CHÚA NHẬT 23 THƯỜNG NIÊN - A
Lời Chúa: Ed. 33, 7-9; Rm. 13, 8-10;
Mt. 18, 15-20
MỤC LỤC
1. Sửa lỗi
2. Liên hệ với người khác
3. Giúp người khác nhận ra những sai
lỗi của mình
4. Sữa lỗi cho nhau – Lm Giuse Tạ Duy
Tuyền
5. Sửa lỗi cho nhau – Lm Ignatiô Hồ Thông
6. Sửa lỗi người anh em – Lm. Antôn
Nguyễn Cao Siêu
7. Cộng đồng huynh đệ – Cố Lm. Hồng
Phúc
8. Nghệ thuật sửa lỗi – Lm Giuse Nguyễn
Hữu An
9. Biết mình biết người – Lm. Fx. Trần
Phương
10. Nhắc bảo
11. Sửa lỗi anh em – ĐTGM. Ngô Quang
Kiệt
12. Lợi được người anh em
13. Trách nhiệm về người anh em
14. Dám khiển trách
15. Nhắc bảo
16. Nhân danh Thầy
17. Nhân danh Thầy
18. Vẽ chân dung – Radio Veritas Asia
19. Suy niệm của JKN
20. Ta sẽ đòi ngươi đền nợ máu nó
21. Sửa lỗi nhau
22. Kỷ luật của Giáo Hội và sự hiện
diện của Đức Kitô
23. Chú giải của Giáo Hoàng Học Viện Đà
Lạt
24. Suy niệm của Noel Quession
25. Cha Ta sẽ ban cho
1. Sửa lỗi
Tại một góc phố nhộn nhịp của thành phố
Nữu Ước, một chú cảnh sát gốc Việt Nam Nam
Câu chuyện trên có thể giúp chúng ta áp
dụng vào điều Chúa Giêsu nói với chúng ta qua đoạn Tin Mừng sáng hôm nay: Nếu anh
em ngươi lỗi phạm, hãy đi sửa dạy nó, riêng ngươi và nó thôi. Lỗi phạm ở đây
không phải chỉ là những xúc phạm đến bản thân chúng ta mà còn là tất cả những
hành vi sai trái, khả dĩ gây nên gương mù gương xấu. Sửa lỗi người khác là bổn
phận của một số người như chú cảnh sát Việt Nam
Trước hết là khía cạnh tích cực. Thực
vậy, chú cảnh sát không nhấn mạnh đến điều lầm lỗi là qua đường khi đèn đỏ,
nhưng nhấn mạnh đến điều cần thiết là chỉ đi qua đường khi đèn xanh bật sáng.
Chú không la hét cho người khác nghe được, nhưng chỉ nói nhỏ nhẹ mà kiên quyết
với người vi phạm. Chú bảo người ấy điều phải làm cũng như điều phải tránh.
Tiếp đến là lời nói của chú thật đúng
lúc và tế nhị. Tất cả đều giúp ích cho việc sửa lỗi anh em. Vì như chúng ta
thường bảo: Lời nói chẳng mất tiền mua, liệu lời mà nói cho vừa lòng nhau.
Nhiều khi chỉ vì những lời nói thiếu tế nhị, chúng ta chỉ tạo nên những bực bội
và tức tối, khiến cho hành động thiện chí của chúng ta trở thành uổng công vô
ích mà thôi. Đồng thời khi chỉ ra lầm lỗi của người khác, chúng ta nên lưu ý:
Lầm lỗi đó không xúc phạm quá nhiều đến chúng ta; nhưng là lỗi nghịch với tình
yêu của Thiên Chúa và tha nhân. Lầm lỗi của họ có thể làm mất lòng chúng ta,
nhưng quan trọng hơn, đó là làm mất lòng Thiên Chúa. Như Chúa Giêsu đã nhắc
nhỏ: Chúng ta có thể đem theo một hay hai người khác để sửa sai. Và cuối cùng,
nếu người ấy vẫn không chịu nghe, thì cực chẳng đã, mới phải trình bày với Giáo
Hội hay vị có thẩm quyền. Còn nếu như chúng ta được người khác nhắc bảo thì hãy
có can đảm lắng nghe và chấp nhận nếu như những lời nhắc nhở đó là đúng, bằng
không chúng ta sẵn sàng bỏ qua, không vì chút tự ái vụn vặt mà làm cho bầu khí
trở nên căng thẳng, bởi vì: Ai khen ta mà khen phải, đó là bạn ta, còn ai chê
ta mà chê phải, đó là thầy ta.
2. Liên hệ với người khác.
Tại một học viện quân sự, ngày kia huấn
luyện viên ra đề tài cho các sĩ quan hãy vẽ một chiếc cầu. Cả lớp đều hiểu đó
là một chiếc cầu được thiết kế cho mục đích quân sự, trừ ra một chàng sĩ quan
có ý kiến khác hẳn. Anh đặt chiếc cầu trong bối cảnh thơ mộng của một ngọn núi,
dưới ngọn núi là dòng sông mà hai bên bờ là những thảm cỏ xanh. Nổi bật nhất là
hai cậu bé đang đứng trên dầu để câu cá. Huấn luyện viên không chấp thuận bài
làm của anh và ra lệnh cho anh phải loại bỏ hai cậu bé. Thế là anh liền chuyển
hai cậu bé xuống thảm cỏ xanh, nhưng huấn luyện viên càng tỏ ra tức tối, buộc
anh không được để lại hình ảnh hai cậu bé trong bản vẽ. Cuối cùng anh vẽ hai
cái mộ trên thảm cỏ xanh của bờ sông. Anh muốn nói cho huấn luyện viên biết
rằng mình đã chôn hai cậu bé trong hai ngôi mộ đó.
Với tâm hồn nghệ sĩ hoàn toàn khác biệt
với mục tiêu quân sự, anh quan niệm chiếc cầu được xây là để nối liền hai bờ
sông hầu giúp con người qua lại mà liên hệ được với nhau. Thiếu sự đi lại của
con người, chiếc cầu không những trở nên vô nghĩa, mà còn tượng trưng cho sự chết
chóc xảy ra giữa con người với nhau.
Từ câu chuyện trên chúng ta nhận thấy:
Không ai trong chúng ta có thể sống cô độc lẻ loi một mình như một hải đảo giữa
biển khơi hay như một phái đài biệt lập, trái lại chúng ta sống là sống với
người khác. Và trong cuộc sống chung này chúng ta không thể nào tránh đi cho
hết những va chạm, bực bội và buồn phiền, vì bá nhân bá tánh, mỗi người đều có
một tính tình riêng. Hơn nữa, nhân vô thập toàn, ai cũng có những sai lỗi
khuyết điểm của mình.
Bởi đó trước những sai lỗi của người
khác, chúng ta hãy biết nhường nhịn và chịu đựng, quên đi và tha thứ vì một sự
nhịn là chín sự lành, nhờ đó, chúng ta sẽ tạo được một bầu khí hoà thuận cảm
thông. Hơn nữa, chúng ta còn phải có can đảm nói cho nhau sự thật. Nghĩa là
chúng ta còn phải chọn những giây phút thuận tiện, dùng những lời nói ôn tồn để
nhắc bảo nhau, hầu nhờ đó giúp nhau thăng tiến bản thân, đổi mới cuộc đời.
Còn đối với những sai lỗi của bản thân,
khi được người khác nhắc bảo, chúng ta hãy có can đảm nhận lỗi và xin lỗi bởi
vì chính những sai lỗi này làm cho người khác phải đau khổ và buồn phiền. Nếu
những lời nhắc bảo mà sai, chúng ta sẵn sàng bỏ qua. Còn nếu đúng thì chúng ta
hãy cố gắng uốn nắn sửa đổi để nhờ đó đổi mới cuộc đời. Bởi vì ai khen ta mà
khen phải là bạn ta, còn ai chê ta mà chê phải, đó là thầy ta.
3. Giúp người khác nhận ra những sai
lỗi của mình
(Suy niệm của Lm. Ignatiô Trần Ngà)
Nhận ra lầm lỗi của mình là điều rất
khó. Có người ví von rằng mỗi người đều mang một gùi đầy tội sau lưng và một
gùi công đức trước ngực. Vì thế, người ta chỉ thấy công đức mà không thấy được
lầm lỗi của mình.
Ông Dale Carnegie, một học giả trứ danh
người Mỹ viết nhiều cuốn sách nổi tiếng được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế
giới quả quyết rằng: "Tôi đã bỏ ra gần 70 năm trong đời để khám phá ra
chân lý nầy là dù người ta có lỗi nặng đến đâu, thì trong 100 lần phạm lỗi thì
có tới 99 lần người ta tự cho mình là vô tội."
Chúng ta hãy nhìn lại trường hợp cụ thể
về vua Đavít được thuật lại trong Kinh Thánh (Sách Samuen).
Một buổi chiều nọ, vua Đavít tản bộ
trên sân thượng và chợt thấy một phụ nữ xinh đẹp đang tắm, đó là bà Bat-shêba,
vợ của Uria. Vua sai người đưa bà đến với vua. Ít lâu sau đó, Bat-shêba báo tin
cho vua hay là bà đã có thai với nhà vua.
Khi biết chuyện, vua Đavít tìm cách
'bán cái' cho chồng của bà là Uria.
Vua cho triệu Uria từ mặt trận trở về,
cho ông ta ăn uống thật no say rồi truyền cho Uria về nhà thăm vợ. Hai đêm
liền, Uria nằm ngủ trong đền vua với những tên lính canh mà không chịu về nhà.
Thấy kế hoạch 'bán cái' không xong, vua
Đavít ra lệnh cho tướng Yôab mượn tay quân giặc giết chết U-ria ngoài chiến
trường.
Sau đó, khi đã mãn tang chồng,
Bat-shêba được vua Đavít đón vào cung làm vợ chính thức của nhà vua. ( II Sam
11 và 12)
Vua Đavít đã phạm một tội tày trời, thế
mà vẫn ung dung như không có gì xảy ra. Đúng là trong hàng trăm lần phạm lỗi,
may ra chỉ có một lần người ta nhận ra mình có tội. Và một khi con người không
tự thấy được tội lỗi của mình để ăn năn sám hối thì cần phải có ai đó đến nhắc
bảo họ.
Thế là Thiên Chúa sai tiên tri Natan
đến cảnh tỉnh vua. Khuyên vua thì phải lựa lời, không khéo thì mất đầu như
chơi. Nhà tiên tri trình với vua: "Trong thành kia, có một người giàu sang
phú quý có cả đến hàng ngàn chiên dê và bò, trong khi đó, một người nghèo bên
cạnh chỉ có một con chiên nhỏ mà ông ta rất yêu quý, coi như đứa con gái của
ông. Thế rồi khi người giàu có khách, ông tiếc của không dám bắt chiên mình đãi
khách mà lại cho tôi tớ đi bắt con chiên độc nhất của người nghèo làm
thịt".
Nghe đến đây, vua Đavít bừng bừng nổi
giận. Vua quát: "Nó đáng chết, tên ác nhân đó! Nó phải bị trừng phạt và
phải bồi thường gấp bốn vì việc nó đã làm."
Tiên tri Natan thưa: "Người ấy
chính là vua. Nhà vua đã có nhiều thê thiếp lại còn nhẫn tâm giết chết Uria và
cướp vợ của ông ta".
Bấy giờ vua Đavít mới nhận ra tội mình
và ăn năn khóc lóc thảm thiết.
Nếu không được tiên tri Natan cảnh
tỉnh, vua Đavít đã không nhận ra tội lỗi của mình và không thể hối cải. Tội của
mình, mình chứa đựng trong cái gùi sau lưng nên không thấy được. Vì thế, giúp
người khác nhận ra lỗi của họ là điều rất cần thiết và là một nghĩa vụ thiêng
liêng.
Lời Chúa hôm nay thiết tha kêu mời
chúng ta hãy ra công sửa lỗi cho anh em mình. Qua bài đọc I, Thiên Chúa dùng
miệng tiên tri Ê-dê-ki-en răn dạy chúng ta: "Nếu ngươi không cảnh cáo kẻ
gian ác, giúp nó từ bỏ con đường gian ác, thì chính nó phải chết vì sự gian ác
của nó, nhưng còn máu nó, Ta sẽ đòi ngươi" (Edêkien 33, 7-9). Và qua bài
Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu truyền dạy: "Nếu anh em của ngươi trót phạm tội,
thì ngươi hãy đi sửa lỗi nó".
Hãy nên tấm gương soi cho người khác và
để người khác làm tấm gương soi cho ta.
Tấm gương soi tuyệt đối cần thiết cho
mọi người. Không có tấm gương soi, người ta không biết mặt mũi mình ra sao, có
ghèn đầy mắt cũng không biết, có cơm dính cằm cũng chẳng hay, râu tóc rối bù
như tổ quạ cũng chẳng biết gì. Tấm gương soi tuy tầm thường nhưng rất cần thiết
giúp con người nhận ra những vết nhơ trên khuôn mặt mình. Thế nên dù nghèo hèn
túng thiếu, nhà nào cũng cố sắm cho mình một tấm gương.
Tuy nhiên, tấm gương thuỷ tinh tráng
thuỷ chỉ phản chiếu khuôn mặt mà không thể phản chiếu tâm hồn, chỉ cho thấy
những vết nhơ trên trán mà không cho thấy vết bẩn trong tim, thấy những xấu xa
trên khuôn mặt mà không thấy những sa đoạ trong tâm hồn hay trong cuộc sống. Vì
thế, người ta cần thêm một tấm gương soi khác, đó là lời nhắc bảo của những
người chung quanh. Thiếu những lời nhắc bảo nầy là thiếu mất tấm gương tối cần
thiết để soi hồn.
Tiên tri Natan ngày xưa là tấm gương
soi giúp vua Đavít thấy được những vết bẩn khủng khiếp trong tâm hồn. Thiếu tấm
gương soi quý báu như Natan, vua Đavít không thể thấy được lầm lỗi của mình và
sẽ không hề biết ăn năn sám hối.
Trở thành tấm gương soi cho người khác
là một lệnh truyền rất quyết liệt của Thiên Chúa.
"Nếu ngươi không cảnh cáo kẻ gian
ác, giúp nó từ bỏ con đường gian ác, thì chính nó phải chết vì sự gian ác của
nó, nhưng còn máu nó, Ta sẽ đòi ngươi". (Edêkien 33, 7-9).
"Nếu anh em của ngươi trót phạm
tội, thì ngươi hãy đi sửa lỗi nó"... (Matthêu 18, 15)
Vì lòng bác ái với anh em và vì lời
Chúa truyền dạy, chúng ta hãy là tấm gương soi giúp người khác thấy được tội
lỗi và những sai lầm của họ; đồng thời vui lòng để cho người khác trở thành tấm
gương soi cho mình để chúng ta có thể nhận ra lầm lỗi của ta.
4. Sữa lỗi cho nhau – Lm Giuse Tạ Duy
Tuyền
Thời đại hôm nay là thời đại kinh tế
thị trường. Mọi quan hệ giữa người với người đều dựa trên lợi nhuận kinh tế.
Tôi quan hệ với anh tôi có lợi điều gì? Tôi làm việc này tôi có hưởng được lợi
lộc gì? Tôi đầu tư công sức vào việc này, tôi sẽ được lời lãi bao nhiêu? Thế
nên, những việc không có lợi, người ta thường tìm cách tránh né. Người ta
thường suy xét thiệt hơn. Không ai dại gì gánh nợ cho người khác. Không ai dại
gì can thiệp vào chuyện của người khác. Con người hôm nay là vậy, nhưng bác ái
kytô giáo không cho phép chúng ta dửng dưng với đồng loại. Một tình yêu đích
thực không thể làm ngơ trước nguy hiểm của người mình yêu. Đức ái đòi hỏi phải
dấn thân và làm cho người anh em của mình được sống và sống ngập tràn hạnh
phúc.
Một cuộc sống hạnh phúc đích thực không
hệ tại ở tiền bạc, danh vọng, lạc thú mà quan yếu ở tâm hồn bình an. Bình an ở
tại lòng người. Lòng người không chạy theo điều gian dối. Không chạy theo thói
xa hoa trụy lạc. Không làm điều bất chính hay vương vấn lỗi lầm mới có bình an
tâm hồn.
Như vậy đứng trước những hành vi xấu xa
tội lỗi của anh em, tôi nên làm ngơ hay nói sự thật. Tôi nên giúp họ nhận ra
điều sai lỗi hay tôi theo chủ nghĩa "mackeno". Tôi có bổn phận giúp
người anh em tìm lại bình an tâm hồn khi sống theo đạo lý làm người, và làm con
Chúa hay tôi để họ mãi sa lầy trong vũng bùn tội lỗi và bóng đêm của gian tà.
Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta phải
can đảm và kiên nhẫn sửa lỗi cho nhau. Sửa lỗi cho nhau là hành vi bác ái, là giúp
anh em mình sống đúng phẩm giá làm người, là nỗ lực đưa anh em mình trở về nẻo
chính đường ngay. Sửa lỗi cho nhau không chỉ là điều cần thiết mà còn là bổn
phận của các bậc làm cha mẹ, anh chị, hay của những người có nghĩa vụ giáo dục
và hướng dẫn người khác. Vì "nuôi con chẳng dạy chẳng răn - Thà rằng nuôi
lợn lấy lòng mà ăn".
Nhưng sửa lỗi khác với trừng phạt. Sửa
lỗi cần kín đáo, tế nhị, còn trừng phạt thường mạt sát, hạ bệ và công khai.
Người được sửa lỗi là người được yêu thương. Người bị trừng phạt là người bị
loại ra khỏi xã hội và cộng đồng nhân loại.
Thế nên, sửa lỗi anh em trong đức ái
không có nghĩa là dò xét, vạch lá tìm sâu, bé xé ra to, ít xít ra nhiều. Càng
không được kể lỗi lầm của anh em ra bất cứ ai, mà cần ý thức rằng "nhân vô
thập toàn", là người ai cũng có lầm lỗi, là người ai cũng có khiếm khuyết,
nên cần cảm thông hơn là kết án, nên giúp họ làm lại cuộc đời hơn là tẩy chay.
Bài phúc âm hôm nay, Chúa Giêsu đưa ra
những bước sửa lỗi anh em.
- Bước thứ nhất là đối thoại. Đối thoại
là giúp họ nhận ra việc họ làm, lời họ nói là sai. Đối thoại để họ nhận ra lầm
lỗi, để họ ý thức được việc họ làm, lời họ nói là xấu, là sai với đạo lý làm
người.
- Bước thứ hai cần thêm người khác tác
động. Có thể là bạn bè thân hữu của người phạm lỗi, hay có thể là người có uy
tín trong cộng đoàn. Người khác tác động là người có liên quan đến người phạm
lỗi chứ không phải bạ ai cũng nói, gặp ai cũng chia sẻ, làm như thế người có
lỗi chỉ thêm mặc cảm vì lỗi của mình, và oán ghét chúng ta hơn là biết ơn chúng
ta.
- Bước thứ ba là đưa ra cộng đồng.
Người ta vẫn thường nói "xã có phép tắc của xã. Làng có khuôn phép của
làng". Mỗi một đơn vị đều có những lề thói giúp nhau sống kỷ cương và đảm
bảo an ninh xã hội. Thế nên, cộng đồng sẽ giúp cho con người sống tốt hơn và
cho môi trường sống được lành mạnh và an bình hơn
- Bước thứ tư: hãy cùng nhau hợp lời
cầu nguyện cho họ. Trên hết mọi sự là hãy cầu nguyện cho người anh em chúng ta.
