tiêu của
người giảng không phải là làm cho người ta chú ý đến sự khéo léo của mình nhưng
vào sự oai nghiêm của Thiên Chúa. Nhà truyền giáo chân thật là người tan biến
trong sứ điệp của chính mình.
Người ta nhìn
nhận Gioan là ngôn sứ dù cho sau bao nhiêu năm dài không hề vang lên tiếng nói
ngôn sứ nào, vì ông là ánh sáng phơi bày sự dữ, là tiếng nói hiệu triệu con
người đến sự công chính, là bảng chỉ đường để con người đến cùng Thiên Chúa, và
vì ông có một uy quyền không thể giải thích được, một thứ uy quyền chỉ có sau
khi đã ở lâu với Thiên Chúa.
SỨ ĐIỆP CỦA GIOAN: LỜI NGĂM ĐE
Trong sứ điệp của
Gioan có cả sự ngăm đe lẫn lời hứa. Cả đoạn này đầy những bức tranh linh động.
Gioan gọi những Pharisêu và Xađốc là dòng dõi rắn độc và hỏi ai đã chỉ cho họ
chạy trốn cơn thịnh nộ của Thiên Chúa. Có thể Gioan nói lên hai hình ảnh sau
đây: Một là Gioan biết rõ hình ảnh hoang địa, có những nơi cỏ mọc ngắn thưa,
khô héo với những bụi gai cằn cỗi, gầy, dòn vì thiếu hơi ẩm. Thỉnh thoảng có
những đám cháy rừng, lúc ấy lửa như con sông đỏ rực tràn qua, và ngọn cỏ, bụi
cây như mới bùi nhùi. Trước đám cháy, rắn rết, bọ cạp vội vã trốn chạy, cả đến
những loài thường sống ẩn náu trong bụi cỏ hoặc lùm cây cũng phải bỏ nơi trú ẩn
để chạy cứu mạng mình. Cũng có thể một hình ảnh khác mà Gioan dùng ở đây, có
nhiều loài vật và côn trùng nhỏ trong cánh đồng bắp như chuột đồng, thỏ và chim
chóc, nhưng kh người thợ gặt tới thì chúng bị đuổi khỏi tổ, khỏi hang, chúng
phải chạy trốn cứu mạng khi cánh đồng bị gặt trụi… Gioan đã dựa vào những hình
ảnh này để suy nghĩ. Nếu các Pharisêu và Xađốc thật tâm xin chịu phép rửa thì
họ chỉ như những con thú chạy gấp để cứu mạng trước ngọn lửa hoang địa hoặc
trước lưỡi hái của thợ gặt.
Gioan cảnh cáo dù
họ có nại ra Ápraham là tổ phụ của họ cũng chẳng ích gì. Đối với người Do Thái
chính thống, đó là một câu nói không thể chấp nhận được. Đối với người Do Thái,
Ápraham thật độc đáo, độc đáo đến nỗi những công đức của người, cả về sự thiện
hảo và ơn Chúa, Ápraham có đủ cho mình và còn cho cả dòng dõi ông nữa. Ápraham
đã tích trữ một kho tàng công đức mà tất cả những đòi hỏi và nhu cầu của dòng
dõi ông không thể dùng hết được. Vì vậy người Do Thái tin rằng, một người Do
Thái tầm thường dù chẳng có công đức riêng nào cũng sẽ được an toàn trong tương
lại. Họ nói “tất cả người Israel đều có phần trong thế giới sắp đến”. Họ nói về
“những công đức giải phóng của tổ phụ”. Họ nói rằng Ápraham ngồi ở các cổng địa
ngục để đuổi người Israel nào chẳng may bị đưa đến chốn kinh khiếp đó trở về,
những công đức của Ápraham đã khiến những con tàu thuận buồm xuôi gió trên biển
cả, cũng bởi công đức của Ápraham mà mưa sa trên đất. Công đức của Ápraham đã
đưa Môsê lên trời để nhận luật. Bởi công đức của Ápraham mà Đavít được Chúa nhậm
lời, những công đức này cũng đủ cho người gian ác nữa. Họ nói về Ápraham “nếu
con cháu người chỉ là những thi hài, không có mạch máu hay xương cốt, thì công
đức của người cũng có lợi cho chúng”. Gioan quở trách tinh thần ỷ lại đó. Có lẽ
người Do Thái đã đưa vấn đề đi quá xa, nhưng bao giờ cũng cần cảnh cáo rằng
chúng ta không thể sống trên số vốn thuộc linh trong quá khứ. Một thời đại suy
đồi không thể trông mong được cứu rỗi dù đã thừa hưởng một quá khứ anh hùng.