Lời cầu nguyện của chúng ta vì nhu cầu cộng đoàn và cho cộng đoàn sẽ được Chúa
chấp nhận.
Như vậy, bác ái kytô giáo không cho
phép chúng ta dửng dưng hay làm ngơ trước lầm lỗi của tha nhân, nhất là những
lầm lỗi có thể gây ảnh hưởng xấu trong cộng đoàn, hay mất an ninh cho xã hội.
Dửng dưng hay làm ngơ là chúng ta thiếu tình yêu liên đới với tha nhân và thiếu
trách nhiệm bảo vệ, gìn giữ sự trong sạch cũng như sự lành mạnh cho cộng đoàn.
Bác ái kytô giáo đòi hỏi chúng ta cảm
thông với yếu đuối của tha nhân, nhưng không dung dưỡng sự xấu trong cộng đoàn.
Chúng ta không được thanh trừng hay tẩy chay anh em nhưng phải thanh tẩy môi
trường chúng ta đang sống khỏi những thói hư tật xấu, những tệ nạn gây ảnh
hưởng xấu đến đời sống chung của cộng đoàn.
Xin Chúa ban cho chúng ta một tấm lòng
khiêm tốn để nhận ra sự yếu đuối tội lỗi của mình mà sẵn lòng đón nhận lời góp
ý, sửa lỗi của anh em. Vì "kẻ dám chê ta mới thật là thầy và là bạn ta,
còn kẻ nịnh hót, tâng bốc ta chỉ làm hại cuộc đời ta".
Xin Chúa soi lòng mở trí để chúng ta
luôn dám nói sự thật với anh em, cho dẫu sự thật mất lòng nhưng là cách tốt
nhất để kiện toàn anh em nên trọn hảo hơn. Amen.
5. Sửa lỗi cho nhau – Lm Ignatiô Hồ
Thông
Ed 33, 7-9
Ngôn sứ Ê-dê-ki-en thi hành sứ vụ bên
cạnh đồng bào của mình trong cùng cảnh ngộ lưu đày như ông ở Ba-by-lon (đầu thế
kỷ thứ sáu trước Công Nguyên). Ông cảm thấy mình chịu trách nhiệm về cách ăn
nếp ở của anh em mình.
Rm 13, 8-10
Thánh Phaolô khuyên bảo các tín hữu
Rô-ma thực hành tình tương thân tương ái. Bổn phận duy nhất, món nợ duy nhất mà
chúng ta phải có đối với anh em đồng loại là Đức Ái.
Mt 18, 15-20
Trong Tin Mừng, thánh Mátthêu trích dẫn
những lời của Đức Giêsu mời gọi các Kitô hữu đừng để cho một người anh em nào
của mình phải hư mất mà không tìm cách sửa lỗi cho người ấy, nhiều lần nhiều
cách, với sự tế nhị cần thiết.
BÀI ĐỌC I (Ed 33, 7-9)
Ngôn sứ Ê-dê-ki-en sống vào cuối thế kỷ
thứ bảy và đầu thế kỷ thứ sáu sau Công Nguyên. Vào lúc đó, hoàn cảnh đất nước
thật bi thảm. Vương quốc Giu-đa bị họa diệt vong. Vua Na-bu-cô-đô-nô-so chiếm
thành thánh Giê-ru-sa-lem lần thứ nhất vào năm 598-597 và bắt đi lưu đày một
phần lớn dân cư, nhất là thành phần ưu tú. Ngôn sứ Ê-dê-ki-en thuộc trong số
những người lưu đày đầu tiên nầy. Ông thi hành sứ vụ ngôn sứ của mình chủ yếu
bên cạnh những đồng bào lưu đày của ông cho đến khi qua đời, vào năm 571 trước
Công Nguyên.
Ê-dê-ki-en trước khi ngôn sứ, đã là tư
tế, vì thế, ông mang lấy ở nơi mình vừa tinh thần ngôn sứ vừa tinh thần tư tế.
Bản văn mà chúng ta đọc vào Chúa Nhật nầy làm chứng điều nầy. Trách nhiệm ngôn
sứ và trách nhiệm tư tế thành một bất khả phân ly ở nơi ông.
Bối cảnh là làng Tel-Avi bên bờ sông
Cơ-va không xa Ba-by-lon, nơi vị ngôn sứ cùng với một số người đồng hương sống
trong cảnh lưu đày. Từ các biến cố, ngôn sứ Ê-dê-ki-en biết rút ra bài học. Các
ngôn sứ đã kêu gọi vua, bậc vị vọng và toàn thể dân chúng hoán cải, nhưng lời
của các ngài không được lắng nghe, vì thế sự trừng phạt bất ngờ giáng xuống
trên họ. Nét độc đáo của sứ điệp mà ngôn sứ Ê-dê-ki-en gởi đến nhấn mạnh
"trách nhiệm của mỗi cá nhân". Đó là ý nghĩa lời kêu gọi của Đức Chúa
mà chúng ta đọc trong đoạn văn nầy.
1. "Hỡi con Người":
Diễn ngữ "con người" là đặc
ngữ Sê-mít, có nghĩa đơn giản là "một con người", "một cá
nhân", như trong câu: "Hỡi con người. Trong câu này, diễn ngữ
"con người" quy chiếu đến chính vị ngôn sứ. Ngôn sứ Ê-dê-ki-en thường
sử dụng đặc ngữ này để nhấn mạnh: Thiên Chúa là Đấng ngàn trùng chí thánh,
trước Ngài con người chỉ là một phàm nhân mõng dòn, yếu đuối và tội lỗi (6,
1-6). Mỗi lần Thiên Chúa ủy thác cho ông sứ điệp của Ngài, Ngài đặt ông vào chỗ
của ông để ông khỏi phải tự cao tự đại về những thị kiến hay xuất thần mà Thiên
Chúa gởi đến cho ông. Vị ngôn sứ phải tự xoá mình như một kẻ vô danh tiểu tốt.
2. Người canh gác:
"Ta đặt ngươi làm người canh gác
nhà Israel Israel
Xa hơn một chút, chính Ê-dê-ki-en gợi
lên sứ vụ ngôn sứ của ông thật giản dị: "Phần ngươi hỡi con người, con cái
dân ngươi bàn tán về ngươi dọc theo các bức tường và trước các cửa nhà. Chúng
bảo nhau, người nọ nói với người kia: 'Nào chúng ta đến nghe xem Đức Chúa phán
thế nào!'. Chúng đến với ngươi đông như trẩy hội. Dân Ta ngồi trước mặt ngươi;
chúng nghe các lời ngươi nói..." (Ed 33, 30-32). Chính trong những cuộc
chuyện trò thân quen và gần gũi như vậy mà vị ngôn sứ mới có thể ngỏ lời với
từng người một những lời cảnh báo trong tình huynh đệ.
3. Bổn phận đối với anh em mình:
Đối với dân Israel
Ê-dê-ki-en là vị ngôn sứ đầu tiên nhấn
mạnh sự thưởng phạt cá nhân: "Ai phạm tội, kẻ ấy phải chết; con không mang
lấy tội của cha; cha cũng không mang lấy tội của con" (Ed 18, 20). Số phận
của mỗi người không phải luôn luôn bất di bất dịch như đinh đóng cột: người
công chính có thể trở thành tội nhân; kẻ tội lỗi cũng có thể hoán cải trở thành
người công chính.
Từ đó, ông nhấn mạnh trách nhiệm của
người biết huấn lệnh của Thiên Chúa và luật luân lý của Ngài, người ấy có bổn
phận phải giúp anh em mình biết biện phân tỏ tường, nếu không, đừng nghĩ là
mình vô can trước sự hư mất của anh em mình: "Nếu Ta bảo đứa gian ác:
"Tên gian ác kia, nhất định mi phải chết", mà ngươi không nói để cảnh
cáo nó phải từ bỏ con đường gian ác, thì chính nó, đứa gian ác ấy, sẽ chết vì
tội của nó, nhưng còn máu của nó, Ta sẽ đòi ngươi". Sứ vụ của vị ngôn sứ
cốt yếu ở nơi hành động nầy mà Đức Giêsu sẽ đích thân căn dặn các môn đệ của
mình.
BÀI ĐỌC II (Rm 13, 8-10)
Chúng ta tiếp tục đọc phần luân l#ý của
thư gởi tín hữu Rôma. Thánh Phaolô vừa mới nêu lên những bổn phận công dân mà
người Kitô hữu phải phục tùng: vâng lời chính quyền dân sự, nộp thuế. Dù phải
chu toàn tất cả những nghĩa vụ công dân nầy, chúng ta vẫn phải là những kẻ mắc
nợ đối với anh em đồng loại: món nợ tương thân tương ái không bao giờ hoàn tất
được.
1. Yêu người theo Cựu Ước:
"Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài
món nợ tương thân tương ái; vì yêu mến người, thì chu toàn lề luật". Thập
giới mời gọi phải tôn trọng nhân phẩm của tha nhân và của cải của họ như tội
ngoại tình, tội sát nhân, tội trộm cắp..., nhưng không hàm chứa một cách minh
nhiên bổn phận yêu người. Yêu người được sách Lê-vi 19, 18 công bố và được
thánh Phaolô trích dẫn: "Ngươi phải yêu anh em đồng loại như chính
mình".
2. Yêu người theo Tân Ước:
Theo Cựu Ước, "anh em đồng
loại" trước hết là những người cùng chung một dân tộc, đồng bào. Đức Giêsu
đã mở rộng huấn lệnh yêu người đến tất cả mọi thành viên cộng đồng nhân loại,
không có bất kỳ ngoại trừ nào, thậm chí phải yêu thương kẻ thù nữa. Thánh
Phaolô nêu lên không chỉ luật Mô-sê, nhưng cũng luật Đức Ái Kitô giáo nữa.
Thánh nhân không đề cập đến huấn lệnh thứ nhất: "mến Chúa", vì lời
khuyên bảo của thánh nhân nhắm đến đức ái huynh đệ. Vì thế, huấn lệnh yêu người
bất khả phân ly với huấn lệnh mến Chúa, từ mến Chúa mà yêu người được khơi
nguồn. Nếu yêu người vô giới hạn, chính là theo gương của Thiên Chúa, Đấng yêu
thương con người khôn cùng. Ở đây, bằng thể thức đóng khung, vị sứ đồ nhấn mạnh
yêu người là "chu toàn lề luật" (13, 8 và 9).
TIN MỪNG (Mt 18, 15-20)
Trong chương 18 nầy, thánh Mátthêu tập
hợp những huấn lệnh mà Đức Giêsu đã ngỏ lời với Nhóm Mười Hai, cộng đồng đầu
tiên của Giáo Hội Ngài, về đời sống huynh đệ trong lòng Giáo Hội. Chương 18 này
có thể chia thành hai phần: phần thứ nhất (18, 1-14) bắt đầu với "những kẻ
bé mọn" và kết thúc với dụ ngôn "con chiên lạc"; phần thứ hai
(18, 15-35) bắt đầu với việc "sửa lỗi cho anh em" và kết thúc với dụ
ngôn "tên mắc nợ không biết xót thương". Đoạn Tin Mừng hôm nay thuộc
phần thứ hai, ở đó Chúa Giêsu chỉ cho các môn đệ cách thức sửa lỗi cho nhau
trong đức ái.
1. Sửa lỗi anh em:
Việc Đức Giêsu mời gọi các môn đệ sửa
lỗi cho nhau đã được Luật Mô-sê đề cập đến như được ghi trong sách Lê-vi:
"Ngươi không được để lòng ghét người anh em, nhưng phải mạnh dạn quở trách
người đồng bào, như thế, ngươi sẽ khỏi mang tội vì nó" (Lv 19, 17). Câu
trích dẫn nầy đặt liền sau huấn lệnh: "Ngươi phải yêu đồng loại như chính
mình" (Lv 19, 18). Như vậy, sửa lỗi cho anh em thuộc về luật đức ái.
Theo truyền thống Do thái giáo, người
ta không được truy tố kẻ phạm tội mà không cảnh báo trước trong chốn riêng tư.
Vào thời Chúa Giêsu, các kinh sư phàn nàn là người ta không thực hiện tập tục
tốt đẹp nầy. Đức Giêsu phục hồi tập tục nầy trong tinh thần yêu thương. Ngài đề
nghị ba giai đoạn trong việc sửa lỗi huynh đệ.
- Sửa lỗi anh em trong cuộc gặp gỡ
riêng tư chỉ giữa hai người, không ai khác hay biết.
- Nếu lần đầu tiên không có kết quả,
tiếp tục lần thứ hai với sự hiện của một hay hai người khôn ngoan để kẻ sai lạc
thấu tình đạt lý. Biện pháp nầy tránh cho tội nhân khỏi bị sỉ nhục ở nơi cộng
đoàn.
- Nếu lần nầy cũng thất bại, lúc đó mới
thưa với cộng đoàn. Nếu người anh em nầy không chịu nghe cộng đoàn, chỉ lúc đó
người nầy mới có thể bị khai trừ hay bị kể như một người dân ngoại hay một
người thu thuế, tức là một người ngoan cố, không có tinh thần phục thiện, mà
người ta tránh giao tiếp.
Với những lời khuyên sửa lỗi cho nhau
theo ba giai đoạn như trên, chắc chắn Chúa Giêsu muốn dự phòng các môn đệ của
Ngài – sau họ, các cộng đoàn Kitô hữu – tránh tất cả mọi hình thức khai trừ một
thành viên quá tàn nhẫn. Nhưng Ngài còn muốn hơn nữa rằng chúng ta noi gương vị
mục tử nhân lành ra đi tìm kiếm con chiên lạc. Chắc chắn không phải là ngẫu
nhiên khi những lời khuyên nầy theo liền ngay dụ ngôn "con chiên
lạc". Giáo Hội phải bày tỏ sự ân cần như thế đối với người lỗi phạm.
2. Viễn cảnh Giáo Hội:
Đức Giêsu định vị bổn phận sửa lỗi anh
em và những biện pháp kỷ luật mà cộng đoàn Kitô hữu áp dụng trong khung cảnh
thiết lập Giáo Hội Ngài. Chính như vậy mà Ngài mở rộng năng quyền, mà trước đây
Ngài đã trao phó cho thánh Phê-rô, bây giờ cho Tông Đồ Đoàn: "Tất cả những
gì dưới đất anh em cầm buộc, trên trời cũng cầm buộc như vậy; tất cả những gì
dưới đất anh em tháo cởi, trên trời cũng tháo cởi". Và Ngài sẽ tái khẳng
định năng quyền nầy cho họ sau khi Ngài phục sinh (Ga 20, 23).
Đức Giêsu thêm vào ở đây một lời hứa
khác: Ngài sẽ luôn luôn hiện diện ở giữa các tín hữu của Ngài khi họ họp nhau
lại mà cầu nguyện, dù chỉ hai hay ba người đi nữa. Cha Ngài, Đấng ngự trên trời
sẽ lắng nghe và đáp trả lời cầu xin của họ, bởi vì Đấng cầu bầu cho họ không ai
khác ngoài "Đức Giêsu đích thân ở giữa họ". Khi đặt tính hiệu lực của
lời cầu nguyện như thế vào trong văn mạch sửa lỗi cho anh em, chắc chắn Chúa
Giêsu nhắm đến không chỉ việc tiến hành sửa lỗi cho anh em theo ba giai đoạn,
nhưng còn phải cầu nguyện cho anh em lỗi phạm nữa, ngõ hầu nhờ ơn Chúa mà anh
em nhận ra và sửa lỗi để cộng đoàn không phải mất bất cứ người anh em nào. Tấm
lòng của vị mục tử nhân lành là không muốn bất cứ con chiên nào phải hư mất.
6. Sửa lỗi người anh em – Lm. Antôn
Nguyễn Cao Siêu
Suy niệm:
Trong Giáo hội ngay từ thuở ban đầu, đã
có những người sai lỗi.
Nếu đó chỉ là những sai lỗi nhỏ giữa
các cá nhân trong cộng đoàn
thì cần tha thứ cho nhau (Lc 17, 3-4).
Nhưng nếu đó là những sai lỗi nghiêm
trọng đụng chạm đến cộng đoàn,
vô tình hay cố ý sống ngược với giáo
huấn căn bản của Đức Giêsu,
thì cộng đoàn không thể nhắm mắt làm
ngơ
mà không sửa sai cho người anh em phạm
lỗi.
Bài Tin Mừng hôm nay phản ánh cách sửa
lỗi trong cộng đoàn thánh Mátthêu.
Người phạm lỗi nặng ở đây vẫn được gọi
là người anh em (c. 15).
Tiến trình sửa sai huynh đệ này diễn ra
từ từ, từng bước một.
Bước này thất bại mới chuyển qua bước
kế tiếp.
Bước một là cuộc gặp gỡ kín đáo giữa
người sửa lỗi và người phạm lỗi.
Mục đích là để giúp người phạm lỗi biết
lắng nghe lời góp ý chân tình,
nhận ra lỗi của mình và thay đổi cuộc
sống cho phù hợp.
Bước hai diễn ra khi bước một thất bại,
khi người phạm lỗi không chịu nghe.
Người sửa lỗi sẽ đem theo hai, ba người
nữa để tăng sức thuyết phục.
Nếu người phạm lỗi vẫn khăng khăng
không nghe,
thì bước kế tiếp là phải đưa chuyện này
ra trước Giáo hội địa phương (c. 17).
Bước cuối cùng chỉ xảy ra khi người anh
em ấy vẫn ngoan cố,
không muốn nghe tiếng nói của cộng đoàn
Giáo hội,
nghĩa là tự đặt mình ra ngoài sự hiệp
thông với cộng đoàn tín hữu,
thì Giáo hội đành lòng không nhận anh
ấy như phần tử của Giáo hội nữa.
Có thể ngày nay Giáo hội có những cách
sửa lỗi khác,
nhưng những nét dưới đây vẫn giữ nguyên
giá trị:
coi người phạm lỗi như anh em và không
muốn mất người ấy,
kiên trì đối thoại, cố gắng để người
anh em ấy nghe ra và nhận lỗi,
kín đáo giữ thanh danh cho người ấy, đi
từng bước trước khi quyết định.
Ngay cả khi Giáo hội đã đưa ra quyết
định cuối cùng,
thì việc trở lại với cộng đoàn vẫn luôn
mở ngỏ, nếu người ấy muốn làm hòa.
Đức Giêsu phục sinh đã cho Giáo hội
dưới quyền thánh Phêrô
được quyền tháo cởi và ràng buộc (Mt
16, 19b; Ga 20, 23)
khi phải đưa ra các quyết định về những
phần tử của mình (c. 18).
Sự hiện diện của những nhóm nhỏ trong
cộng đoàn là điều có từ xưa.
Tuy nhóm chỉ có hai người, nhưng nếu họ
đồng lòng xin một ơn nào đó,
thì Cha trên trời sẽ ban cho (c. 19).
Có nhóm hai hay ba người hội họp với
nhau nhân danh Đức Giêsu,
thì Ngài có mặt ở trong cuộc gặp gỡ đó,
và Ngài ở giữa họ (c. 20).
Đức Giêsu là Đấng Emmanuen, là Thiên
Chúa ở cùng chúng ta (Mt 1, 23).
Đức Giêsu phục sinh cũng hứa ở với các
môn đệ cho đến tận thế (Mt 28, 20).
Chính vì thế Ngài hiện diện một cách kín
đáo, thầm lặng
Thiên Chúa đã đi với dân Ngài trong
hoang địa.
Hôm nay Chúa Giêsu vẫn đồng hành với
chúng ta khi ta để cho Ngài quy tụ.
Ngài vẫn hiện diện ở nơi nhóm bạn có
chung một niềm tin và tình yêu.
Lời nguyện:
Lạy Chúa Giêsu,
Cuộc đời chúng con
Diễn ra quanh những chiếc bàn,
Làm bằng những chất liệu khác nhau,
Kiểu dáng khác nhau, đặt ở những chỗ
khác nhau.
Nơi bàn học,
Ngài mở trí tuệ chúng con
Trước những chân trời mới,
Và dạy chúng con học đạo làm người.
Nơi bàn ăn,
Ngài nuôi dưỡng thân xác chúng con
Để chúng con có sức phục vụ tha nhân
Nơi bàn làm việc,
Ngài cho chúng con được cộng tác với
Ngài
Trong việc xây dựng thế giới đại đồng
huynh đệ.
Nơi bàn thờ,
Ngài cho chúng con được hiệp thông với
Ngài,
Và hiệp nhất với nhau qua một tấm bánh
thánh.
Lạy Chúa
Giờ đây chúng con ngồi quanh chiếc bàn
này,
Để gặp gỡ, chia sẽ, để bàn bạc, thảo
luận,
Để cùng nhau tìm ý Chúa và đem ra thực
hành.
Xin thánh hóa những chiếc bàn chúng con
sử dụng
Để tất cả trở nên con đường
Đưa chúng con đến hưởng bàn tiệc thiên
quốc. Amen.
7. Cộng đồng huynh đệ – Cố Lm. Hồng
Phúc
Chúa Giêsu đã muốn thiết lập Giáo hội
của Ngài như một cộng đồng Tình yêu, trong đó luật bác ái thương yêu là một
giới răn mới, một dấu chỉ để biết ai là môn đệ của Chúa.
Nhưng Chúa cũng biết rằng đâu đâu cũng
có những yếu đuối con người, đâu đâu cũng có những vấn đề giữa con người. Trong
cộng đoàn bé nhỏ 12 môn đệ sống với Ngài, Chúa đã nghiệm thấy như vậy.
Giáo hội là một cộng đồng anh em, nhưng
là một cộng đồng gồm người tội lỗi bên cạnh người lành.
Chúa phán: "Nếu anh em ngươi lỗi
phạm, hãy đi sửa dạy nó". Nhưng sửa dạy làm sao? Theo tinh thần Phúc Âm,
việc sửa lỗi anh em là một việc rất tế nhị và gồm 3 công tác sau đây:
- "Hãy đi sửa dạy nó, riêng ngươi
và nó thôi. Nếu không kết quả thì hãy nhờ đến hai ba người làm nhân chứng. Và
sau cùng mới trình với cộng đoàn". Đây là một thủ tục tình thương và bác
ái dạy làm hết mọi sự để giữ một người anh em đang muốn xa lìa cộng đoàn. Vì
thế, việc sửa lỗi anh em là một việc tế nhị, đòi hỏi vừa sự can đảm vừa sự thanh
nhã, đồng thời phải có sự khiêm nhường và thông cảm với anh em. Đừng khơi thêm
hố chia rẽ, nhưng hãy cầu nguyện để thành công, để đưa người anh em về đường
công chính.
Chị Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu, chung
sống trong tu viện với một chị bạn tên là Marthe. Chị này có một tật xấu là quá
quyến luyến Bà Mẹ bề trên. Têrêxa, sau nhiều tháng chờ đợi và cầu nguyện, chị
quyết định nói. Trước khi nói, chị đã cầu nguyện: "Lạy Chúa, xin cho con
nhìn thấy đúng sự thật", Chị đã nói với người bạn "với tất cả tâm hồn
và với tất cả kinh nghiệm đã có". Chị Marthe như được giải tỏa tâm hồn và
cũng nhìn nhận rằng "Vị chăn chiên đừng nghe theo những lời dua nịnh dối
trá, vì không có gì tai hại cho bằng những lời ca tụng đầy nọc độc".
- Giáo hội theo lối quảng diễn của
Matthêô còn là một cộng đồng tha thứ và liên đới, trong đó mỗi người có trách
nhiệm về đức tin của anh em mình. Nếu sau nhiều cố gắng để đưa người anh em lầm
lỗi trở về mà không có kết quả thì hãy trông cậy vào tình thương xót của Đấng
chăn chiên tối thượng.
Cái quyền "tuyệt thông" đối
với một người anh em làm cho ta nhớ lại một lời khác của Chúa về quyền năng của
Giáo hội: "Sự gì các con cầm buộc dưới đất, trên trời cũng cầm buộc và sự
gì các con tháo gỡ dưới đất trên trời cũng tháo gỡ". Quyền năng tha thứ
đó, Chúa đã hứa cho Phêrô thì nay Chúa cũng ban cho các môn đệ. Đó là tập đoàn
12 Tông đồ Chúa đã tuyển chọn và sai đi, trong đó Phêrô giữ một vai trò trọng
yếu. Chúa trao cho họ sứ mạng hòa giải và cứu rỗi. Như vậy dần dần Chúa đã
thiết lập các cơ cấu của Giáo hội.
- Sau cùng, Giáo hội là một cộng đồng
cầu nguyện. Nếu tội lỗi làm chia rẽ thì sự cầu nguyện nối kết và hiệp nhất
chúng ta lại với nhau. Vì thế, cả những lúc có sự bất bình không đồng ý kiến,
nếu có "hai hay ba người tụ họp với nhau nhân danh Thầy, thì Thầy ở giữa
những người ấy". Chúa ở đó như gạch nối niềm tin. Tám ngày sau phục sinh,
một bầu khí chia rẽ cũng bao trùm các môn đệ. Tôma nằng nặc không muốn tin rằng
Thầy đã sống lai. Chúa xuất hiện, sự hiện diện của Chúa đánh tan mối nghi ngờ,
chia rẽ, đem lại sự hiệp nhất.
Khi viết đoạn Phúc Âm này, hẳn là
Matthêô muốn nhắc nhở cho Giáo hội, đã lan rộng ra ngoài biên cương Do thái,
đến Cận đông, đến cả Lamã rằng Chúa là sự hiệp nhất. Muốn có sự hiệp nhất, muốn
tránh sự chia rẽ vì mầu sắc chủng tộc, văn hóa, thì Giáo hội phải cầu nguyện,
phải tập họp "nhân danh Thầy" vì có Thầy ở giữa. "Thầy là trung
tâm hội tụ mọi động lực" (Kinh của Teilhard de Chardin).
Lạy Chúa, xin dạy con biết khiêm tốn
hòa nhã khi phải sửa lỗi anh em, xin dạy con biết cầu nguyện khi phải đương đầu
với chia rẽ hiểu lầm, vì chỉ có Chúa là rường mối sự Hiệp nhất.
8. Nghệ thuật sửa lỗi – Lm Giuse Nguyễn
Hữu An
Tuân Tử, một hiền triết Trung hoa đã
nói rằng: Kẻ khen ta mà khen thật mới chỉ là bạn ta, kẻ chê ta mà chê thật là
thầy ta, còn kẻ nịnh hót tâng bốc ta là những kẻ chỉ làm hại ta mà thôi.
Chê mà chê thật là sửa lỗi cho nhau
trong tình huynh đệ. Là con người ai mà chẳng lầm lỗi. Không ai trên trần thế
có thể tự hào mình vô tội. Chính Thánh Gioan đã quả quyết: "Nếu chúng ta
nói là chúng ta không có tội, chúng ta tự lừa dối mình và sự thật không ở trong
chúng ta" (1Ga 1,8). Thú nhận mình tội lỗi không có nghĩa là chấp nhận
thất vọng. Ngược lại ý thức được sự yếu đuối của mình sẽ giúp con người mạnh
tin hơn. Thánh Gioan cũng viết: "Nếu ai phạm tội, thì chúng ta có một Đấng
Bảo Trợ trước mặt Chúa Cha: đó là Đức Giêsu Kitô, Đấng Công Chính" (1Ga
2,1b). Sửa lỗi huynh đệ là cần thiết để giúp nhau thăng tiến và trưởng thành.
Vì thế sửa lỗi cho nhau là một nghệ thuật đòi hỏi người ta phải tuân theo một
số kỹ thuật.
Trang Tin mừng hôm nay, Chúa Giêsu dạy
nghệ thuật từng bước sửa lỗi cho anh em và mời gọi hãy cùng nhau cầu nguyện.
1. Sửa lỗi cho nhau:
- Bước 1: "Nếu anh em ngươi phạm
tội hãy đi sửa lỗi một mình ngươi với nó". Một mình với anh em là rất kín
đáo. Sửa lỗi cá nhân, tôn trọng và giữ thể diện, biểu lộ sự tin tưởng giữa hai
người không để người thứ ba đựoc biết. Đây là cuộc nói chuyện riêng tư, không
phải hạ nhục người có lỗi nhưng là giúp người ấy nhận ra lỗi lầm của mình. Phải
nói sự thật, nhưng có những sự thật không nên nói hết.
Sự góp ý huynh đệ này đòi hỏi phải tế
nhị, xây dựng:
+ Người góp ý: Nhẹ nhàng, nói đúng lúc,
đúng chỗ, khôn khéo, thiện chí, nếu không sẽ phản tác dụng, khi đó góp ý chỉ là
chỉ trích, phê phán.
+ Người được góp ý: Khiêm nhường nhận
lời khuyên, không nóng nảy tự ái, sẵn sàng đón nhận, nhận ra sai lầm, không cố
chấp cứng đầu, can đảm sửa đổi. Có như thế việc sửa đổi cho nhau mới có kết
quả.
- Bước 2: "Nếu nó không chịu nghe
thì hãy đem theo một hay hai người nữa để mọi công việc được giải quyết, căn cứ
vào lời hai hoặc ba nhân chứng". Như thế, nếu bước một không đem lại kết
quả mong đợi, sẽ đến bước hai là gặp gỡ có hai hoặc ba nhân chứng. Đây không
phải là gây áp lực. Sự hiện diện của các chứng nhân bảo đảm cho tính khách quan
và cộng đoàn. Luật Môsê dạy: "Một nhân chứng duy nhất không thể đứng lên
buộc tội một người về bất cứ tội lỗi nào, phải căn cứ vào lời của hai hay ba
nhân chứng, sự việc mới được cứu xét" (Đnl 19,15). Tuy nhiên chỉ thị của
Chúa Giêsu nói đây không phải là nhân chứng buộc tội nhưng là những người trợ
lực có uy tín để giúp tội nhân dễ dàng sữa lỗi. Cần kiên nhẫn đối vơi người cố
chấp.
+ Người sửa lỗi chú ý hình thức xây
dựng và bác ái. Có nhiều khuyết điểm có thể tự nhiên được sửa chữa qua tính
trung gian, nhất là những khuyết điểm nhỏ.
+ Người được sửa lỗi chú ý nội dung
được góp ý.
- Bước 3: "Nếu nó không chịu nghe
họ thì hãy đi thưa Hội Thánh". Hai bước không đạt kết quả, đưa ra trước
cộng đoàn Hội Thánh địa phương vì Hội Thánh được Chúa ban cho quyền cầm buộc
tháo cởi (x. Mt 18,18). Đưa ra Hội Thánh không phải để bị xét xử nhưng để tỏ
lòng sám hối và sẽ được ân xá. Nhưng nếu kẻ đó vẫn cố chấp không chịu sữa lỗi
thì tự loại mình ra khỏi Hội Thánh không còn thuộc về cộng đoàn.
- Bước 4: "Nếu Hội Thánh mà nó
cũng chẳng nghe thì hãy kể nó như một người ngoại". Cộng đoàn mà không
chịu nghe thì phải chấp nhận thái độ tự cô lập của họ. Họ cố chấp không muốn ở
trong Hội Thánh thì họ sống trong lầm lạc về đức tin và luân lý. Hội Thánh
không còn trách nhiệm trực tiếp phải lo cho họ nữa, chỉ còn phó thác họ cho
lòng nhân từ của Chúa mà thôi.
2. Hiệp lời cầu nguyện:
Nếu nhìn cách sửa lỗi anh em của Chúa
Giêsu là một cách diễn tả tình yêu thì hiệp thông trong lời cầu nguyện lại là
một diễn tả khác của tình yêu "Khi hai hoặc ba người họp lại nhân danh
Thầy thì có Thầy ở giữa họ".
Khi yêu ai, chúng ta không dửng dưng để
mặc người ấy lún sâu vào sự dữ. Ta sẽ tìm dịp cảnh tỉnh, nhắc nhở, khuyên bảo,
không "makeno", không "đèn nhà ai nấy sáng". Tương quan bác
ái huynh đệ này rất cần trong cộng đoàn, trong Giáo xứ. Chúa Giêsu nhấn mạnh
đến mục đích của việc sửa lỗi. Đó là chinh phục, cứu lấy anh em để nó đừng hư
mất, liên đới trách nhiệm sữa lỗi cho nhau để nhờ đó cộng đoàn "lợi thêm
một người anh em". Thánh Giacôbê nhấn mạnh tới tình bác ái đáng khen của
việc sửa sai huynh đệ "Ai đưa một người tội lỗi ra khỏi sai lầm của họ là
đã cứu được linh hồn người ấy khỏi chết và đã bù đắp được vô số tội lỗi".
Chúa Giêsu còn xác định rằng:
"Thầy bảo thật các con: nếu ở dưới đất hai người trong anh em hiệp ý cầu
xin bất cứ sự gì, thì Cha Thầy, Đấng ngự trên trời sẽ ban cho họ". Đây
không đơn thuần là một giải quyết giữa anh em loài người, nhưng là cùng nhau
đến trước tình yêu Thiên Chúa. Sự hiện diện của Chúa sẽ xóa giải mọi bất hòa
giữa anh em. Chúng ta tin và can đảm sống điều đó "Vì ở đâu có có hai ba
người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, giữa họ".
Trong Đạo Phật người ta thường nói
"Phật tại tâm". Trong Đạo Thiền, người ta sống cuộc sống con người
cách đơn sơ thanh thản, không chấp mê, sống tự nhiên như bông hoa nở, như dòng
suối chảy, như áng mây bay, như làn gió thổi. Sống an bình với chính mình an
hoà với tha nhân, là "phá chấp ngã" nghĩa là không chấp, không chấp
cả cái không chấp.
Đạo lý Chúa Kitô tự bản chất sâu xa là
Đạo nhân, Đạo của lòng nhân ái, Đạo của tình thương. Tình thương không phải là
một tư tưởng, cũng chẳng phải là một học thuyết. Tình thương là con đường ta
phải đi, một tình yêu để ta sống, để chia sẻ với người khác.
Đức Kitô đã làm người để chia sẻ tình
yêu của Chúa Cha cho chúng ta. Người mời gọi chúng ta chia sẻ lại tình yêu ấy
cho anh em. Tất cả đạo lý Chúa Kitô nằm gọn trong chân lý đó. Trong điều mà
Người gọi là điều răn mới: "Anh em hãy yêu thương như Thầy đã yêu thương
anh em".
Lạy Chúa Giêsu, xin ban ơn can đảm để
con nhận sự sửa lỗi của anh em, và ban cho con ơn khôn ngoan để con biết chân
thành sửa lỗi cho nhau, nhờ đó con xứng đáng nhận được lòng nhân từ Chúa xót
thương.
Lạy Chúa Giêsu, trước khi sửa lỗi ai,
xin Chúa nhắc con nhớ rằng con cũng là tội nhân, cũng yếu đuối và hay lầm lỗi,
có khi còn nặng nề hơn họ. Nếu vì bổn phận, con phải sưả lỗi cho người khác,
xin cho con biết lấy tinh thần bác ái và tôn trọng nhân vị mà cư xử, nâng đỡ
hơn là chỉ trích thoá mạ anh em. Xin cho cúng con luôn biết rộng lượng, bao
dung với người khác vì con biết chắc rằng Chúa vẫn tha thứ cho con từng ngày.
Amen.
9. Biết mình biết người – Lm. Fx. Trần
Phương
Các bài đọc Lời Chúa hôm nay cùng nói
đến vấn đề cứu độ, nhắm đến trách nhiệm của chúng ta đối với nhau trong cộng
đoàn. Không ai là một hòn đảo, vì trong Đức Kitô, chúng ta đều là anh chị em,
những phần tử của chung một gia đình.
Cuộc đời con người thật ngắn ngủi, do
đó tất cả chúng ta cần phải nỗ lực hết mình để làm những việc lành phúc đức khi
chúng ta còn có cơ hội, bằng cách quan tâm tới những kẻ yếu đuối và hèn kém,
khi họ cần đến sự giúp đỡ của chúng ta. Điều đó không có nghĩa làm cho chúng ta
trở thành những kẻ tò mò, thích xen vào chuyện của người khác hay can thiệp vào
cuộc sống riêng của họ. Tình yêu dành cho tha nhân phài được xử lý một cách
lịch thiệp và khôn ngoan và phải luôn nhớ rằng khía cạnh quan trọng nhất của
một đời sống tốt đẹp chính là quên đi tất cả những việc mình đã làm cho người
khác.
Thật vậy, không có cuộc sống chung nào
mà con người không phải đau khổ vì đồng loại mình. Bài Phúc Âm hôm nay gợi ý
cho chúng ta một phương pháp hữu hiệu để khuyên giải cho những kẻ lầm đường lạc
lối. Tuy nhiên, việc sửa lỗi cho nhau rất khó thực hiện trong đời sống thường
ngày. Vì thế, khi phải can thiệp vào chuyện khó xử này, chúng ta phải thật sự
tế nhị, khéo léo và khôn ngoan. Bởi vì, thực tế đã chứng minh rằng, một lời nói
bất cẩn hoặc khuyên giải một cách thái quá có thể gây nên sự đổ vỡ lớn lao hơn.
Xét trên một khía cạnh nào đó, việc sửa
lỗi cho nhau giống như một "con dao hai lưỡi", vì rất dễ dàng gây nên
sự đụng chạm, thậm chí có thể cướp mất đi tình bạn thân thiết mà ta đã có trước
đây. Cha ông ta thường nói, 'im lặng là vàng' nhưng cũng có lúc thì 'im lặng là
đồng lõa'. Trong một số trường hợp, chúng ta cần có một quyết định dứt khoát vì
nếu không hành động kịp thời thì những việc làm sai trái đó tiếp tục có cơ hội
hoành hành. Hơn nữa, nếu chúng ta ngoảnh mặt làm ngơ trước những lỗi lầm của
anh em mình thì chúng ta nên xét lại ý nghĩa và đòi hỏi của giới luật yêu
thương mà chúng ta hằng tuân giữ. Trong những hoàn cảnh đặc biệt đó, những gì
chúng ta làm phải được phát xuất từ lòng bác ái, chứ không phải là thái độ 'bới
lông tìm vết' hoặc lên lớp dạy bảo người khác.
Chúng ta không thể gây nên đau khổ cho
những người chung quanh, nếu chúng ta nói mình yêu thương họ. Thật vậy, một
chút tâm tình kèm theo những lời nói chân thành có thể làm cho bầu khí trở nên
nhẹ nhàng và làm cho vấn đề trở nên tốt đẹp hơn. Nên nhớ rằng, không một ai
trong chúng ta là người hoàn hảo, nên khi nói lên điều sai lỗi của người khác,
chúng ta cũng cần chuẩn bị để lắng nghe họ nhận định về những thiếu sót của
mình.