Một đứa con hư hỏng không thể hy vọng viện dẫn công đức của một người cha thánh
thiện.
Một lần nữa,
Gioan trở lại với hình ảnh về mùa gặt. Cuối mùa, người giữ vườn nho và vườn vả
sẽ kiểm tra kết quả. Nếu chúng không có trái và vô dụng sẽ bị nhổ tận gốc, vì
đã choán đất vô ích. Sự vô dụng bao giờ cũng chuốc lấy tai hoạ. Một người vô
dụng đối với Thiên Chúa và đồng loại thì ở trong sự nguy hiểm trầm trọng và
bị kết án.
SỨ ĐIỆP CỦA GIOAN: LỜI
HỨA
Sau lời ngăm đe
của Gioan là lời hứa, trong đó cũng bao hàm một lời hăm doạ. Như chúng ta biết,
Gioan xuất hiện để chỉ cho mọi người thấy Đấng trổi vượt hơn ông sắp đến. Lúc
đó Gioan đang nổi danh và đang có ảnh hưởng rất lớn. Tuy nhiên, ông nói rằng
mình không đáng xách dép cho Đấng sắp đến. Xách dép là phận sự của người nô lệ.
Thái độ của Gioan là thái độ tự xoá mình đi không tự cho mình là quan trọng.
Tính cách quan trọng của ông là làm bảng chỉ đường dẫn đến Đấng sắp đến. Ông
nói Đấng đến sau ông sẽ làm phép rửa trong Thánh Thần và lửa. Trong suốt cả
lịch sử, người Do Thái để tâm tìm kiếm thời đại Thánh Thần sẽ đến. Êdêkien đã
được nghe Thiên Chúa dạy: “Ta sẽ ban lòng mới cho cho các ngươi và đặt thần mới
trong các ngươi. Ta sẽ đặt thần Ta trong các ngươi và khiến các ngươi noi theo
luật lệ Ta, các ngươi sẽ giữ mệnh lệnh Ta mà làm theo” (Ed 36,26.27), “Ta sẽ
đặt thần Ta trong các ngươi và các ngươi sẽ sống” (Ed 37,14). “Ta sẽ không che
mặt khỏi chúng nó nữa vì Ta sẽ đổ thần Ta trên nhà Israel, Chúa dạy vậy” (Ed
39,29), “Vì Ta sẽ rót nước trên kẻ khát, cho suối chảy nơi đất khô, Ta sẽ đổ
thần Ta trên dòng dõi ngươi và phước lành Ta trên những kẻ ra từ ngươi” (Is
44,3), “Trong những ngày đó, dầu những đầy tớ trai và đầy tớ gái, Ta cũng đổ
thần Ta lên” (Ge 2,29). Vậy ân tứ và công việc của Thánh Thần Thiên Chúa là gì?
Khi thử giải đáp câu hỏi ấy, ta nên nhớ trả lời theo nghĩa của người Do Thái.
Gioan là người Do Thái và đang nói với người Do Thái, ông đang suy nghĩ và nói
không theo nghĩa giáo lý Kitô giáo về Thánh Thần mà theo nghĩa giáo lý của
người Do Thái.
1.
Chữ “ruah” của Do
Thái, cũng như chữ pneuma trong tiếng Hy Lạp, không chỉ có nghĩa là thần linh
mà còn là hơi thở. Hơi thở là sự sống, bởi vậy hứa ban Thánh Thần tức là hứa
ban sự sống. Khi Thánh Thần Thiên Chúa ngự vào một người thì cảnh thất bại mệt
mỏi và thiếu vẻ đẹp của cuộc sống cũ sẽ qua đi để làm nổi bật sự sống mới trong
người ấy.