Nếu mỗi người có thể chấp nhận sửa lỗi
cho nhau và nếu chúng ta nhận thấy mình có sự khác biệt so với người khác, hãy
sẵn sàng chấp nhận thiếu sót của mình và mở rộng lòng mình để giao hòa với
nhau. Những ngôn từ nặng nề và thái độ hung hãn không phải là lối xử sự của
những người được mệnh danh là Kitô hữu. Chúa Giêsu nhấn mạnh đến việc giao hoà
với anh chi em đồng loại khi Ngài nói: "Khi các con đến bàn thờ để dâng
của lễ, nếu nhớ ra rằng mình đang có đìều bất hoà với anh chị em, hãy để của lễ
đó, quay về làm hoà với anh chị em mình trước, rồi hãy đến dâng của lễ."
(Mt 5, 23-24).
Thử hỏi ai trong chúng ta là người chấp
nhận Lời Ngài và đem ra thực hành trong cuộc sống hằng ngày của mình?
10. Nhắc bảo.
Qua đoạn Tin mừng sáng hôm nay tôi muốn
chia sẻ về bổn phận nhắc bảo lẫn nhau.
Trước hết, điều chúng ta nhắc bảo phải
là những sai lỗi. Không phải chỉ những sai lỗi đến chúng ta hoặc gây thiệt hại
cho chúng ta, mà còn là những sai lỗi nói chung, những tội phạm bề ngoài, gây
nên gương mù gương xấu. Mục đích chúng ta nhằm tới không phải là để phê bình
chỉ trích, mà là để cứu thoát người anh em, trình bày cho họ biết những sai lỗi
để uốn nắn sửa đổi mà thăng tiến bản thân như lời Chúa phán:
- Nếu nó nghe con thì con sẽ cứu được
nó... và con được lợi thêm một người anh em.
Thực vậy, tội lỗi là sự ác to lớn và
nặng nề nhất, là sự lầm lạc tai hại nhất, vì thế nhắc bảo người anh em cũng là
một công việc bác ái cao thượng nhất. Hơn thế nữa, nếu không nhắc bảo, nhiều
khi còn có hại cho chúng ta và chính chúng ta cũng phải liên đới phần nào trách
nhiệm đối với linh hồn người khác mà một ngày kia chúng ta sẽ phải trả lẽ trước
tôn nhan Chúa.
Thế nhưng phải nhắc bảo như thế nào?
Chúa Giêsu đã phân chia thành ba giai đoạn. Trước hết là phải nhắc bảo riêng tư
giữa họ và ta. Nếu giải pháp đó không xong, thì dùng giải pháp thứ hai, đó là
hãy giải quyết với hai hay ba nhân chứng, chứ không phải là tố cáo và đưa nhau
ra tòa. Nếu giải pháp thứ hai cũng không xong, thì phải đem đến cho Giáo Hội.
Giáo Hội ở đây có thể là Giáo Hội địa phương hay Giáo Hội nói chung. Cụ thể là
nhờ đến quyền bính phần đạo, chứ không phải là quyền bính phần đời, vì đây
không phải là trường hợp để trừng phạt, mà là trường hợp để cải hóa. Đến lúc
đó, mà họ còn không nghe nữa thì phải coi như người ngoại giáo và bị loại ra
khỏi Giáo Hội.
Để xác quyết cho quyền bính của Giáo
Hội, Chúa Giêsu đã nói thêm:
- Sự gì các con cầm buộc, thì trên trời
cũng cầm buộc và sự gì các con tháo cởi thì trên trời cũng tháo cởi.
Như chúng ta cũng vừa nói: Nhắc bảo anh
em là một nghĩa vụ bác ái đòi buộc chúng ta phải thực hành, nhưng phải thực
hành với tinh thần siêu nhiên, và với cách thức phù hợp với tâm lý.
Trong việc phân rẽ đông tây của gia
đình Kitô giáo, những người con của Giáo Hội đã có những lầm lẫn đáng tiếc trải
dài nhiều thế kỷ chưa thể hàn gắn. Về lý, Giáo Hội có đủ lý nhưng về cách thức
thi hành thì đã xảy ra nhiều điều đáng tiếc, chính vì thế mà Đức Phaolô VI đã
xin lỗi anh em Chính Thống cũng như Tin lành về những điều đáng tiếc ấy. Đây là
một hành động đáng chúng ta suy nghĩ.
Trong việc nhắc bảo cũng vậy, nếu không
khéo léo và tế nhị thì có thể đi đến chỗ đổ vỡ. Chính vì thế, Chúa Giêsu đã bảo
chúng ta tiên vàn hãy nhắc bảo riêng tư để tìm lấy một sự cảm thông chân tình.
Với chúng ta ngày hôm nay chúng ta
thường nghe nói nhiều đến từ ngữ đối thoại, tuy nhiên người ta đã lạm dụng hành
động này. Bởi vậy trong bức thông điệp "Ecclesiam Suam" Giáo Hội của
Ngài. Đức Thánh Cha Phaolô VI đã định nghĩa đối thoại là một nghệ thuật thông
cảm siêu nhiên. Sự đối thoại đòi cả hai bên những điều kiện sau đây:
Đó là phải rõ ràng và minh bạch, không
úp mở, không dấu diếm cũng như không thủ đoạn.Tiếp đến là phải hiền dịu, xuất
phát từ tình yêu và lòng kính trọng lẫn nhau và sau cùng là tín nhiệm, tin ở
lời mình nói và thiện chí chấp nhận của người nghe.
Hãy áp dụng những điều kiện ấy trong
việc nhắc bảo lẫn nhau, để chúng ta thực hiện được một hành vi bác ái cao
thượng, đẹp lòng Chúa.
11. Sửa lỗi anh em – ĐTGM. Ngô Quang
Kiệt.
Con người ai cũng có lầm lỗi. Vậy mà
thái độ ứng xử trước lầm lỗi của người khác lại không giản đơn. Đối với lỗi lầm
của người khác, ta thường có hai thái độ, hoặc quá khắc nghiệt loại trừ, hoặc
quá thờ ơ lãnh đạm. Cả hai thái độ đó đều thiếu xây dựng. Quá khắc nghiệt loại
trừ sẽ khiến ta can thiệp thô bạo vào đời tư, sẽ gây ra bất mãn, đổ vỡ. Quá thờ
ơ lãnh đạm sẽ buông thả mặc cho sự xấu tràn lan, sẽ làm cho xã hội suy thoái.
Giáo Hội là một cộng đoàn những con
người. Lầm lỗi là không thể tránh khỏi. Vì thế muốn cộng đoàn phát triển, việc
sửa lỗi là cần thiết, nhất là đối với những lầm lỗi công khai ảnh hưởng đến đời
sống cộng đoàn.
Tuy nhiên sửa lỗi là việc khó. Không
khéo thì lợi bất cập hại. Lời Chúa hôm nay đưa ra những hướng dẫn cần thiết
giúp việc sửa lỗi có kết quả.
Muốn sửa lỗi phải quan tâm. Chúa nói:
Khi anh em ngươi sai lỗi. Vâng, người sai lỗi đó không phải ai xa lạ. Đó là anh
em tôi, là người nhà của tôi, là một thành phần của đời tôi. Nếu lầm lỗi giống
như một cơn bệnh, làm sao tôi không lo lắng chạy chữa cho người thân, nhất là
cho chính bản thân khi bị mắc bệnh? Nếu lầm lỗi giống như mất mát người thân,
làm sao tôi không đau xót lên đường đi tìm ngay tức khắc?
Muốn sửa lỗi cần can đảm. Càng ngày
người ta càng muốn tránh đụng chạm, mích lòng. Dại gì nói những chuyện không
vui để mua thù chuốc oán vào thân. Vì thế, để sửa lỗi, cần phải can đảm. Can
đảm đến với người lầm lỗi. Can đảm nói sự thật về lỗi lầm của họ. Can đảm chấp
nhận những rủi ro do việc sửa lỗi đưa đến như sự giận ghét, sự công kích, chấp
nhận bị phê bình ngược lại.
Muốn sửa lỗi phải trân trọng. Trân
trọng vì người lầm lỗi đó là người anh em tôi, là đáng quí trọng đối với tôi.
Trân trọng vì người anh em tuy có lầm lỗi, vẫn có khả năng sửa đổi. Sửa lỗi là
tin vào thiện chí, vào mầm mống tốt đẹp Chúa gieo vào lương tâm mỗi người. Sự
khinh miệt, lên mặt kẻ cả sẽ chỉ chuốc lấy thất bại.
Muốn sửa lỗi phải rất tế nhị. Tâm hồn
người lầm lỗi rất mong manh. Vừa đầy tự ái vừa đầy mặc cảm. Một lời nói không
khéo sẽ dẫn đến đổ vỡ. Một thái độ vô tình sẽ càng khơi thêm hố ngăn cách. Vì
thế Chúa dạy tôi phải rất tế nhị khi sửa lỗi. Thoạt tiên chỉ gặp riêng một
mình. Gặp riêng là một thái độ tế nhị. Sự tế nhị tạo nên cảm giác an toàn, kính
trọng và yêu thương. Sự tế nhị tạo ra một bầu khí tín nhiệm thuận lợi cho việc
cởi mở tâm tình, khai thông bế tắc. Sự tế nhị sẽ trở thành chiếc cầu đưa người
lầm lỗi trở về cộng đoàn.
Sau cùng, muốn sửa lỗi phải kiên trì.
Việc sửa lỗi không giản đơn. Không phải làm một lần là thành công ngay. Vì thế
phải rất kiên trì và có nhiều phương án. Kiên trì để vẫn tiếp tục dù đã một lần
thất bại. Có nhiều phương án để cương quyết đi đến thành công. Hôm nay Chúa đưa
ra cho ta ba phương án để chinh phục người anh em: Gặp riêng, gặp có người làm
chứng và sau cùng mới đưa ra cộng đoàn.
Như thế, việc sửa lỗi hoàn toàn là một
việc làm được thúc đẩy do tình yêu. Chính bầu khí tin yêu đó sẽ khiến cộng đoàn
phát triển. Ai cũng mong được sống trong một cộng đoàn yêu thương như thế. Vì
khi lầm lỡ ta biết mình không bị loại trừ nhưng sẽ được quan tâm giúp đỡ, một
sự giúp đỡ chân thành, tế nhị và đầy yêu thương.
Lạy Chúa, xin ban cho con tâm hồn bác
ái đầy tế nhị của Chúa.
GỢI Ý CHIA SẺ
1/ Sửa lỗi anh em, góp ý phê bình, dễ
hay khó?
2/ Khi biết anh em lầm lỗi, bạn làm gì?
Vạch mặt chỉ tên hay giả điếc làm ngơ?
3/ Trong gia đình, trong xứ đạo bạn, đã
có sự góp ý tốt đẹp chưa?
12. Lợi được người anh em
(Trích trong 'Manna')
Suy Niệm
Trong cộng đoàn Hội Thánh, các Kitô hữu
là anh chị em của nhau (Mt 23,8) và là anh chị em với Đức Kitô nhờ biết thi
hành ý Cha trên trời (Mt 12, 48-50).
Thế nhưng Hội Thánh vẫn có người lỗi
phạm. Đời sống của họ nghịch với đòi hỏi của đức tin.
Chúng ta không thể lạnh lùng khi thấy
anh em mình sa ngã, bởi lẽ tất cả chúng ta làm nên một thân thể. Chúng ta mang
vết thương của nhau.
Bài Tin Mừng hôm nay gợi cho thấy thái
độ ta phải có trước một người lầm lỗi.
Trước hết, phải mạnh dạn góp ý. Chỉ ai
yêu thực sự mới dám góp ý thẳng thắn. Nhiều khi chúng ta chỉ dám nói sau lưng.
Nhiều khi chúng ta không đủ can đảm góp ý. Vì sợ người khác giận mình, vì sợ
mất một số quyền lợi hay vì sợ chính mình bị góp ý. Góp ý xây dựng là một dấu
chỉ yêu thương, chứ không phải là đi tìm cọng rơm trong mắt người. Nhưng phải
biết cách góp ý. Cần giữ sự kín đáo và tôn trọng nhau.
Nếu người sai lỗi cứ bướng bỉnh, cố
chấp, thì nên đem theo vài người nữa, không phải để gây áp lực, nhưng để cho
thấy tính khách quan hơn.
Nếu họ vẫn không chịu nghe, thì phải đưa
ra cộng đoàn.
Nếu họ cũng không chịu nghe cộng đoàn,
thì phải chấp nhận thái độ tự cô lập của họ.
Như thế góp ý có nhiều giai đoạn.
Cần tế nhị, kiên nhẫn, yêu thương, vì
Thiên Chúa không muốn một ai phải hư mất, tuy Ngài cũng không muốn có gương xấu
xảy ra.
Góp ý là một bổn phận của yêu thương,
nhưng bản thân tôi cũng cần được góp ý.
Một cộng đoàn trưởng thành là cộng đoàn
có khả năng ngồi lại để góp ý cho nhau, trong giáo xứ, trong gia đình và từng
nhóm nhỏ.
Chúng ta đang sống trong tinh thần Sám
Hối - Canh Tân.
Chúng ta cần yêu thương để dám góp ý,
cần khiêm tốn để được góp ý.
Có khi chúng ta quen sống trong bầu khí
chịu đựng nhau, giữ kẽ, dĩ hoà vi quý. Như thế là duy trì một sự trì trệ kéo
dài.
Mong sao mau đến ngày các Kitô hữu trên
thế giới ngồi lại với nhau để dàn xếp những bất đồng và trở nên hiệp nhất như ý
Chúa muốn.
Gợi Ý Chia Sẻ
Góy ý và được góp ý đều là những điều
khó làm và khó chịu. Có khi nào bạn thành công về chuyện này chưa? Xin bạn chia
sẻ kinh nghiệm nếu có?
Có thể vào năm Hai Ngàn Lẻ?, một Công
Đồng Chung sẽ được tổ chức, quy tụ mọi Kitô hữu thuộc Công Giáo, Chính Thống,
Tin Lành? Bạn hy vọng gì nơi một Công Đồng như vậy?
Cầu Nguyện
Lạy Chúa Giêsu, xưa Chúa có người bạn
thân là La-da-rô.
Chúa cũng coi các môn đệ là bạn hữu.
Tạ ơn Chúa đã cho con những người bạn
để nâng đỡ con trên đường đời.
Dù chúng con có nhiều điểm khác biệt,
nhưng xin hiệp nhất chúng con trong tình yêu.
Xin cho chúng con biết yêu thương nhau
thật tình, chia sẻ cho nhau mọi nỗi buồn vui, nâng nhau dậy khi vấp ngã, phấn
khởi trước những thành công, khích lệ trước một cố gắng nhỏ, và nhất là thẳng
thắn góp ý cho nhau, để cùng nhau tiến bộ.
Lạy Chúa, xin mở rộng vòng tay con, để
có thể đón nhận những người bạn mới.
Xin cho con đừng trở nên nghèo nàn vì
chỉ muốn làm bạn với ai giống con.
Xin dạy con biết thế nào là gặp gỡ.
Gặp gỡ không phải chỉ là quảng đại cho
đi, mà còn là khiêm nhưởng nhận lãnh.
Gặp gỡ không phải chỉ là tâm sự về
mình, mà còn là lắng nghe người khác.
Gặp gỡ không phải chỉ là phân phát sự
giàu có của mình, mà còn là nhìn nhận và đón nhận sự phong phú của tha nhân.
Lạy Chúa Giêsu, xin cho chúng con trở
nên bạn của Ngài, nhờ đó, chúng con mãi mãi là bạn thân của nhau. Amen.
13. Trách nhiệm về người anh em
(Trích trong 'Niềm Vui Chia Sẻ')
Trong quyển sách về truyền thống của
các vị ẩn tu có thuật lại câu chuyện sau đây:
Ngày kia khi Đức Giám Mục Amolas đến
thăm mục vụ một làng nọ, dân chúng đã bày tỏ với Ngài lòng bất mãn tột độ của
họ đối với một vị ẩn tu trên núi, vì ông ta đem theo một phụ nữ để chung sống.
Từ dạo ấy, vị ẩn tu không ngớt là đối
tượng để dân làng đàm tiếu, chỉ trích và lên án. Thấy Giám Mục Amôlas đến, họ
xúm lại vây quanh Ngài và nói: hôm nay Ngài đã đến đây thì Ngài phải chấm dứt
ngay lập tức tình trạng sa đọa bê bối gây nhiều gương mù gương xấu của vị ẩn tu
trên núi kia.
Sau khi nghe những lời kết án gây gắt
của dân làng, Giám Mục Amôlas quyết định leo lên núi. Ngài đi đầu, dân làng lũ
lượt nối gót theo sau. Vị ẩn tu thấy đám đông kéo đến túp lều của mình, ông ta
hoảng sợ và cấp tốc bảo người phụ nữ chui vào trốn trong một cái thùng gỗ rỗng.
Đức Giám Mục là người đầu tiên đến
trước túp lều, và cũng là người đầu tiên bước chân vào. Ngài đưa mắt nhìn chung
quanh và hiểu ngay tình tình. Ung dung, Ngài đi thẳng đến chỗ ngồi ngay trên
chiếc thùng gỗ để nghỉ chân, nơi người phụ nữ ẩn trốn. Rồi bình thản khoát tay
gọi dân làng vào và bảo:
- Vào đây, các người hãy vào mà lục xét
túp lều để tìm người phụ nữ. Khi họ không tìm đâu ra bóng dáng người đàn bà,
Đức Giám Mục mới nói:
- Bây giờ các ngươi phải quỳ xuống xin
lỗi Thiên Chúa vì đã nói xấu vị ẩn tu này vô cớ.
Nhưng sau đó, khi mọi người đã lục tục
kéo nhau xuống núi, Đức Giám Mục Amôlas tiến gần vị ẩn tu, nắm chặt hai bàn tay
của ông, đưa mắt nhân từ nhưng cương nghị nhìn sâu vào đôi mắt của ông và chậm
rãi nói:
- Hỡi người anh em, hãy cẩn thận giữ
mình kẻo mất linh hồn đấy!
Anh chị em thân mến, hai thái độ khác
nhau giữa dân làng và Giám Mục Amôlas đối với một người lầm lỗi, có thể giúp
chúng ta hiểu rõ hơn giáo huấn của Chúa Giêsu về việc sửa chữa lỗi lầm của anh
em. Ngược lại với phản ứng của dân làng, Đức Giám Mục Amôlas đã cố gắng áp dụng
lời khuyên của Chúa Giêsu: "Nếu người anh em của anh trót phạm tội, thì
anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với nó mà thôi". Trong một tình trạng
khó xử, Ngài đã tìm cách đem vấn đề đã được mọi người bàn tán trở thành một vấn
đề cá nhân để có dịp thuận tiện nói chuyện diện đối diện với vị ẩn tu. Tiếp
đến, Ngài đã không sửa lỗi ông như một người có thẩm quyền. Trái lại, Ngài đã
dùng thẩm quyền của mình bảo vệ cho vị ẩn tu, để sau đó có thể khuyên nhủ ông
như một người anh em. Và sau cùng, dù không cấu kết với đám đông để khinh
thường và lên án vị ẩn tu đang vấp phạm, cũng như nêu mối nguy hiểm của lỗi lầm
này với phần rỗi của đương sự, qua một lời khuyên nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn:
"Hỡi người anh em, hãy cẩn thận giữ mình kẻo mất linh hồn".
Thưa anh chị em, Giáo Hội là một cộng
đoàn huynh đệ, trong đó mọi người là anh em với nhau vì đã được làm con cùng
một Cha trên trời trong Đức Giêsu Kitô. Vì thế, mỗi Kitô hữu đều có trách nhiệm
nâng đỡ nhau, sửa lỗi nhau để sống xứng đáng là con cái của Chúa trong đại gia
đình của Ngài. "Chị ngã, em nâng"; "Nếu người anh em của anh
trót phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi nó". Chúa Giêsu nhắc nhớ chúng ta trách
nhiệm đó. Ở đây không có ý nói về việc ai đó xía vô đời tư của người khác,
nhưng có ý nói về một người anh em ý thức trách nhiệm phải giúp đỡ người anh em
khác sống tốt hơn, vì ích chung của Giáo Hội.
Đây là một việc làm tế nhị, khó khăn,
đòi hỏi phải nhẫn nại, bởi vì người ta làm việc trên sự tự do và nhân vị của
mỗi con người. Chúa Giêsu đề ra ba giai đoạn: Trước hết cá nhân đối diện với cá
nhân. Nếu người phạm lỗi không chịu nghe nhưng lời góp ý để sửa chữa lỗi lầm,
người ta sẽ đem theo một hoặc hai người nữa cho việc góp ý được thấu lý đạt
tình và có sức mạnh hoán cải hơn. Nếu người mắc lỗi ngoan cố thì sự việc sẽ
được đưa ra trước cộng đoàn, tức là một thứ Giáo Hội địa phương và nếu người
mắc lỗi cũng không chịu nghe cộng đoàn, lúc đó người ta mới kể nó như người ngoài
cộng đoàn, như người ngoại giáo.
Đó quả là một biện pháp khôn ngoan. Nó
làm cho người có trách nhiệm sửa lỗi luôn luôn giữ được sự bình tĩnh, nhẫn nại,
đồng thời thể hiện tấm lòng từ bi và thái độ tôn trọng nhân vị, tự do của người
phạm tội có dịp hồi tâm, phản tỉnh để nhận ra sự sai quấy của mình. Lúc đó,
không một tội nhân nào còn có lý do để quy trách nhiệm về tội mình, về cách xử
lý mình cho anh em, sau khi đã đối diện với anh em qua ba giai đoạn ấy.
Tóm lại, tất cả đều phải nhắm đến sự
sống của cộng đoàn, phải thi hành với tình yêu huynh đệ. Giáo Hội chỉ giúp cho
cá nhân và xã hội được tốt lành, hoàn thiện khi đóng đúng vai trò người giữ
gìn, bảo vệ nơi nào chân chính và điều thiện có thể bị tấn công, bị phá hủy,
đồng thời đẩy lui những điều ác, điều xấu làm tổn thương, sứt mẻ mối tương quan
của con người với chính mình, với cộng đoàn và với quyền bính hợp pháp.
Khi chúng ta cùng cộng đoàn hay Giáo
Hội lên án những bất công và tệ đoan xã hội cũng như sự suy thoái đạo đức...
chính là lúc chúng ta thực thi trách nhiệm sửa chữa lỗi lầm của nhau, cho mình
và cho xã hội. Trách nhiệm này, Chúa đã trao cho chúng ta trong tư cách là
người con cái của Chúa và Giáo Hội.
Anh chị em thân mến, chúng ta họp nhau
đây nhân danh Chúa Giêsu Kitô, để cầu nguyện, để gặp gỡ Thiên Chúa và anh em.
Chúa Giêsu đang sống và ở giữa chúng ta. Ngài soi sáng cho chúng ta biết sự
thật về chính mình và tình liên đới với nhau, để chúng ta trả cho nhau món nợ
duy nhất, đó là món nợ tình yêu thương nhau, món nợ không bao giờ trả được.
14. Dám khiển trách
Tôi biết có ít người có thể thành công
làm điều mà Chúa Giêsu yêu cầu chúng ta: "Nếu anh em ngươi lỗi phạm, hãy
đi sửa bảo anh em và chỉ ra lỗi lầm của người đó khi chỉ có mình ngươi với
người đó mà thôi". Chúng ta có nói, phải, chúng ta có nói nhưng nói sau
lưng người khác. "Cô bé tóc nâu ấy, bạn có biết không? Nó chẳng đáng
thương chút nào cả!" Hoặc chúng ta xem họ có sạn trong đầu, chúng ta la
lên, hung dữ, vụng về, Chúa Giêsu yêu cầu chúng ta khéo léo và đầy yêu thương: "Bạn
hãy chỉ cho người đó biết lỗi lầm của họ, nhẹ nhàng khuyên bảo họ khi chỉ có
hai người mà thôi. Nếu người đó lắng nghe bạn thì bạn đã chinh phục được người
đó rồi". Chinh phục họ. Để hiểu rõ thiếng này, cần phải nghĩ đến tiếng la
lên của người cha có đứa con hoang đàng: "Con ta đã mất và nay đã tìm lại
được!". Khi nói về một tội phạm với những tình cảm này, chúng ta có cơ may
chinh phục họ. Chinh phục họ! Chứ không phải giao chiến với họ. Chúng ta thường
khiển trách, nhưng có lẽ chúng ta không tin rằng đó là một hành vi Tin Mừng, do
đó điều này đòi buộc có một con tim của Tin Mừng.
Cái gì nổi lên trong tim tôi lúc tôi
sắp sửa chửi mắng? Người bị chất vấn sẽ nhanh chóng phát hiện ra ý thích dễ sợ
đó là làm nhục mà ít người sửa phạt tránh được. Hoặc nêú chúng ta đặt mệnh lệnh
và danh dự lên trên tất cả, thì chúng ta khó mà chủ được cơn giận của chúng ta:
"Bạn có biết bạn đặt chúng tôi vào hoàn cảnh nào hay không?" Nói
chung, họ bất cần: "Đây là vấn đề của tôi!".
Chúng ta có tìm ra được giọng nói để
bảo họ: "Đây cũng là vấn đề của tôi!". Tôi không thể tỏ ra dửng dưng.
Bạn hãy bỏ qua những vụng về của tôi, có điều bạn hãy nghe tôi nói điều tôi âu
lo về bạn, tôi yêu thương bạn".
Chúa Giêsu yêu cầu chúng ta luôn yêu
thương ngay cả khi đó là điều rất khó, nếu không thì "yêu thương" có
nghĩa là gì? Chúng ta có lẽ sẽ phải đóng khung những điều rất khó khăn gay go.
Tất cả các bậc cha mẹ và những người có trách nhiệm đều nói điều đó. Giờ đây,
khi chúng có nguy cơ bị lưu ý, chúng ta băát đầu tấn công: "Bạn rao giảng,
nhưng bạn có thực hành đạo đức của bạn hay không?" Hãy thử nói vui (nếu có
thể được!): "Bạn có lý, tôi thấy cọng rơm của bạn chứ không phải cái xà
nhà của tôi. Nhưng dầu sao thì chúng ta cũng hãy nói về cọng rơm của bạn".
Những lời khiển trách thì khó mà được tiếp nhận và chúng ta cần đến an bình đến
nỗi chúng ta sẽ cố gắng tránh né bổn phận khó nhọc này. Ít ra chúng ta không
phải là một kẻ hay la rầy bẳm sinh, và thế là ở đây phải xem xét kỹ vấn đề!
Thường thì chúng ta cho qua, nhưng ý muốn yên lành bằng bất cứ giá nào chắc
chắn không phải theo tinh thần Tin Mừng. Biết bao lần một lời nói thông minh,
yên lành và yêu thương đã cứu được một kẻ nào đó? Có chung quanh họ những người
bạn là những người thấy rõ ràng và than vãn mà không dám tiến bước: "Phải
nói với họ...". Thế thì bạn hãy nói đi. Bạn hãy để cho Chúa Giêsu thúc
đẩy. Đấng đã nói với bạn: "Hãy cố gắng chinh phục".
15. Nhắc bảo
Như nhiều lần chúng ta đã xác quyết:
chúng ta không sống cô độc lẻ loi như một hòn đảo giữa biển khơi hay như một
pháo đài biệt lập. Trái lại, chúng ta sống là sống với người khác, trong một
cộng đồng, trong một xã hội. Và trong cuộc sống chung này, chúng ta phải nương
tựa vào nhau rất nhiều.
Chẳng hạn: về phương diện xã hội, chúng
ta lao động sản xuất ra lúa gạo hầu người khác có cơm ăn, thì đồng thời người
khác cũng có bổn phận lao động đem lại cho chúng ta vải vóc và những vật dụng
cần thiết khác.
Về phương diện con người. Mỗi lời nói,
mỗi hành động của chúng ta, đều tạo nên một ảnh hưởng trên người khác, đồng
thời, mỗi lời nói mỗi hành động của người khác cũng ảnh hưởng trên chúng ta.
Bởi vậy, chúng ta có bổn phận phải giúp đỡ nhau cả về vật chất lẫn tinh thần.
Một trong bổn phận về mặt tinh thần đó
là hãy nhắc bảo những lầm lỗi cho nhau, để nhờ đó mà uốn nắn, sửa đổi hầu thăng
tiến bản thân, vì nhân vô thập toàn, ai cũng có những lầm lỗi khuyết điểm của
mình. Đây cũng là điều mà Chúa Giêsu nhấn mạnh đến qua bài Tin Mừng sáng hôm
nay.
Thực vậy, Chúa Giêsu không bao giờ
khuyến khích chúng ta dò xét kẻ khác, nhất là những người ở trong cùng một xứ
đạo với mình. Tất cả những lời khuyên của Chúa Giêsu mà chúng ta vừa nghe chỉ
có thể được hiểu như là một biểu lộ của tình bác ái. Vì chính Chúa đã nói: Cha
các ngươi, Đấng ngự trên trời không muốn cho một người nào bị hư đi.
Như thế, ở đây Chúa Giêsu muốn nhắc lại
cho chúng ta bổn phận phải ân cần chăm sóc đến anh em về mặt tinh thần và
thiêng liêng. Giúp người anh em đang gặp khó khăn, đưa tay nâng đỡ người anh em
đang trong vòng tội lỗi, là một đòi hỏi của tình yêu.
Nếu có một vài Kitô hữu chuyên môn xía
vào chuyện thiên hạ, theo kiểu bới bèo ra bọ, vạch áo cho người xem lưng thì
ngược lại, có một số giáo dân khác lại kém dấn thân, chỉ biết có mình với Chúa,
theo kiểu an phận, mũ ni che tai.
Thế nhưng, ở đây Chúa Giêsu đưa ra một
quan điểm khác, Ngài dạy rằng tất cả chúng ta đều có trách nhiệm với nhau. Tôi
không thể hờ hững trước tình trạng thiêng liêng của anh em tôi. Hơn nữa, chẳng
ai thoát khỏi lầm lỡ, hay yếu đuối, nên rất có thể một ngày kia người khác cũng
có dịp thi hành cái bổn phận nâng đỡ thiêng liêng ấy đối với tôi. Có lẽ họ sẽ
sẵn sàng làm việc này, nếu họ thay chính tôi thi hành với tất cả sự tế nhị và
nhân ái cần thiết.
Nói tóm lại, trước những sai lỗi của kẻ
khác, chúng ta hãy có can đảm nói cho họ biết trong tình thương và tế nhị. Đồng
thời, khi được người khác nhắc bảo, chúng ta hãy có can đảm lắng nghe. Nếu sai
thì chúng ta sẵn sàng bỏ qua, còn nếu đúng, thì chúng ta hãy coi đó như một
tiếng chuông báo động Chúa gửi đến để cảnh tỉnh chúng ta. Vì như tục ngữ Tây
phương đã bảo: Ai khen ta mà khen phải, ấy là bạn ta còn ai chê ta mà chê phải
ấy là thầy ta.
16. Nhân danh Thầy
Một vị linh mục chánh xứ nọ nghe tin có
một giáo dân sắp bỏ nhà thờ, không chịu tham dự thánh lễ nữa. Người giáo dân
phản kháng này trước đây đã thường lập luận rằng ông có thể liên hệ trực tiếp
với Thiên Chúa một cách dễ dàng giống như đi ra ngoài cánh đồng tiếp xúc với
thiên nhiên. Vào một tối mùa đông, linh mục chánh xứ đã đến thăm người con miễn
cưỡng này trong tình thân hữu. Hai người ngồi nói chuyện hàn thuyên với nhau
trước lò sưởi, cố ý tránh né đề cập đến vấn đề đi nhà thờ. Sau một lúc, vị linh
mục chánh xứ cầm lấy cái kẹp than trên kệ kế bên lò sưởi, lôi kéo một cục than
lớn ra khỏi ngọn lửa. Ngài đặt cục than hồng đang cháy giở ra ngoài lò sưởi. Cả
hai đều chăm chú nhìn cục than trong im lặng. Cục than bị rút ra khỏi ngọn lửa
liền ngưng cháy thật nhanh, và biến thành màu xám tro, trong khi các cục than
khác trong lò cứ tiếp tục cháy sáng. Lời nhắn nhủ lặng lẽ của linh mục chánh xứ
đối với người giáo dân ương ngạnh đã được đón nhận. Sau một hồi lâu thinh lặng,
ông quay sang cha xứ và nói: "Chúa nhật tới con sẽ đi lễ".
Bài Phúc âm hôm nay có ba phần: phần
thứ nhất nói về việc sửa sai lỗi lầm của người anh chị em, phần thứ hai nói về
sự tha thứ, và phần thứ ba là hiệu quả của lời cầu nguyện. Yếu tố chung nối kết
tất cả các phần lại với nhau chính là cộng đoàn, hay Giáo Hội. Đức tin, cậy,
mến của chúng ta không thể bị cô lập, nhưng phải sống trong sự liên hệ với
những người khác. Không có cộng đoàn, đời sống tinh thần của chúng ta sẽ chết
giống như cục than hồng đưa ra khỏi ngọn lửa.
Cộng đoàn của Matthêu đa số là người
gốc Do Thái, nhưng cũng pha trộn những tín hữu ngoại kiều. Vì thế, nên có những
bất hoà, đụng chạm, tranh chấp. Để phân giải những chia rẽ xảy ra trong cộng
đoàn, thánh sử nhìn vào lời Chúa khuyên dạy, dựa trên uy tín và sức mạnh của
thần khí hiện diện trong cộng đoàn hay Giáo Hội để sửa dạy những sai lầm, kêu
gọi sự hoà giải, tha thứ và cùng đồng tâm nhất trí với nhau trong lời cầu
nguyện.
Phúc âm hôm nay cũng được công bố trong
bối cảnh phân rẽ hiện tại của thế giới và đặc biệt của nước Hoa Kỳ tưởng niệm
những nạn nhân của vụ khủng bố xảy ra ngày 11.9.2001 ở thành phố New York , Washington
D.C., và Pennsylvania
17. Nhân danh Thầy
Theo bản tính yếu đuối của con người,
sự tha thứ không phải là việc dễ làm, và không phải ai cũng có thể dễ dàng tha
thứ được. Nhất là tha thứ cho kẻ thù giết hại chính mạng sống của mình. Phải là
những người có tâm hồn cao cả, noi gương Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa đã làm khi
Ngài chết trên cây Thập giá: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết
việc họ làm".
Tám mươi chín người thân thuộc họ hàng
của Simon Wiesenthal đã bị giết chết bởi những người lính Đức quốc xã. Sau
chiến tranh, Simon đã trở thành một con người đi săn bọn Đức Quốc xã để trả
thù. Ông bắt đầu cuốn sách bằng một kinh nghiệm của chính ông, một tù nhân
trong trại tập trung. Một ngày nọ ông bị lôi kéo ra khỏi hàng lao động và được
đưa lên cầu thang phía sau đi tới một căn phòng tối om trong bệnh viện. Một
người y tá dẫn ông vào phòng, rồi bỏ ông ở đó một mình với một khuôn mặt được
băng bó trắng xoá đang nằm trên giường. Một người lính Đức đã bị thương rất
nặng, toàn thể khuôn mặt được băng kín. Với một giọng nói run rẩy, người lính
Đức đã tự thú tất cả tội lỗi với Wiesenthal. Anh nói về những phương pháp tàn
bạo mà đơn vị của anh đã sử dụng để giết người Do Thái. Rồi anh tự thú nhận những
tội ác do chính anh đã làm.
Một vài lần Wiesenthal đã cố gắng rời
bỏ căn phòng, nhưng mỗi lần như thế cái hình hài giống như bóng ma đã vươn tới
và van xin anh ở lại. Cuối cùng, sau 2 giờ đồng hồ, người lính đã nói với
Wiesenthal lý do tại sao anh được mời đến đây. Anh nói: "Tôi biết rằng
điều tôi đang xin hầu như quá lớn đối với anh. Nhưng không có câu trả lời của
anh, tôi không thể chết bình an được". Anh van xin sự tha thứ vì tất cả
những người Do Thái anh đã giết. Wiesenthal ngồi im lặng một lúc. Ông nhìn vào
khuôn mặt băng bó của người lính Đức. Sau cùng, ông đứng dậy bỏ căn phòng ra đi
không nói lời nào. Ông đã bỏ lại người lính trong nỗi thống khổ không được tha
thứ!
Đây là câu chuyện thật về Wiesenthal.
Nó được coi như một trường hợp cực đoan, tuy nhiên, tôi tin rằng trường hợp như
vậy không phải là không thường xảy ra đối với chúng ta. Tha thứ cho một người
đã gây ra đau khổ cho chúng ta là một trong những điều khó khăn nhất mà một
người Kitô hữu được kêu gọi để làm.
Vào ngày 11.9.2001. Alfred Braca là một
trong số hàng ngàn người đã chết trong những cuộc tấn công vào toà nhà Thương
Mại Thế Giới. Bà quả phụ Jean, và bốn người con đã mất đi một người chồng,
người cha trong buồn sầu. Một tháng sau, Jean Braca đã nhận được một cú điện
thoại từ tổng đài điện thoại hãng MCI. Người tổng đài đã chuyển cho bà một tin
quan trọng: những lời cuối cùng của Alfred Braca, chồng bà.
Trước khi toà nhà tháp đôi sụp đổ,
Alfred Braca đã gọi điện thoại cho nhân viên tổng đài của hãng điện thoại MCI
và yêu cầu bà chuyển lời cuối cùng của ông cho gia đình. Ông đã nói với họ rằng
ông rất yêu thương mọi người trong gia đình. Ông biết rằng ông đang ở trong một
tình thế rất nghiêm trọng. Và muốn cho gia đình biết ông và 50 người khác đã
quy tụ lại với nhau để cầu nguyện trong giây phút nguy kịch này. Và đây là hành
động cuối cùng của họ trước khi chết.
Căn nguyên của khủng bố có thể là sự
hiểu lầm, hận thù và bạo động. Sức mạnh quân sự không thể bứng rễ được nó. Bom
đạn và tên lửa không thể bay tới phá huỷ sự hận thù trong lòng con người được.
Trái lại, sự hận thù càng gia tăng hơn nữa. Nó chỉ có thể được cải hoá bằng sự
cảm thông, lòng yêu thương và cầu nguyện.
Đây chính là lời kêu gọi tha thứ, hoà
giải, yêu thương và cùng nhau cầu nguyện của Chúa Giêsu trong bài Phúc âm hôm nay:
"Ở đâu có hai hay ba người tụ họp nhân danh Thầy, thì Thầy ở giữa những
người ấy".
18. Vẽ chân dung – Radio Veritas Asia
(Trích trong 'Sống Tin Mừng')
Lời Chúa hôm nay dạy các môn đệ của
Ngài, dạy cho dân chúng cũng như dạy cho tất cả chúng ta một việc rất quan
trọng trong đời sống hằng ngày, đó là tinh thần bác ái trong việc xét đoán, phê
bình người khác. Chúng ta cùng nhau chia sẻ một vài ý tưởng qua bài Phúc Âm
theo thánh Mátthêu (x. Mt 18,15-20).