2.
Chữ ruah này
chẳng những có ý nghĩa là hơi thở mà cũng có nghĩa là gió, chỉ về bão, cơn gió
mạnh mà ngôn sứ đã nghe. Gió nghĩa là năng lực, gió lớn đẩy tàu đi và làm trốc
gốc cây cối. Gió có một sức mạnh không gì cự địch được. Thánh Thần Chúa là
Thánh Thần của năng lực, khi Thánh Thần Chúa ngự trong một người, sự yếu đuối
của người ấy được mặc lấy quyền năng của Thiên Chúa. Ngài khiến người ấy làm
được điều bất năng, đối diện với sự việc không thể đương đầu, chịu đựng được
điều không thể chịu nổi. Sự thất bại bị loại trừ và chiến thắng đến.
3.
Thánh Thần Thiên
Chúa liên hệ đến việc sáng tạo. Khi Thánh Thần của Thiên Chúa vận hành trên mặt
nước, cảnh hỗn mang trở thành vũ trụ, hỗn độn trở thành trật tự. Ngài tạo nên
thế giới giữa đám sương mù thuở ban sơ. Thánh Thần Thiên Chúa có thể tái tạo
chúng ta, Thánh Thần Chúa ngự vào một người, sự vô trật tự của bản chất con
người sẽ trở thành trật tự. Tình trạng không kiểm soát được sẽ được Thánh Thần
uốn nắn để ăn khớp, hoà hợp với Thiên Chúa.
4.
Người Do Thái quy
cho Thánh Thần những chức năng đặc biệt. Họ tin là Thánh Thần mang chân lý
Thiên Chúa mặc khải cho loài người. Mỗi khám phá trong lãnh vực tư tưởng là một
ơn ban của Thánh Thần cho tâm trí con người. Thánh Thần vào trong trí con người
và biến phỏng đoán trở thành khẳng định, đổi sự ngu dốt của con người thành sự
thông biết.
5.
Thánh Thần khiến
người ta nhận ra chân lý Thiên Chúa khi gặp. Khi Thánh Thần vào lòng, mắt chúng
ta sẽ mở ra, những thành kiến vốn làm đui mù bị cắt bỏ, ý riêng tăm tối được
loại trừ, Thánh Thần khiến con người thấy rõ.
Đó là những ân
huệ của Thánh Thần mà Gioan đã thấy và là những ân huệ sẽ do Đấng sắp đến mang
lại.
SỨ ĐIỆP CỦA GIOAN: LỜI
HỨA VÀ NGĂM ĐE
Có một chữ và một
hình ảnh trong sứ điệp của Gioan chứa đựng cả lời hứa lẫn ngăm đe. Gioan nói
Đấng sắp đến sẽ làm phép rửa trong lửa. Phép rửa trong lửa cho ta ba ý niệm sau
đây:
1.
Ý niệm ấm cúng:
Một người quảng đại và nhân từ được soi là người đốt lửa trong những căn phòng
giá lạnh. Khi Chúa Giêsu đến với cuộc đời, Ngài đã nhen nhúm lên trong lòng con
người sự ấm áp của tình yêu. Kitô giáo bao giờ cũng là tôn giáo của trái tim
nồng ấm.
2. Ý niệm tẩy sạch: Trong nghĩa này, tẩy sạch bao hàm ý huỷ
diệt vì ngọn lửa tinh luyện thiêu đốt sự giả dối và để lại sự chân thật. Ngọn
lửa tôi luyện, làm cứng rắn và làm tinh ròng kim loại. Khi Chúa Giêsu ngự vào
lòng người, cặn bã xấu xa bị tẩy trừ. Có khi đó là một kinh nghiệm đau đớn,
nhưng nếu một người đã trải qua những kinh nghiệm trong đời sống mà tin rằng
Thiên Chúa có thể làm cho mọi sự trở thành ích lợi, thì người ấy sẽ ra khỏi
những kinh nghiệm đó với tâm tình được thanh tẩy, và với tấm lòng trong sạch. Người ấy
được thấy Thiên Chúa.
Vì vậy, lửa bao gồm sự soi sáng, sự ấm
áp và tinh sạch cho tấm lòng người nào
có Chúa Giêsu ngự vào. Bức tranh về sân đạp lúa của Gioan cũng gồm cả lời hứa
lẫn ngăm đe. Cái quạt để rê lúa trông giống như cái xẻng gỗ lớn để hất lúa lên
cao. Thóc nặng rơi xuống trước còn trấu nhẹ bị gió lùa đi. thóc được gom vào
bồ, còn trấu thì dùng để đốt.
Khi Chúa Giêsu đến thì buộc phải có sự
phân rẽ. Người ta hoặc tiếp nhận Ngài hoặc chối bỏ Ngài. Đối diện với Chúa, họ
đứng trước một lựa chọn không thể tránh né được. Hoặc thuận hay nghịch với
Ngài. Sự lựa chọn đó định đoạt số phận con người. Con người được phân chia do
phản ứng của họ đối với Chúa Giêsu.
Theo quan niệm Kitô giáo thì không ai
có thể tránh việc lựa chọn số phận đời đời. Tại làng Bedford
SỨ ĐIỆP CỦA GIOAN: HOÁN CẢI
Trong tất cả các lời giảng của Gioan,
điều đòi hỏi cơ bản là: “Hoán cải” (Mt 3,2). Đó cũng là sứ điệp cơ bản của Chúa
Giêsu. Ngài đã đến và truyền dạy: “Anh em hãy hoán cải và tin vào Tin Mừng” (Mc
1,15). Rõ ràng chúng ta cần tìm hiểu hoán cải là gì và yêu cầu cơ bản của Vua
và của người dọn đường của Ngài là gì. Điều đáng chú ý là Chúa Giêsu và Gioan
đều dùng chữ hoán cải mà không có lời giải thích. Cả hai đều coi chữ này như
một từ chắc chắn mà người nghe sẽ biết và hiểu rõ ý nghĩa.
Chúng ta hãy xem người Do Thái dạy thế
nào về hoán cải. Đối với người Do Thái, hoán cải là trọng tâm của mọi đức tin
tôn giáo, mọi sự liên hệ với Thiên Chúa. G.F. Moore đã viết: “Hoán cải là điều
kiện duy nhất và bất khả thay thế để được Thiên Chúa tha thứ, phục hồi ân huệ
của Ngài. Sự tha thứ cùng ân huệ ấy không bao giờ phụ lòng hoán cải chân thành”,
“Thiên Chúa hoàn toàn tha thứ tội lỗi của người hoán cải là lẽ đạo chủ yếu của
Do Thái giáo”. Các Rápbi bảo rằng hoán cải rất là vĩ đại vì nó đem sự chữa lành
đến cho thế gian. Hoán cải thật vĩ đại vì nó đạt đến vinh quang của Thiên Chúa.
C.G.Montefiore đã viết: “Hoán cải là mối ràng buộc hoà giải lớn giữa Thiên Chúa
và loài người”.
Luật được lập hai ngàn năm sau cuộc
sáng tạo nhưng các Rápbi Do Thái dạy rằng hoán cải là một trong những điều sáng
tạo trước cả luật. Có sáu điều quan trọng là: Hoán cải, thiên đàng, địa ngục,
ngai vinh quang của Chúa, đền thánh trên trời và Danh của Đấng Cứu Thế. Họ nói:
“Một người bắn mũi tên có thể tới vài trăm thước nhưng hoán cải tới được cả
Thiên Chúa.
Câu chuyện danh tiếng sau đây của các
Rápbi cho thấy hoán cải được đặt vào hàng đầu: “Ai giống như Thiên Chúa là thầy
giáo dạy các tội nhân để họ hoán cải?”. Họ hỏi sự Khôn Ngoan: “Hình phạt cho
tội nhân sẽ là gì?”. Khôn Ngoan đáp: “Tai hoạ đuổi theo kẻ có tội” (Cn 13,21).