Khi đọc lại đoạn Tin Mừng trên, hẳn mỗi
người chúng ta đều bật cười và lẩm bẩm rằng: Chúa Giêsu dạy thật có lý, vì rõ
ràng đức bác ái dạy rất phù hợp với đạo tự nhiên của con người, bằng chứng là
lúc chưa được may mắn nghe Tin Mừng của Chúa, mọi người chúng ta đã từng dạy
con cháu trong đạo xử thế: "Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên
hạ".
Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu
cũng lặp lại cùng một tư tưởng đó nhưng với kiểu văn châm biếm: "Hãy lấy
cái đà ra khỏi mắt ngươi trước đã thì ngươi sẽ thấy rõ để lấy hạt bụi ra khỏi
mắt anh em ngươi". Qua đó chúng ta nhận thấy rằng, trong cái triết lý đời
sống nơi trần gian này cũng như của đời sống vĩnh cửu, chúng ta phải tôn trọng
vì theo nguyên tắc: "Muốn cho đi thì phải có trước đã, vì không ai có thể
cho cái mình không có bao giờ". Cũng như muốn làm việc gì, chúng ta phải
biết mình có khả năng hay không. Và trong lời dạy của Chúa Giêsu bao giờ cũng
tiềm tàng đức bác ái và tinh thần khiêm nhượng trong đó. Trong việc giúp đỡ
người khác là anh em thì tôi phải kính trọng họ, tôi phải nhận thấy rõ chính
tôi cũng là người tội lỗi yếu đuối như bao người khác trước mặt Thiên Chúa chí
tôn chí thánh.
Trong đời sống thực hành hằng ngày, cụ
thể qua việc sửa sai cho nhau, phải thực sự là một việc giúp đỡ chứ không phải
là cuộc xét xử, chỉ trích, lên án nhau. Để được như thế, mỗi người chúng ta
phải hiểu rằng, con người được Chúa dựng nên không phải để xét xử, chỉ trích,
lên án anh chị em mình, nhưng để sống đời sống làm con Thiên Chúa và để giúp đỡ
anh chị em khác trở thành con Chúa và cùng chung sống đời sống gia đình mà có
Thiên Chúa là Cha. Đó chính là đức bác ái Công Giáo mà Chúa Giêsu đã dạy trong
Tin Mừng.
Hôm nay trong tinh thần bác ái của Chúa
dạy, chúng ta hãy xin lỗi Chúa vì những lời phê bình, kết án, xét đoán, chỉ
trích, thiếu bác ái. Xin Chúa giúp chúng con biết sống tinh thần tha thứ cho
anh em trong cùng một Cha trên trời là Đấng luôn ban cho người công chính cũng
như cho những kẻ lầm đường lạc lối. Chính vì thế mà trong Tông Thư Ngàn Năm Thứ
Ba Đang Đến, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã kêu gọi tất cả con cái của Giáo
Hội hãy làm một cuộc tự vấn lương tâm và sám hối về những lầm lỗi của mình
trong quá khứ. Giáo Hội đã nhận ra rằng, trong quá khứ con cái của mình đã có
những hành động thiếu khoan nhượng trong khi loan báo Tin Mừng. Chúng ta không
thể quên được những cuộc thập tự viễn chinh để triệt hạ người Hồi Giáo, các tòa
điều tra để thiêu sống những người bị xem là lạc giáo trong thời Trung Cổ,
những cuộc chiến tranh giữa Công Giáo và Tin Lành hồi thế kỷ XVII. Chúng ta
cũng khó quên được những hoạt động truyền giáo, vì nhiệt tình loan báo Chúa
Kitô, các tín hữu đã không ngần ngại dùng võ lực và nhiều sức ép khác để bóp
nghẹt niềm tin và tư tưởng của người khác.
Lịch sử đã sang trang, ngày nay Giáo
Hội thấy cần phải sám hối và quay trở lại gần với Tin Mừng của Chúa hơn. Tin
Mừng của Chúa thiết yếu là chính con người của Chúa Giêsu, Đấng đã đồng bàn
ngồi với những người bị xã hội gạt ra bên lề, cảm thông tha thứ không ngừng cho
những người tội lỗi. Trong Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta hãy cư
xử như Ngài. Từ sáng chói nhất mà Giáo Hội cho chúng ta lắng nghe trong Tin
Mừng hôm nay phải là hai chữ "Anh Em". Khi người anh em lỗi phạm thì
ngươi hãy đến với nó, chuyện vãn với nó, khuyến dụ nó, dù tội lỗi đốn mạt xấu
xa đến đâu thì tha nhân vẫn là người anh em của chúng ta. Chúa dạy ta hãy đến
với người anh em không phải với thái độ miệt thị, loại trừ, mà bằng sự cảm
thông tha thứ.
Tựu trung đi bước trước để gặp gỡ, lắng
nghe, đối thoại, cảm thông tha thứ, đó là cách cư xử giữa những người anh em
con cùng một Cha trên trời. Mỗi ngày Chúa Nhật chúng ta đến gặp gỡ trong tình
anh em ấy, Chúa Giêsu nói với chúng ta: "Nếu ngươi đến dâng của lễ nơi Bàn
Thờ mà chợt nhớ có điều bất bình với người anh em, hãy bỏ của lễ mà đi làm hòa
với người anh em trước đã, rồi hãy đến dâng của lễ" (Mt 5,23-24).
Nguyện xin Chúa tha thứ và ban ơn giúp
sức cho chúng ta, để mỗi ngày Chúa Nhật, sau khi ra khỏi nhà thờ chúng ta cảm
thấy được bổ sức hơn, hầu sống và làm chứng cho Tin Mừng của Chúa một cách tốt
đẹp hơn.
19. Suy niệm của JKN
Câu hỏi gợi ý:
1. Giữa lầm lỗi của mình và của người
khác, giữa việc sửa sai lỗi của mình và sửa sai lỗi người khác, cái nào quan
trọng hơn? Có cần phải sửa lỗi cho anh em mình không? Tại sao?
2. Cộng đoàn, xã hội hay Giáo Hội trong
đó mình đang sống có thể có những sai lỗi không? Mình có trách nhiệm sửa sai
tập thể không?
Suy tư gợi ý:
1. Trên đời, ai cũng có lỗi. Bản thân
ta cũng có lỗi
Trên đời này, ngoại trừ Đức Giêsu mà ta
tin tưởng là hoàn toàn vô tội và không hề lầm lỗi, thì chẳng ai là người hoàn
hảo: «nhân vô thập toàn». Ai cũng có lầm lỗi, và ai cũng đều được mời gọi «nên
hoàn thiện, như Cha trên trời là Đấng hoàn thiện» (Mt 5,48). Vì thế, ai cũng
cần được sửa lỗi.
Tự nhận ra lầm lỗi hay sai trái của
mình, rồi tự sửa đổi, là điều tốt nhất, lý tưởng nhất, nhưng quả rất khó. Tâm
lý chung của mọi người là «thấy cái rác trong con mắt của người anh em, mà cái
xà trong con mắt của mình thì lại không để ý tới» (Mt 7,3). Vì thế, mình dễ
thấy lỗi của người khác hơn lỗi của mình; ngược lại, người khác dễ thấy lỗi của
mình hơn thấy lỗi của họ. Vì thế, để trở nên hoàn thiện, chúng ta hãy giúp nhau
nhìn thấy lỗi của mình, bằng cách người này chỉ lỗi cho người kia. Chẳng hạn
trong gia đình thì vợ chồng chỉ lỗi cho nhau, cha mẹ con cái chỉ lỗi cho nhau.
Trong các cộng đoàn, trong giáo xứ hay trong Giáo Hội cũng vậy.
Điều ấy nói thì dễ, nhưng trong thực
tế, không ai thích người khác chỉ lỗi cho mình. Khi có ai chỉ lỗi cho ta, dù có
nhận ra người ấy nói đúng, ta vẫn cảm thấy bị xúc phạm khiến ta nóng mặt, nổi
quạu, huống gì trường hợp người ấy nói không đúng, hoặc ta không nhận ra người
ấy nói đúng. Vì ai cũng coi «cái tôi» của mình quá lớn! Người chỉ lỗi cho ta,
dù thiện chí, nhiều khi cũng phải hứng chịu những «trận lôi đình», sự giận hờn,
ác cảm, thậm chí sự trả đũa của ta. Nhưng nếu ta ý thức mình chỉ là con người
bất toàn, có những lầm lỗi mà mình không hề biết, và nếu ta thật sự mong muốn
mình trở nên hoàn thiện, ta sẽ cảm thấy vui mừng và biết ơn khi có người cho ta
biết sự sai trái hay thiếu sót của ta. Sự vui mừng và biết ơn khi được sửa lỗi
là một điểm thực tế để biết mình có thật sự khiêm nhường và thánh thiện không.
2. Ai cũng phải sửa lỗi. Bản thân ta
cũng phải sửa lỗi
Một khi đã nhận ra lỗi của mình, vấn đề
kế tiếp là quyết tâm sửa lỗi. Điều này cũng không luôn luôn dễ dàng, vì những
sai lỗi nhiều khi là những thói quen cố hữu, lâu năm, hoặc phát xuất từ một
quan niệm hay một thành kiến. Bỏ đi một quan niệm hay thành kiến quả rất khó
khăn. Ngoài ra, những sai lỗi có thể gắn liền với một quyền lợi hay một thú vui
nào đó " đôi khi rất lớn" của ta. Từ bỏ sai lỗi nhiều khi đồng nghĩa
với từ bỏ một quyền lợi, một thú vui, một chứng ghiền. Nhưng dẫu thế nào, hễ là
điều xấu, là sai trái, thì ta phải sửa sai, nhất là khi nó tai hại cho tha
nhân, xã hội, hoặc cho chính bản thân ta. Có chịu sửa lỗi, ta mới trở nên hoàn
thiện hơn.
3. Sửa lỗi cho người khác là một việc
bác ái
Tự sửa lỗi mình là điều quan trọng nhất
trước khi sửa lỗi người khác. Nhiều người chỉ quan tâm sửa lỗi người khác, còn
mình thì ... chẳng bao giờ chịu sửa:
«Chân mình những lấm mê mê,
lại cầm bó đuốc mà rê chân người» (Ca
dao).
Điều đó thật đáng mỉa mai! Tuy nhiên,
nếu chỉ sửa lỗi mình mà không hề quan tâm giúp tha nhân sửa lỗi, thì một cách
nào đó ta chưa đủ tình thương chân thành đối với họ. Chính Đức Giêsu trong bài
Tin Mừng hôm nay cũng khuyên ta phải sửa lỗi cho anh em.
Nhưng hãy xét xem động lực nào thúc đẩy
ta sửa lỗi cho anh em? Động lực vị kỷ hay vị tha? Ta muốn sửa lỗi anh em vì yêu
thương họ và muốn họ nên hoàn thiện hơn? Hay ta muốn lên mặt chứng tỏ họ kém ta
và ta hơn họ? Hay ta chỉ muốn giải quyết ổn thỏa sự thiệt thòi khó chịu họ gây
ra cho ta? Cùng là việc sửa lỗi anh em, nhưng một đằng có giá trị yêu thương,
được Thiên Chúa chúc phúc, và người được sửa lỗi đón nhận vui vẻ; một đằng chỉ
là một hành vi ích kỷ, chẳng mấy giá trị trước mặt Thiên Chúa, và thường gây
bực tức nơi người bị sửa lỗi.
4. Phương cách sửa lỗi người khác
Tình thương, tính vị tha là điều hết
sức cần thiết khi ta muốn sửa lỗi anh em. Nhưng không đủ, cần khéo léo, có nghệ
thuật, nhất là thể hiện được tình thương hay đức ái. Đức Giêsu có đưa ra một
tiến trình sửa lỗi anh em.
a) Một mình mình với người anh em có
lỗi: «Nếu người anh em của anh trót phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi nó, một
mình anh với nó mà thôi». Khi ta có lỗi, ta không muốn lỗi của ta được quảng
cáo để ai cũng biết ta có lỗi. Nếu có ai muốn sửa lỗi cho ta, ta muốn người ấy
kín đáo nói với ta, và chỉ nói với ta thôi, để sau khi sửa lỗi xong, ta như
người không hề phạm lỗi ấy. Tại sao ta không làm như thế khi sửa lỗi người
khác? Làm như thế, ta chứng tỏ mình tôn trọng danh dự và uy tín của người kia,
đó là điều tối thiểu của lòng bác ái.
Nếu lầm lỗi ấy chỉ mang tính cá nhân,
không gây tại hại hay tổn thất cho người khác hoặc cộng đoàn, thì ta nên dừng
lại ở đây. Bổn phận bác ái của ta tới đây kể như xong. Hãy để cho đương sự
quyền tự do, sửa lỗi hay không là tùy họ. Ta phải công nhận điều này: ai cũng
có một số tật xấu, sai lỗi, và ai cũng có quyền có một số tật xấu hay sai lỗi
nào đó, miễn là không làm hại đến người khác hay xã hội. Nếu con người trong xã
hội không có quyền này thì xã hội ấy rõ ràng là thiếu tự do, thiếu nhân quyền.
Ta cần tôn trọng tự do của người khác. Chỉ trừ trong gia đình hay trong tu
viện: khi con cái hay tu sinh cần được giáo dục, thì tất cả mọi tật xấu đều cần
được sửa sai cho dù không đến nỗi có hại cho tha nhân hay xã hội.
b) Dùng biện pháp mạnh hơn: «Còn nếu nó
không chịu nghe, thì hãy đem theo một hay hai người nữa, để mọi công việc được
giải quyết, căn cứ vào lời hai hoặc ba chứng nhân». Để sửa lỗi, không phải lúc
nào nhỏ nhẹ riêng tư cũng thành công, nhất là khi người được sửa lỗi không đủ
thiện chí, hoặc người sửa lỗi chưa đủ uy tín hay tiếng nói chưa đủ mạnh. Nếu
lầm lỗi này có hại cho nhiều người hoặc cho xã hội, thì người sửa lỗi có bổn
phận phải áp dụng một phương pháp mạnh hơn, nhưng cần tiệm tiến, không nên đốt
giai đoạn.
- Trước hết nên tìm một hai người khác
có uy tín và tình thương đối với người sai lỗi để cùng họ sửa lỗi cho người ấy.
Như thế sẽ có một tiếng nói mạnh hơn khiến người kia phải suy nghĩ và sửa lỗi.
- Nếu vẫn không được thì sao? Đức Giêsu
nói: «Nếu nó không nghe họ, thì hãy đi thưa Hội Thánh», nghĩa là nên báo cho
những người có trách nhiệm đối với người ấy. Chẳng hạn trong gia đình thì có
cha mẹ, trong giáo xứ thì có cha sở, trong tu viện thì có cha bề trên, trong
giáo phận thì có giám mục, ngoài xã hội thì có chính quyền hay tòa án các
cấp... Nếu là người trong Giáo Hội thì nên xử lý nội bộ trước, chừng nào không
được thì mới nên đưa ra ngoài đời. Nói chung, sửa lỗi cần phải theo một tiến
trình tiệm tiến, từ riêng tư đến công khai, từ nội bộ ra ngoại bộ, từ nhỏ thành
lớn, từ đề nghị thành ép buộc... Không nên đốt giai đoạn.
c) Biện pháp cuối cùng khi tất cả mọi
biện pháp đều thất bại: Đức Giêsu nói: «Nếu Hội Thánh mà nó cũng chẳng nghe,
thì hãy kể nó như một người ngoại hay một người thu thuế». Nếu đã tìm đủ mọi
cách để sửa lỗi mà đương sự không nghe, vẫn tiếp tục con đường sai lầm có hại
cho tha nhân và cộng đoàn, thì phải dùng một biện pháp thật mạnh, là loại trừ
họ khỏi cộng đoàn, coi họ như người ngoại hoặc người thiếu thiện chí. Nên nhớ,
cho dù có dùng đến biện pháp này, thì biện pháp này vẫn chỉ là một phương tiện
bất đắc dĩ của tình thương, nghĩa là vẫn phải duy trì họ trong tình thương của
mình.
5. Can đảm sửa lỗi cho Giáo Hội và xã
hội
Không chỉ trên bình diện cá nhân mà một
tập thể, một cộng đoàn, một xã hội hay một Giáo Hội cũng có thể sai lỗi và cũng
cần được sửa lỗi.
Nếu cộng đoàn của mình có những khiếm
khuyết phương hại tới trật tự hay sự phát triển chung của chính cộng đoàn, của
xã hội hoặc Giáo Hội, thì các thành viên, nhất là những người lãnh đạo trong
cộng đoàn ấy, có nhiệm vụ tìm cách sửa sai. Sống trong một xã hội có cơ chế bất
công, đàn áp, chỉ phục vụ cho một đảng phái hay một thiểu số, bất chấp quyền
lợi của đa số dân chúng, thì người trong xã hội ấy, nhất là Kitô hữu, có nhiệm
vụ tìm cách cải thiện, đem lại sự công bằng, hợp lý và ổn định cho xã hội.
Nếu trong Giáo Hội mình đang sống có
những sai trái, thì tất cả các thành viên, nhất là hàng giáo phẩm và giáo sĩ,
có nhiệm vụ tìm cách sửa sai để Giáo Hội nên hoàn chỉnh hơn. Chẳng hạn hiện nay
Giáo Hội đang quá quan tâm tới những lễ nghi, hình thức bên ngoài, mà thiếu
chiều kích sống đạo nội tâm: rất cần điều chỉnh lại. Hoặc trong ba chức năng
quan trọng ngang nhau của người Kitô hữu, Giáo Hội đang có chiều hướng chỉ quan
trọng hóa chức năng tư tế (thờ phượng) mà coi nhẹ hoặc bỏ lửng chức năng vương
đế (làm chủ bản thân, gia đình, xã hội, ngoại cảnh) và ngôn sứ (làm chứng cho
Thiên Chúa, cho chân lý, công lý và tình thương). Vì thế, trong một xã hội đầy
bất công và đàn áp, lối sống đạo què quặt như thế có thể trở thành một thứ
thuốc phiện tinh thần làm tê liệt sức đấu tranh cần phải có của quần chúng để
chống lại những bất công hay tệ nạn của xã hội.
Thiết tưởng Giáo Hội cần có những nỗ
lực sửa sai hơn tất cả mọi tổ chức hay thế lực khác, để Giáo Hội trở nên hoàn
thiện, vì chính Giáo Hội luôn luôn rao giảng và cổ võ sự thánh thiện, hoàn hảo
như một lệnh truyền của Đức Kitô. Giáo Hội cần phải làm gương trong lãnh vực
này.
CẦU NGUYỆN
Lạy Cha, xin giúp con ý thức bổn phận
trước tiên và trọng đại nhất của con là trở nên hoàn thiện. Nhưng con không thể
nên hoàn thiện một mình, con cũng có bổn phận giúp người khác, trong đó có
những người chung quanh con, và hơn nữa, cộng đoàn của con, xã hội và Giáo Hội
con đang sống. Tất cả đều được Cha mời gọi nên hoàn thiện. Xin cho con biết
khéo léo trong việc làm cho tha nhân nên hoàn thiện. Amen.
20. Ta sẽ đòi ngươi đền nợ máu nó
(Suy niệm của Lm Giuse Nguyễn Văn
Nghĩa)
Tin Mừng Thánh Matthêu chương 18 tập
chú vào chủ đề đời sống đoàn. Thoặt nghe bài Tin Mừng Mt 18,15-20 với những lời
căn dặn của Đấng Cứu Thế về việc sửa bảo anh em, chúng ta dễ liên tưởng đến
việc cần có thái độ tế nhị tôn trọng anh em trong khi sửa bảo nhau. Điều này
thì không ai chối cãi. Yêu thương và tôn trọng là hai động thái tất yếu phải đi
sóng đôi. Tuy nhiên, qua những lời dạy của Thầy Chí Thánh, chúng ta còn phải
lưu ý đến tính triệt để của việc sửa sai, dạy bảo nhau. Nghĩa là khi thấy anh
em, thấy tha nhân sai lỗi thì cần phải tích cực sửa bảo nhau cách triệt để, tức
là cho đến cùng.
Số phận của tha nhân cũng là số phận
của chính ta:
Ngôn sứ Êdêkiel đã minh nhiên lời dạy
của Thiên Chúa: "Ngươi sẽ nghe lời từ miệng Ta phán ra, rồi thay Ta nói
cho chúng biết. Nếu Ta phán với kẻ gian ác rằng: "Hỡi tên gian ác, chắc
chắn ngươi phải chết", mà ngươi không chịu nói để cảnh cáo nó từ bỏ con
đường xấu xa, thì chính kẻ gian ác ấy sẽ phải chết vì tội của nó, thì Ta sẽ đòi
ngươi đền nợ máu nó" (Ed 33,8). Không ai được phép vào Nước Trời một mình.
Thiên Chúa không phải là Cha của mình tôi. Người là Cha của "chúng
ta", của mọi người (x.Kinh Lạy Cha). Thái độ dửng dưng, kiểu sống mặc kệ
nó, là kiểu sống, là thái độ không xứng với người con cái Chúa.
Người ta có thể không ghét bỏ tha nhân,
không tìm cách mưu hại tha nhân, thế nhưng chính khi không màng đến số phận của
tha nhân cũng là khi ta góp phần hãm hại tha nhân cách gián tiếp. Đã nhiều lần
Chúa Kitô nhấn mạnh chân lý này khi Người trách cứ tấm lòng dửng dưng của những
luật sĩ biệt phái trước bao nổi khổ của đồng loại. Thấy anh em đang sai lỗi
cũng như thấy anh em đang đứng bên bờ vực thẳm mà ta không lên tiếng cảnh báo
hay sửa sai thì chính ta đã vô tình, đúng hơn là đã vô tâm để người anh em rơi
xuống vực. Không cứu người theo khả năng và hoàn cảnh của mình là đã giết
người. Dưới cái nhìn này chúng ta mới hiểu những lời đanh thép của Thiên Chúa
qua miệng Ngôn sứ Êdêkiel ở trên: "Ta sẽ đòi ngươi đền nợ máu nó".
Khi vạch rõ lộ trình sửa bảo anh em, bắt
đầu từ hình thức cá nhân đến cộng đoàn, thì ngoài việc tôn trọng phẩm giá, danh
dự người có lỗi, Chúa Kitô đã minh nhiên dạy ta tích cực sửa bảo người anh em
cho đến cùng. Khi người anh em lỗi phạm không nghe cộng đoàn thì hãy xem họ như
người ngoại giáo hay người thu thuế thì vẫn không là buông xuôi mà là trao phó
cho Chúa, Đấng không có sự gì là không thể (x.Mt 19,26). Ngay cả khi trao phó
người anh em lỗi phạm cho Chúa thì ta vẫn còn đó bổn phận góp phần bằng lời cầu
nguyện. Để làm rõ hiệu quả của lời cầu, thì liền sau đó Chúa Kitô đã khẳng
định: "Thầy còn bảo thật anh em: nếu ở dưới đất, hai người trong anh em
hợp lời cầu xin bất cứ điều gì, thì Cha Thầy, Đấng ngự trên trời, sẽ ban cho.
Vì ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, giữa
họ" (Mt 18,20).
Chúng ta cần phân biệt các hành vi sai
trái mang tính cá nhân và hậu quả của hành vi lỗi phạm thì hạn chế với những
sai lầm mang tính tập thể và hậu quả di hại cho xã hội là rộng lớn hoặc hành vi
lỗi phạm của cá nhân trở thành gương xấu gương mù cho xã hội, cho những kẻ bé
mọn. Cung cách hành xử của Chúa Kitô thật rõ ràng. Nguời từ tâm, nhân hậu với
những trường hợp đầu mà trái lại rất thẳng thắn và cương quyết với những trường
hợp sau. Người tỏ lòng nhân hậu với chị phụ nữ phạm tội ngoại tình. Người thật
khoan dung với sự yếu hèn của Phêrô khi chối Người, nhưng Người lại nghiêm khắc
trước sự sai trái cũng của chính Phêrô khi ông ngăn cản Người lên Giêrusalem để
thực thi công trình cứu độ bằng sự khổ nạn. Và với nhiều vị lãnh đạo Do Thái
giáo hay các bậc vị vọng thời bấy giờ là Biệt Phái, Luật sĩ...thì thái độ của
Chúa Kitô là rất thẳng thừng và cương quyết. Tuy nhiên dù cương quyết hay nhân
hậu, dù nghiêm khắc hay dịu dàng thì các hành vi của Chúa Kitô đều ắp đầy lòng
xót thương. Đến trần gian, một sứ mạng của Đức Kitô là mạc khải cho nhân trần
chân dung của Thiên Chúa, Đấng từ bi và hay thương xót, Đấng không muốn bất cứ
một ai phải hư mất.
Đức ái là động lực, là hình thức và là
mục đích của việc sửa sai nhau:
Chúng ta dễ dàng chân nhận sự cần thiết
của việc sửa bảo nhau. Tuy nhiên cần biết sửa bảo nhau vì yêu thương nhau, muốn
cho nhau đổi thay và nên tốt lành, thánh thiện hơn, bằng những hình thức, những
phương thế chính đáng và phải đạo. Làm sao minh chứng được động cơ và mục đích
của việc ta sửa bảo nhau là vì yêu thương nhau? Quả là khó khi thẩm định những
gì thuộc chiều sâu của tâm hồn. Với lời mạc khải, qua tấm gương của các ngôn
sứ, đặc biệt của Chúa Kitô chúng ta có thể xác định rằng đức ái chính là động
cơ và mục đích của việc sửa bảo nhau dựa vào một vài dấu chỉ sau:
- Có nhổ thì có trồng; có phá thì có
xây: Ta không chỉ nói lên cái sai trái, sự lầm lỗi của nhau mà ta còn vạch ra
cách thế sửa đổi, còn đề xuất phương hướng khắc phục cho nhau.
- Sẵn sàng đón nhận những sự hiểu lầm,
những nghịch cảnh và cả những ngược đãi khi ta chân thành sửa bảo nhau bằng
lòng khoan dung, tha thứ.
"Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài
món nợ tình yêu" (Rm 13,8). Đã mắc nợ là phải trả. Một trong những món nợ
tình yêu chúng ta cần phải trả liên lĩ đó là món nợ liên đới trong lỗi phạm của
nhau. Để trả món nợ này, chúng ta không chỉ can đảm đón nhận các hậu quả do tội
lỗi của nhau mà còn phải tích cực sửa bảo nhau trong đức ái. Nếu ngươi không
sửa bảo kẻ có tội thì "Ta sẽ đòi ngươi đền nợ máu nó" là một lời cảnh
báo thật đáng sợ. Tuy nhiên để cho việc sửa bảo nhau đạt kết quả thì chúng ta
đừng quên rằng ngoài việc cầu xin ơn Chúa soi sáng, nâng đỡ, thì bản thân chúng
ta trước hết cần làm thanh sạch bản thân mình một cách nào đó. Vì khi đã lấy
cái xà ra khỏi mắt mình thì mình mới thấy rõ và biết cách lấy cái rác ra khỏi
mắt anh em (x.Mt 7,1-5). Xin đừng viện cớ rằng tôi chưa hoàn thiện, nghĩa là
vẫn còn vương nhiều lầm lỗi, nên tôi không được phép sửa bảo ai. Ngoại trừ Mẹ
Maria, chúng ta thảy đều là tội nhân, mức này, mức kia. Hãy nhớ lời dạy của
thánh Giacôbê: "Thưa anh em, nếu có người nào trong anh em lạc xa chân lý
và có ai đưa người ấy trở về, thì anh em hãy biết rằng: kẻ nào làm cho một tội
nhân bỏ đường lầm lạc mà trở về, thì cứu được linh hồn người ấy khỏi chết và
che lấp được muôn vàn tội lỗi của mình." (Gc 5,19-20)
21. Sửa lỗi nhau
Đã là con người, khi đã biết sử dụng
trí khôn, hay khi còn sử dụng được trí khôn bình thường, thì còn lầm lỗi, và
còn lầm lỗi là còn cần được sửa chữa, như ca dao tục ngữ đã nhìn nhận:
"Tha thứ là bệnh của trời, lỗi lầm là bệnh con người chúng ta". Quả
thực, Thiên Chúa sinh ra chúng ta, mỗi người mỗi vẻ, mỗi người mỗi tính, không
ai giống ai: người thì nhanh nhẹn, người thì chậm chạp, người thì hăng say năng
nổ, nhiệt tình, người thì tiêu cực, ơ hờ, lười biếng, người thì mau miệng,
người thì chậm nói, người thì mạnh bạo, người thì nhút nhát: "Bá nhân bá
tánh", trăm người thì có trăm tính cách khác nhau. Vì thế, mỗi người phải
phát huy ưu thế của mình, và tận dụng nó trong việc giúp đỡ anh em mình cái mặt
yếu kém của họ, không được ỷ vào ưu điểm Chúa ban mà lên mặt tự phụ khinh
thường người khác.
Hơn nữa nhân vô thập toàn, không ai là
hoàn hảo, tuyệt đối không bao giờ sai lầm hay thiếu sót. Trái lại, còn thường
xuyên lầm lỗi và thiếu sót nữa, nên chỉ bảo cho nhau, góp ý xây dựng cho nhau,
sửa lỗi lẫn nhau là một điều cần thiết. Đây là một cách cư xử rất khó khăn, rất
phức tạp, đòi hỏi phải hết sức tế nhị và phải làm.
Chúa Giêsu hiểu biết tâm lý con người,
Ngài biết rõ chúng ta yếu đuối, hay lầm lỗi, thiếu sót và cần sửa chữa, nên
Ngài đã chỉ dạy chúng ta một cách sửa lỗi nhau rất hay, rất tế nhị. Đó là khi
chúng ta muốn sửa lỗi ai, chúng ta phải ý tứ làm từng bước như Chúa chỉ dạy
trong bài Tin Mừng hôm nay, thì mới kết quả và thành công.
Bước thứ nhất hay việc đầu tiên là gặp
gỡ riêng giữa hai người, chỉ hai người thôi, ta và người sai lỗi. Gặp gỡ và nói
chuyện với nhau trong tình thân ái, kín đáo và chân thành. Gặp gỡ như vậy, một
đàng sẽ giúp chúng ta hiểu nhau, thông cảm nhau và biết đúng sự thật hơn. Đàng
khác, sẽ giúp cho người sai lỗi thấy được lỗi lầm của họ để sửa chữa và phục
thiện.
Sau khi đã gặp gỡ riêng rồi mà vẫn
không kết quả, người sai lỗi vẫn cứng lòng, tự ái, cố chấp, thì mời một hoặc
hai người làm nhân chứng và cùng góp ý. Nhiều người nhiều bộ óc, tất nhiên sẽ
uy thế hơn, cao kiến hơn, vừa minh chứng cho lòng thành thật của chúng ta, vừa
cho người sai lỗi thấy rõ và phải nhìn nhận điều sai trái của họ.
Nếu vẫn không kết quả, khi ấy mới đưa
ra cộng đoàn hay đưa đến người có thẩm quyền để giải quyết. Chúng ta hãy nhớ
đưa ra người có thẩm quyền trong Giáo Hội chứ không phải người có thẩm quyền
ngoài xã hội. Tức là chúng ta không bao giờ kiện cáo nhau để đem nhau ra tòa án
phần đời. Chẳng hay ho gì mà còn mang tiếng cho đạo nữa. Chúng ta cũng phải nhớ
là chỉ sau khi đã gặp gỡ riêng và nhờ người khác góp ý rồi mới đưa tới người có
thẩm quyền. Có những người đưa ngay vụ việc tới người có quyền, hoặc là để ton
hót, lấy điểm hoặc là vì lòng ghen ghét, ganh tị, tức giận, như thế sẽ làm tổn
thương tự ái và hậu quả sẽ tệ hại hơn.
Nếu đã làm hết cách theo khả năng mà
vẫn không kết quả, thì hãy nhận sự giới hạn của mình và phó dâng người anh em
cho lòng nhân từ của Thiên Chúa là cầu nguyện cho họ. Chúng ta cầu nguyện và
cộng đoàn cầu nguyện, chắc chắn lời cầu nguyện ấy sẽ được Chúa nhận lời. Chúng
ta hãy nhớ: việc góp ý xây dựng hay sửa lỗi nhau phải nhằm mục đích là để giúp
họ trở nên tốt hơn. Chúng ta phải sửa lỗi anh em trong tình mến chứ không phải
vì lòng tự ái, không phải vì ganh tị, lại càng không phải vì tức giận, thù
ghét.
Đàng khác, chúng ta cũng phải để ý đến
vấn đề tâm lý nữa, tức là để ý đến thời gian, không gian và cách cư xử nữa. Có
việc chúng ta góp ý lúc này thì không kết quả, nhưng lúc khác lại có kết quả,
hoặc chỗ này thì được việc, nhưng chỗ khác lại thất bại. Nhất là cách hành sử:
"Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau",
"Lời ngọt thì lọt đến xương". Như thế sẽ không làm tổn thương lòng tự
ái hay danh dự của người sai lỗi và họ dễ dàng phục thiện hơn.
Vì vậy, về phía người góp ý hay sửa lỗi
phải ý tứ: đừng bao giờ đứng vai trò quan tòa xét đoán anh em. Có khi một điều
không đáng gì, nhưng chúng ta lại quan trọng hóa hay phóng đại to ra, khiến vấn
đề trở nên phức tạp và khó khăn hơn. Như thế, người sai lỗi sẽ rút lui về chính
mình, căm hờn và tức giận, rồi phản ứng mạnh hơn.
Còn về phía người được góp hay sửa lỗi,
thì phải bình tĩnh và khiêm tốn. Đây là một dịp ơn Chúa đến với mình, đây là
một lần Thiên Chúa quan phòng gửi sứ giả của Ngài đến với mình, nên hãy khiêm
tốn đón nhận. Bởi vì ai phản đối ta, ai chê trách ta, mà chê phải, trách đúng,
thì đó là ông thày dạy ta mà ta không phải trả tiền, như những câu danh ngôn mà
các nhà giáo dục thường nói: "Ai khen ta mà khen phải, đó là bạn ta. Ai
chê ta mà chê đúng, đó là thầy ta. Ai nịnh hót ta, nịnh hót cả điều sai lỗi của
ta, đó là thù địch của ta. Ai phản đối ta, mà phản đối đúng, đó là thày dạy ta
mà không lấy tiền".
Sau hết chúng ta nhớ, trước khi góp ý
xây dựng hay sửa lỗi ai, chúng ta phải cầu nguyện xin Chúa soi sáng và hướng
dẫn: "Lạy Chúa, trước khi con sửa lỗi anh em, xin Chúa nhắc con hãy nhớ
rằng: con cũng là tội nhân, cũng thiếu sót và lầm lỗi, có khi còn nặng hơn họ
nữa. Xin Chúa, nếu vì bổn phận, con phải sửa lỗi, xin cho con biết lấy tinh
thần bác ái yêu thương mà cư xử hơn là chỉ trích, xét đoán anh em. Xin cho con
luôn biết rộng lượng bao dung với người khác, vì con biết chắc rằng Chúa vẫn
tha thứ cho con".
22. Kỷ luật của Giáo Hội và sự hiện
diện của Đức Kitô
(Suy niệm của Lm. FX. Vũ Phan Long)
1.- Ngữ cảnh
Với ch. 18 của Tin Mừng Mátthêu, chúng
ta đi vào Bài Diễn từ thứ tư, đề cập đến đời sống huynh đệ trong lòng Hội
Thánh, cộng đoàn Kitô hữu. Bài Diễn từ được chia thành hai phân đoạn, phân đoạn
thứ nhất đề cập đến "những kẻ bé mọn" (18,1-14) và phân đoạn thứ hai
liên hệ đến "người anh em phạm tội" (18,15-35). Mỗi phân đoạn kết
thúc với một dụ ngôn: con chiên lạc (18,12-14), và ông vua và người đầy tớ
(18,21-35).
Sau đây là bố cục chung cho cả bài Diễn
từ:
I. Mối quan tâm đến những kẻ bé mọn
(18,1-14):
A. Người lớn và kẻ bé mọn (cc. 1-5),
B. Đừng khinh những kẻ bé mọn (cc.
6-10),
C. Kết luận bằng Dụ ngôn: Quan tâm đến
những kẻ lầm đường lạc lối (cc. 12-14)
II. Kỷ luật và Tha thứ (18,15-35):
A. Kỷ luật của Giáo Hội và sự hiện diện
của Đức Kitô (cc. 15-20),
B. Tha thứ không giới hạn (cc. 21-22),
C. Kết luận bằng Dụ ngôn: Tha thứ như
một sự biết ơn (cc. 23-35).
2.- Bố cục
Bản văn có thể chia thành ba phần:
1) Kỷ luật của Giáo Hội (18,15-17);
2) Cầm buộc và tháo cởi (18,18);
3) Sự hiện diện của Đức Kitô
(18,19-20).
3.- Vài điểm chú giải
- Người anh em (15): Từ ngữ adelphos
này nói về những người có liên hệ huyết thống trong một gia đình, nhưng cũng để
gọi những người có tương quan với nhau trong một cộng đoàn thiêng liêng. Cũng
như các "con cái Israel" thuộc về cùng một "nhà", các môn
đệ Đức Kitô, được quy tụ nhân danh Người, làm thành một "nhà thiêng
liêng" (x. 1 Pr 2,5).
- phạm tội (15): TM Mt chưa bao giờ xác
định rõ "phạm tội" ([h]amartanô) có nghĩa là gì. Dựa vào ngữ cảnh,
một đàng độc giả liên kết động từ này với động từ "làm cớ cho sa ngã"
(skandalizô; cc. 6.8-9), thì hiểu tội là một cái gì nghiêm trọng. Đàng khác,
khi liên kết với truyện con chiên lạc, độc giả biết là tội có thể được tha thứ.
Bản văn ở đây nói riêng đến tội của "người anh em".
- sửa lỗi nó, một mình anh với nó (15):
Đây không phải là một lời khuyên mới do sáng kiến của Đức Giêsu. Đọc Lêvi
19,17, chúng ta ghi nhận một quy định tương tự ("Ngươi không được để lòng
ghét người anh em, nhưng phải mạnh dạn quở trách người đồng bào, như thế, ngươi
sẽ khỏi mang tội vì nó"). Phái Êxêni ở Qumrân cũng có những lời dạy tương
tự (Thủ bản kỷ luật 5,25 truyền: "Không ai được nói với anh em với sự giận
dữ hoặc hiềm khích hoặc trịch thượng hoặc với trái tim cứng rắn hoặc tâm trí gian
tà". Xem thêm Văn kiện Đamát 9,2-8).
- chinh phục (15): Động từ kerdainô có
nghĩa là "thủ đắc được, chiếm được" vật gì. Thường các bản văn Hy Lạp
và Kinh Thánh không dùng cho nghĩa bóng là "chinh phục một con
người". Thế nhưng động từ này được dùng hai lần khi nói về sứ mạng của Hội
Thánh sơ khai (1 Cr 9,19-22; 1 Pr 3,1).
- không nghe (17): Động từ parakouô có
nghĩa là "nghe những gì không nhắm cho tai họ; nghe không đầy đủ; nghe
không đúng đắn", nên cũng có nghĩa là "không nghe; không vâng
lời".