Hỏi ngôn sứ, ngôn sứ đáp: “Linh hồn nào phạm tội thì sẽ chết” (Ed 18,4). Hỏi
Luật, Luật trả lời: “Người ấy phải dâng lễ vật” (Lv 1,4). Người ta hỏi Thiên
Chúa và Ngài đáp: “Ngươi hãy hoán cải để được chuộc tội. Hỡi các con, điều Ta
đòi hỏi nơi các con là gì? Hãy tìm kiếm Ta và được sống”. Cũng vậy, đối với
người Do Thái, cổng duy nhất để trở về với Thiên Chúa là cổng hoán cải.
Chữ Do Thái Teshubah dùng chỉ hoán cải
cũng rất hay. Đó là danh từ của động từ shub có nghĩa quay lại. Hoán cải là
quay bỏ điều dữ và quay lại cùng Thiên Chúa, thay đổi cách ăn nết ở, cải tạo
đời sống luân lý và tôn giáo của toàn dân hoặc của cá nhân. C.G.Montefiore
viết: “Đối với các Rápbi, bản chất của hoán cải là ở chỗ hoàn toàn thay đổi tâm
trí, từ đó đem lại sự thay đổi trong cuộc sống và trong cách cư xử”.
Maimonides, một học giả Do Thái danh tiếng trong thời trung cổ định nghĩa hoán
cải như sau: “Hoán cải là gì? Hoán cải là tội nhân lìa bỏ tội và khai trừ nó ra
khỏi tư tưởng mình, hoàn toàn quyết định trong tâm trí sẽ không tái phạm nữa
như có chép rằng: “Kẻ ác bỏ đường mình, người bất nghĩa bỏ các ý tưởng”.
Có một định nghĩa về hoán cải mà người
Do Thái hoàn toàn có thể chấp nhận được trừ mấy chữ trong ngoặc đơn: “Hoán cải
để được sống là một ân sủng cứu rỗi, nhờ đó tội nhân nhận biết được ý nghĩa của
tội lỗi, hiểu rõ lòng thương xót của Thiên Chúa (trong Chúa Kitô) với nỗi đau
buồn và chán ghét tội lỗi, thật lòng quay lại với Thiên Chúa, nỗ lực và quyết
tâm vâng lời Ngài”. Nhiều lần Kinh Thánh nói về quay lưng lại tội lỗi và trở
lại cùng Thiên Chúa. Êdêkien chép: “Thật như Ta hằng sống, Ta chẳng coi kẻ dữ
chết làm vui, nhưng vui vì nó bỏ đường lối mình và được sống. Các ngươi hãy bỏ
đường lối xấu xa của mình. Sao các ngươi muốn chết, hỡi nhà Israel Israel
Từ những điểm kể trên, rõ ràng trong
Do Thái giáo hoán cải tự nó đã có một đòi hỏi đạo đức, đó là bỏ tội lỗi mà đến
cùng Thiên Chúa với một thay đổi tương xứng trong hành động. Khi Gioan đòi hỏi
người nghe phải có kết quả xứng đáng với hoán cải thì đòi hỏi đó hoàn toàn nằm
trong truyền thống dân tộc. Có một lời cầu nguyện thật đẹp thường được đọc trong
hội đường: “Lạy Cha, xin làm cho chúng con trở lại với luật Ngài. Xin kéo chúng
con đến phục vụ Ngài, hãy đem chúng con trở lại trong hoán cải hoàn toàn trước
nhan Ngài. Chúng con ca ngợi Chúa, vì Ngài vui thích lòng người hoán cải”.
Nhưng hoán cải đó phải được minh chứng qua nếp sống thay đổi.
Bình luận về Giôna 3,10, một Rápbi đã
viết: “Hỡi anh em, Kinh Thánh không chép Thiên Chúa thấy bao gai và sự kiêng ăn
của người Ninivê, nhưng Ngài thấy việc làm của họ và từ bỏ con đường gian ác”.