- một người ngoại ... một người thu
thuế (17): Ở đây, hai hạng người được nêu ra với giọng miệt thị dưới cái nhìn
thông thường, để làm biểu tượng cho những người ngoan cố, không có tinh thần
phục thiện.
4.- Ý nghĩa của bản văn
Đức Giêsu không coi cộng đoàn các môn
đệ như một hiệp hội các cá nhân, trong đó mỗi người có thể làm bất cứ điều gì
mình muốn và chẳng có ai quan tâm đến ai cả. Người đã dạy rõ ràng đâu là cách
xử sự bắt buộc đối với những ai đang bước theo Người. Bắt buộc bởi vì cần thiết
để vào được Nước Trời (x. Mt 5,20; 7,21). Trong cộng đoàn các tín hữu, mọi
người đều được liên kết vào các quy tắc chung này và mọi người phải cảm thấy
mình có trách nhiệm về việc không được để một ai bị hư mất. Khởi đi từ mối quan
tâm huynh đệ này, là một hình thái cốt yếu của tình yêu đối với người thân cận
tùy thuộc ý muốn của Thiên Chúa, có thể là cần phải nhắc đến đòi buộc quan tâm
đến một người anh em lầm lạc và mời người ấy hoán cải.
Đi trước các lời dạy về cách chăm sóc
một người anh em có lỗi là một đoạn cho thấy sự quan tâm vô giới hạn của Thiên
Chúa đối với mỗi một tín hữu, cho dù nhỏ bé nhất và không đáng kể gì
(18,10-14). Mỗi con người có một giá trị vô song, bởi vì họ luôn luôn hiện diện
trước mặt Ngài. Không một ai bị Thiên Chúa quên lãng một lúc nào cả; tình yêu
cũng như sự trợ giúp của Ngài không hề phai nhạt đi.
* Kỷ luật của Giáo Hội (15-17)
Vấn đề là người anh em "phạm
tội" (ho adelphos hamartêsê). "Tội" là một điều có tính trầm
trọng, nhưng cũng là điều có thể được tha thứ. Những người có thể lấy sáng kiến
can thiệp không phải là vì họ có trách nhiệm chính thức về cách thức mà các
thành viên của Hội Thánh theo mà cư xử, nhưng bởi vì họ bị trực tiếp liên lụy
đến do tội của người anh em ("đối với anh; chống lại anh", eis se).
Tuy thế, "tội" mà một thành viên phạm đối với một thành viên khác
không phải là vấn đề riêng tư, không can dự gì đến Hội Thánh. Có một xác tín
trong Kinh Thánh, trong Do Thái giáo và Kitô giáo là mỗi một tội đều ảnh hưởng
đến toàn thể Hội Thánh.
Về mối quan tâm đến người anh em, phải
nói là có nhiều cấp độ; nhưng dù ở cấp độ nào, sự quan tâm này cũng phải kín
đáo, kiên nhẫn và thanh thoát khỏi mọi kiểu nhìn cá nhân riêng tư. Cách tốt
nhất hẳn là tránh mọi cớ vấp phạm, bằng cách dàn xếp công chuyện giữa hai
người: không có người chứng, người anh em có tội không bị ngượng ngùng. Vấn đề
không phải là đề cập đến những thiếu sót của kẻ khác, nhưng là liên hệ với
người đã sai lầm, để "tranh thủ" người ấy. Vậy, ở đây không được nóng
giận (x. Lv 19,17). Câu Lv 19,17 đi trước điều răn về tình yêu đối với người
thân cận ở Lv 19,18, để nói rằng việc khuyến cáo một người anh em Israel
Cấp độ tiếp theo tiên liệu có nhiều
người khác can thiệp vào, khi việc đối thoại riêng tư không đạt kết quả (c.
16). Họ phải thuyết phục người có lỗi về sự thiếu sót đã xảy ra. Bằng cách đó,
những người này cho thấy rõ ràng là lời nhắc nhở của người đầu tiên không phải
chỉ là cái nhìn riêng tư cá nhân, nhưng cũng được các anh em khác chia sẻ. Như
thế, càng rõ là cả người lầm lạc cũng như người nhắc nhở đều không được phán
đoán theo các tiêu chuẩn chủ quan. Cả hai đều được tháp vào cộng đoàn các tín
hữu, nên cả hai đều được liên kết vào những quy tắc mà Đức Giêsu đã ban cho
cộng đoàn.
Tính cách cộng đoàn của đời sống Kitô
hữu này và của các quy tắc của cộng đoàn càng hiển nhiên hơn nữa ở cấp độ thứ
ba (c. 17). Nếu vụ việc không thể làm sáng tỏ giữa vòng ít người, "nếu nó
không nghe (parakousê) họ", thì phải đưa ra trước Giáo Hội (ekklêsia). Đây
là cộng đoàn Kitô hữu địa phương, trong tư cách không tách biệt, nhưng được
tháp vào trong Hội Thánh duy nhất mà Đức Giêsu đã thiết lạp trên "tảng
đá" Phêrô (x. 16,18). Không phải là từng người Kitô hữu, nhưng là Hội
Thánh mới có thể tuyên bố một phán đoán dứt điểm, nhằm nói rằng một hành vi có
phù hợp hay không với các quy tắc của Hội Thánh. Ai không nghe lời có khả năng
làm sáng tỏ của Hội Thánh, thì tự đặt mình ra ngoài Hội Thánh: "hãy kể nó
như một người ngoại hay một người thu thuế". Đây không phải là lời kết án
chung cuộc, nhưng theo cái nhìn của các Kitô hữu gốc Do Thái vẫn trung thành
với Lề Luật, là không còn gì để làm với người ấy nữa. Quả thế, người ta không
thể cho rằng mình thuộc về một cộng đoàn, đồng thời lại từ chối các quy tắc
điều hành và đảm bảo đời sống cho cộng đoàn ấy. Ở đây vấn đề không chỉ là vi
phạm một quy tắc, mà là từ chối chính quy tắc do người ta chống lại phán đoán
của Hội Thánh. Ai nhìn nhận mình sai lỗi và thiếu sót với quy tắc, thì được cứu
(x. c. 15); ai từ khước quy tắc, thì rời bỏ cộng đoàn.
* Cầm buộc và tháo cởi (18)
Rất có thể câu nói về "cầm buộc và
"tháo cởi" này đã thuộc về truyền thống có trước Mt. Nếu Hội Thánh có
thể công bố một phán đoán dứt điểm về điều gì phù hợp và điều gì không phù hợp
với lối sống của mình, là vì dựa trên quyền tháo cởi và cầm buộc Đức Giêsu đã
ban (c. 18); quyền này phải được thực thi phù hợp với các cơ cấu mà Người đã
ban cho Hội Thánh (x. 16,18t; 10,1-42; 28,16-20). Trong quyền này có hàm chứa
khả năng biết cách thuyết phục bằng các quy tắc của Đức Giêsu, phán đoán cách
đáng tin cậy các trường hợp riêng lẻ và cho thấy các ranh giới của sự thuộc-về
Hội Thánh.
* Sự hiện diện của Đức Kitô (19-20)
Thêm vào nguyên tắc tổng quát của c.
18, một lần nữa (palin) tác giả nói đến một nguyên tắc về cơ cấu. Lời Đức Giêsu
dạy về cầu nguyện chung và về việc hội họp nhân danh Người lại nêu bật tầm quan
trọng của hành động chung (cấp độ thứ hai ở trên). Ý tưởng ở đây không phải là
việc cầu nguyện chung thì quan trọng hơn việc cầu nguyện cá nhân. Tác giả chỉ
muốn nói đến việc những người cầu nguyện đồng ý với nhau về điều mà họ đang cầu
xin. "Hai" là số người tối thiểu có thể đồng ý hay không đồng ý về
một điều gì. Vậy lời đáp cho việc cầu nguyện tùy thuộc tương quan giữa các
thành viên trong Hội Thánh. Những lời thỉnh cầu chỉ tập trung vào cá nhân sẽ
không được chấp nhận.
Ở cuối lênh truyền giáo, Đức Giêsu đã
nói với các môn đệ: "Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế" (Mt
18,19t). Người ta sẽ không còn thấy được Người, nhưng Người sẽ hiẹn diện và hỗ
trợ mạnh mẽ khi họ đi chu toàn lệnh Người truyền. Các môn đệ không bị bỏ mặc
một mình, nhưng được Người để ý cùng đi với và giúp đỡ hữu hiệu. Người cũng hứa
hiện diện như thế với những ai quy tụ lại nhân danh Người. Nguồn gốc và trung
tâm của cuộc quy tụ là "danh Đức Giêsu". "Danh" là chính
bản thân Đức Giêsu mà các môn đệ đều quen biết; "nhân danh" có nghĩa
là: vì tình yêu đối với Người, trong sự hiểu biết rõ ràng Người là ai và trong
sự tuyên xưng về địa vị của Người. Đây là một cuộc quy tụ với ý thức sống động
và tin tưởng vào ý nghĩa của Đức Giêsu và của tất cả những gì thuộc về Người,
của sứ điệp và hành trình của Người. Các Kitô hữu quy tụ lại trong tinh thần
này thì không bao giờ bị bỏ mặc cho chính mình, nhưng họ có Đức Giêsu ở giữa
họ. Chính Người sẽ nâng đỡ sự hiệp nhất và hoạt động của họ.
+ Kết luận
Tình huynh đệ chân chính đòi hỏi các
môn đệ của Đức Giêsu không được bỏ mặc một người anh em đi vào cuộc phiêu lưu
nguy hiểm ("phạm tội"), nhưng phải hết sức cố gắng đưa họ trở lại với
đường ngay nẻo chính. Đàng khác, do tôn trọng đặc tính bó buộc và cứu độ của sứ
điệp của Đức Giêsu, trong Hội Thánh, ta không được tùy nghi xử sự theo bất cứ
cách nào, nhưng phải tôn trọng những giới hạn, phải tiến hành theo những cấp độ
khác nhau. Dù sao, tất cả những gì cổ võ sự hiệp nhất nhân danh Đức Giêsu thì
đều có thể chắc chắn là sẽ được Thiên Chúa hỗ trợ đặc biệt, và như thế sẽ góp
phần vào việc kiến tạo Hội Thánh.
5.- Gợi ý suy niệm
1. Như người mục tử không bỏ rơi nhưng
đi tìm một con chiên lạc, Thiên Chúa cũng không bỏ rơi bất cứ người nào. Trên
nền tảng là cách hành động đó của Thiên Chúa, không một ai được phép nói về một
người anh em: Tôi không quan tâm đến anh/chị ta! Trái lại, chúng ta buộc phải
quan tâm đến người anh em chị em đi lạc. Chúng ta không được phép tránh né vì
ích kỷ, lười biếng hay sợ hãi, hoặc bi quan về kết quả. Cũng không được rơi vào
thái cực kia, đó là chỉ trích, trịch thượng và tự hào mình công chính.
2. Đức Giêsu tha thiết quy tụ những con
người lại quanh Người để làm thành một cộng đoàn tín hữu và huynh đệ. Chúng ta
nhớ: Đức Giêsu kêu gọi từng người để họ sống với nhau và cùng đi thi hành sứ
mạng (x. Mt 4,18-25). Cách sống này ngược lại với cách mỗi người đi theo con
đường của mình và không quan tâm đến đặc tính cộng đoàn của đời sống Kitô hữu
(x. 18,15). Đàng khác, một nhóm lo lắng săn sóc một anh em có tội (c. 16) thì
phải được quy tụ không phải nhân danh chính mình, nhưng nhân danh Đức Giêsu, để
Cha Người sẵn lòng nhận các lời họ cầu xin.
3. Đức Giêsu không hề có ý đề nghị các
thành viên trong cộng đoàn phải theo giám sát nhau và phân loại con người theo
bậc thang giá trị luân lý. Các cách thức Người đề nghị chỉ là nhằm diễn tả đức
bác ái. Chính Mt 18,14 cho ta hướng đúng để hiểu những lời khuyên này:
"Cha của anh em, Đấng ngự trên trời, không muốn cho một ai trong những kẻ
bé mọn này phải hư mất". Đây là bổn phận săn sóc anh em về mặt thiêng
liêng. Giúp đỡ một người anh em chị em đang gặp khó khăn, chìa tay ra cho một
người anh em chị em đang rơi vào tội lỗi, là một đòi hỏi của tình yêu, một sự
trung thành với công trình của Đức Giêsu. Chúng ta chịu trách nhiệm về nhau.
4. Chúng ta đi cầu nguyện để thờ phượng
Đức Giêsu hiện diện trong Lời Người và trong Thánh Thể, nhưng cũng là để gặp
anh chị em để hòa với lời cầu nguyện của họ. Khi chúng ta khiêm tốn và sốt sắng
hòa hợp tâm trí và giọng điệu với nhau mà cầu nguyện, chúng ta nên một trong
Thân Mình Chúa Kitô, chúng ta làm thành Nhiệm Thể Đức Kitô.
23. Chú giải của Giáo Hoàng Học Viện Đà
Lạt
ANH EM SỬA LỖI NHAU
CHÚ GIẢI CHI TIẾT
"Nếu anh em ngươi trót phạm
tội": câu giả thiết này từ môi miệng Chúa Giêsu thốt ra trước tiên cho
thấy rõ ràng al2 Giáo Hội không bao gồm những kẻ hoàn thiện, song là những tội
nhân. Sáng kiến Chúa Giêsu khuyên kẻ chứng kiến lỗi anh em nên làm, xem ra mâu
thuẫn với lời Người nói trong Diễn từ trên núi về "cọng rác và cái
xà" (7, 1- 5). Nhưng động từ được dùng ở đây olegohô, (sửa lỗi, trách cứ)
- cũng là động từ trong Ga 16, 8 xác định hành động của Chúa Thánh Thần
"sẽ bắt lỗi thế gian" - cho thấy rõ một công việc như thế phải được
thực hiện trong tình bác ái và phải diễn tả, không phải một sự khiển trách đầy
khinh miệt hay quát mắng kiêu căng, nhưng là niềm hy vọng rằng một nỗ lực vì sự
thật như thế sẽ tạo dịp cho hành động của Chúa Thánh Thần, Đấng duy nhất minh
xác được tội trạng và dẫn tội nhân ăn năn thống hối. Nếu người đáng khiển trách
chịu nghe lời sửa lỗi, đó sẽ là một chiến thắng của Chúa Thánh Thần?
"Ngươi đã lợi được anh em người". Không phải "lợi được" một
người bạn hay một nạn nhân trong một cuộc chiến đấu, nhưng là lợi được một phần
tử của Giáo Hội mà người đó sắp lìa bỏ đi.
"Hãy kèm theo ngươi một, hai người
nữa": Chỉ thị này nhấn mạnh đến sự kiên nhẫn phải có đối với tội nhân
bướng bỉnh: bản văn Đnl 19, 15 mà chỉ thị này tham chiếu, đã đưa ra một lô biện
pháp nhằm bảo vệ tội nhân khỏi sự độc đoán và việc vội vã áp dụng các biện pháp
trừng giới. Đây không phải là những chứng nhân buộc tội mà ngươi ta đã kiếm lấy
từ trước vì như thật thì thật là ghê tởm, song là những người trợ lực những kẻ
có nhiều cơ may thành công nhất trong việc sửa lỗi tội nhân, trước khi phải nại
đến thẩm quyền cao hơn hết.
"Hãy thưa với cộng đoàn (Thật là
đáng tiếc khi BJ và Nguyễn Thế Thuấn dịch như thế, vì bản Hy ngữ nói rõ ràng
"Giáo Hội". Câu này, với 16, 18, là hai nơi duy nhất trong 4 Tin Mừng
dùng chữ ekklêsia): Việc đưa tội nhân ta trước Giáo Hội không phải là một sự
xét xử, song là một việc long trọng khuyên dụ hoán cải nhân danh Chúa Giêsu
Kitô. Trong trường hợp này, Giáo Hội chẳng còn làm gì khác hơn là công bố chính
sứ điệp của mình: lời ân xá và tha thứ; nhưng lời này sẽ trở thành lời xét xử
đối với những ai bác bỏ, khước từ. Chính vì công bố sứ điệp đó mà cộng đoàn
nhận được quyền cầm buộc và tháo cởi (c. 18). Quyền bính của cộng đoàn không
phải là quyền bính của một tòa án hay một cơ quan tài phán nhân loại đâu, vì nó
hệ tại ở việc đặt lương tâm con người đối điện với Thiên Chúa công bình và nhân
ái. Kết quả là kẻ "chẳng màng nghe Giáo Hội", nghĩa là từ chối nghe
lời mời gọi ăn năn, thì đương nhiên tự loại trừ khỏi cộng đoàn được xây dựng
trên ân sủng trong Chúa Kitô đó; đương sự không còn là "anh em" nữa.
Điều y đã làm khi phạm tội (cách riêng tư), giờ đây cộng đoàn chỉ còn công khai
xác nhận và đòi y phải trả lẽ. Y đã tự tách khỏi cộng đoàn vì tội của y, nên
cộng đoàn mới chứng thực sự kiện bằng cách ghi nhận y đã từ chối nắm bàn tay
đưa ra để lôi y vào.
"Mọi điều dưới đất các ngươi cầm
buộc": Việc chuyển đột ngột từ số ít sang số nhiều nầy đặt ra vấn đề ý
nghĩa của chữ "các ngươi". Chúa Giêsu ngỏ lời với ai đây? Có kẻ nghĩ
là các sứ đồ những người chấp chưởng và là yếu nhân trong phẩm trật Giáo Hội,
hay một cách thái quá, là mỗi cá nhân Kitô hữu, cái nghĩa đã bị công đồng
Trentô lên án nhưng không đưa ra một lời giải thích đích xác tích cực nào. Văn
mạch bảo ta xem chữ các ngươi ấy là toàn thể các môn đồ có một trách nhiệm mục
vụ trong cộng đoàn địa phương (xem cc.2. 10. 12. 13, nơi có cùng một chữ các
ngươi như thế); nghĩa này đã được thánh Tôma bênh vực. Lời đây cũng song song
với lời đã được nói dưới dạng thức một lời hứa cho Phêrô (16, 19). Chắc chắn
Chúa Giêsu không có ý truất bãi quyền đã ban cho Phêrô như cho viên.quản gia
của mình, nhưng đúng hơn Người muốn liên kết các môn đồ với kẻ nắm giữ chìa
khóa ấy.
"Nếu hai người trong các ngươi
": Thoạt nhìn, giây liên lạc giữa các câu 19-20 với những gì đi trước
không rõ ràng cho lắm. Kỳ thực có sự liên tục và khai triển cùng một chủ đề:
mọi phán định chính thức của Giáo Hội sẽ được phê chuẩn ở trên trời và ngay cả
mọi lời cầu xin của một số người hiệp nhau trong đức tin cũng sẽ được trên trời
đoái nhậm. Khi hai người họp nhau trong đức tin trước nhan Thiên Chúa của Chúa
Giêsu Kitô là họ đứng với nhau trên cùng mảnh đất vững chắc của ân sủng, là họ
nhận biết mình được hiệp nhất bởi cùng một lòng nhân ái, cùng một lòng tha thứ
khiến họ thành anh em, thành conc ái của Cha trên trời. Nơi đâu người ta hiệp
nhau "nhân danh Chúa Giêsu", nghĩa là không phải trong niềm kiêu hãnh
thiêng liêng và đức công chính riêng biệt, nhưng là trong việc cung xưng mình
là "bé nhỏ", trong việc nhìn nhận mình là tội nhân, thì chỉ nơi ấy
mới có sự đợi chờ trong đức tin và vì thế sẽ được