Các Rápbi nói: “Đừng như kẻ ngu dại khi phạm tội thì dâng lễ vật mà không hoán
cải. Nếu có người nói rằng: Tôi cứ phạm tội rồi hoán cải, thì người ấy không
còn được phép hoán cải nữa”. Người ta liệt kê năm hạng tội nhân không được tha
thứ, trong đó có “những người phạm tội để hoán cải và những người vừa mới hoán
cải xong lại tái phạm”. Họ nói: “Một người cầm một vật ô uế trong tay, thì dù
có rửa tay bằng nước của cả đại dương tay vẫn không sạch, nhưng ném vật dơ bẩn
đó thì chỉ một chút nước là xong”. Các giáo sư Do Thái thường nói về “chín quy
tắc hoán cải” tức là chín điều cần thiết cho hoán cải thật. Chín điều này viết
trong Isaia 1,16-17 “Hãy rửa, hãy làm cho sạch. Hãy tránh những việc ác khỏi
mặt Ta, đừng làm dữ nữa, hãy học làm lành, tìm kiếm sự công bình, hãy đỡ đần kẻ
bị hà hiếp, và kẻ mồ côi, bênh vực người goá bụa”.
Con trai Sirach viết trong sách nguỵ
kinh Ecclesiasticus (Huấn ca): “Đừng nói tôi đã phạm tội, có việc gì xảy đến
cho tôi đâu?”. Vì Chúa là Đấng khoan nhân. Đừng dại dột tin vào của lễ chuộc
tội để rồi cứ tiếp tục thêm tội vào tội, và đừng nói Thiên Chúa giàu lòng
thương xót, Ngài sẽ tha thứ vô số tội lỗi tôi “vì Ngài là Thiên Chúa của tình
thương lẫn của thịnh nộ; Ngài sẽ giáng thịnh nộ trên kẻ phạm tội. Đừng trì hoãn
việc trở lại cùng Chúa và đừng chần chừ ngày này qua ngày khác” (Hc 5,4-7).
Người viết tiếp: “Một người đụng đến xác chết bị ô uế đi tắm để được tinh sạch
nhưng lại rờ đến xác chết ấy nữa thì tắm rửa có ích gì? Cũng vậy một người
kiêng ăn vì đã phạm tội nhưng lại tái phạm thì ai sẽ nghe lời cầu xin của người
ấy? Kiêng ăn hãm mình của người đó có ích gì?” (Hc 34,25-26).
Người Do Thái chủ trương hoán cải thật
không chỉ biểu hiện bằng một cảm xúc buồn thảm mà còn phải thật sự thay đổi đời
sống. Đây cũng là quan niệm của Kitô giáo. Người Do Thái chủ trương kết quả
chứng minh cho hoán cải thật. Kitô hữu cũng thế. Người Do Thái còn nhiều điều
khác nói về hoán cải và chúng ta phải tiếp tục tìm hiểu.
SỨ ĐIỆP CỦA GIOAN: HOÁN CẢI
Có điểm đáng sợ trong đòi hỏi đạo đức
về hoán cải của người Do Thái, nhưng đồng thời cũng có nhiều điều khích lệ.
Lúc nào cũng có cơ hội để hoán cải. Họ
nói: “Hoán cải giống như biển cả muốn tắm lúc nào cũng được”. Có những khi cánh
cổng cầu nguyện đóng chặt, nhưng các cổng hoán cải thì không bao giờ đóng, cũng
không ai đóng được.
Hoán cải hoàn toàn cần thiết. Người ta
kể một câu chuyện Ápraham tranh luận với Chúa, ông thưa với Chúa rằng: “Cùng
một lúc Chúa không thể nắm hai đầu dây. Nếu Chúa đòi hỏi sự công chính tuyệt
đối thì thế gian không chịu nổi, nếu Chúa muốn bảo toàn thế gian thì lại không
thể duy trì sự công chính tuyệt đối”. Nếu không có lòng thương xót của Chúa và
hoán cải, thế gian không thể tiếp tục tồn tại. Nếu không có gì khác ngoài sự
công chính của Chúa thì mọi người và mọi vật không thể tồn tại. Hoán cải rất
cần thiết để Chúa bãi bỏ đòi hỏi của Ngài: “Hoán cải trước mặt Chúa thật đáng
quý, vì Ngài đã bãi bỏ chính lời Ngài vì hoán cải”. Lời ngăm đe huỷ diệt tội
nhân bị bãi bỏ vì Chúa chấp nhận hoán cải của tội nhân.
Hoán cải kéo dài suốt đời. Chừng nào
còn sự sống thì còn có thể hoán cải. “Bàn tay Chúa đưa ra để giựt người hoán
cải ra khỏi điều công chính đòi hỏi”. Rápbi Simeon ben Yohai nói: “Một người
suốt đời công chính nhưng cuối cùng phản loạn, là đã phá huỷ hết vì có lời
chép: Sự công chính sẽ không cứu được nó trong ngày nó phạm tội” (Ed 33,12).
Nhưng nếu có một người cả đời sống gian ác, đến cuối cùng lại hoán cải, thì
Chúa vẫn tiếp nhận người ấy vì có lời chép: “Sự dữ của kẻ dữ không làm cho nó
sa ngã vào ngày nó từ bỏ sự dữ ấy” (Ed 33,12). Họ nói: “Nhiều người, phải sau
nhiều năm mới vào được thiên đàng trong khi người khác chỉ trong một giờ”. Một
thi sĩ nói về một người tìm ơn thương xót của Thiên Chúa trong giờ phút lâm
chung: “Trong khoảnh khắc còn lại của cuộc đời, tôi tìm kiếm ơn thương xót của
Chúa và tôi đã gặp”.
Lòng thương xót của Thiên Chúa cao cả
đến nỗi Ngài chấp nhận cả hoán cải kín đáo nữa. Rápbi Eleazar nói: “Đây là cách
của thế gian, một người công khai nhục mạ đồng bào, sau một thời gian lại tìm
đến làm hoà thì người kia sẽ nói: “Anh đã nhục mạ tôi công khai bây giờ lại chỉ
muốn làm hoà giữa hai người thôi sao? Không được, hãy đem những người chứng
kiến sự nhục mạ của anh đến đây, trước mắt họ, tôi sẽ giảng hoà với anh…” Nhưng
Chúa không như thế, đối với người nhạo báng, xúc phạm Chúa ngay giữa chợ, Chúa
vẫn dạy: “Hãy hoán cải giữa hai ta, ta sẽ tiếp nhận ngươi”. Lòng thương xót của
Chúa vẫn dành cho người hổ thẹn đến nỗi không dám nói điều xấu hổ với ai trừ
Chúa.
Thiên Chúa không có sự quên lãng vì
Ngài là Thiên Chúa, nhưng lòng thương xót của Ngài lớn lao đến nỗi không những
Ngài tha thứ mà còn quên tất cả tội của người hoán cải nữa. “Thần Minh nào sánh
được như Ngài, Đấng chịu đựng lỗi lầm, Đấng bỏ qua tội ác cho phần còn sót lại
của cơ nghiệp Ngài?” (Mk 7,18), “Chúa đã tha gian ác cho dân Chúa và khoả lấp
mọi tội lỗi của họ” (Tv 85,2). Tha thứ thì loài người có thể làm được, nhưng
quên, bỏ thì chỉ có Thiên Chúa.
Điều đẹp hơn hết là Chúa đã đi hơn
phân nửa đường để đến gặp tội nhân hoán cải. “Hãy trở lại theo khả năng của
con, đi được bao xa thì đi, còn Ta, Ta sẽ đến với con, đi phần còn lại của
quãng đường”. Sâu sắc lắm thì các Rápbi cũng chỉ thoáng thấy được tình yêu của
cha khi người cha chạy ra đón đứa con hoang đàng trở về. Tuy nhiên dầu nhớ hết
sự thương xót này của Chúa, trong hoán cải thật vẫn còn có sự bồi hoàn, sửa
chữa trong phạm vi khả năng. Các Rápbi nói: “sự thiệt hại phải được đền bồi,
thì ơn khoan dung và tha thứ sẽ đến”. “Người hoán cải thật là người có dịp để
phạm cùng một tội lần nữa trong cùng một trường hợp mà không làm”. Các Rápbi
nhấn mạnh luôn về tầm quan trọng của mối tương quan nhân loại và việc cần sửa
chữa cho mối tương quan đó tốt đẹp. Có một đoạn sách giáo huấn nói: “Người nào
tốt với trời và với anh em mình là một zadik tốt (zadik nghĩa là một người công
chính”. Người nào tốt với trời mà không tốt với anh em là một zadik xấu. Người
nào gian ác với trời và gian ác đối với anh em là một tội nhân tệ hại. Người
nào gian ác với trời mà không gian ác đối với người anh em thì là tội nhân
không tệ hại”. Sự sửa chữa bồi hoàn cà cần thiết nên ai xúi dạy người ấy phạm
tội là tội nhân xấu xa nhất, tệ hại nhất, vì đó là việc không thể sửa chữa bồi
hoàn được, bởi người ấy không thể lường được hậu quả và ảnh hưởng của tội lỗi
mình. Chẳng những sửa chữa cần thiết cho hoán cải thật mà xưng tội cũng vậy.
Đòi hỏi này được nhắc đi nhắc lại trong Kinh Thánh “Khi một người nam hay một
người nữ phạm một trong những tội mà người ta thường phạm, thì người ấy phải
xưng tội của mình ra” (Ds 5,6.7). “Người nào giấu tội lỗi của mình sẽ không
được may mắn, nhưng ai xưng nó ra và lìa bỏ nó sẽ được thương xót” (Cn 28,13),
“Tôi đã thú tội cùng Chúa, không giấu điều gian ác của tôi. Tôi nói: Tôi sẽ
xưng các lỗi phạm của tôi cùng Chúa, còn Chúa tha tội ác tôi” (Tv 32,5), “Người
nào nói mình vô tội và chối không nhận mình đã phạm tội thì bị lên án” (Gr
2,35). Maimonides đưa ra một lời xưng tội mẫu để người ta dùng khi xưng tội:
“Lạy Chúa, con đã phạm tội, con đã làm điều gian ác, con đã phạm lỗi trước mặt
Ngài và đã làm những việc này. Con hối tiếc về việc làm của con. Từ nay con sẽ
không bao giờ tái phạm”. Hoán cải thật cần hạ mình để thừa nhận và xưng tội lỗi
ra. Không có trường hợp nào là vô vọng đối với hoán cải, cũng không người nào
không thể hoán cải. Các Rápbi khuyên: “Đừng ai nói tôi đã phạm và vậy là vô
phương cứu vãn”, nhưng hãy tin cậy Chúa và hoán cải thì Ngài sẽ tiếp nhận. Có
một trường hợp dường như không thể cải
tạo được là Mơnase. Ông thờ ngẫu tượng Baan, ông đem các thần lạ vào Giêrusalem,
thậm chí đem các con trẻ dâng cho Môlóc tại thung lũng Hinôm. Khi bị lưu đày
qua Assyria trong gông cùm và nằm trên gai, ông cầu nguyện cùng Chúa trong cơn
khốn khó và Ngài đã nghe lời cầu khẩn của ông đưa ông trở lại Giêrusalem. Khi
ấy Mơnase mới nhận thức Chúa là Thiên Chúa (2Sb 33,13). Đôi khi Chúa phải dùng
sự ngăm đe và kỷ luật để đem một người trở về và không có trường hợp nào vượt
quá khả năng của Chúa đến nỗi Ngài không thể đem về được.
Còn một những gì cuối của người Do
Thái về hoán cải và chắc đó là Gioan liên tưởng tới. Ít nhất cũng có một vài
giáo sư Do Thái dạy rằng: Nếu Israel
Hoán cải chính là trọng tâm của đức
tin Do Thái mà cũng chính là trọng tâm của đức tin Kitô hữu vì hoán cải là quay
lưng lại với tội lỗi để đến với Chúa, với cuộc đời Ngài muốn chúng ta sống.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét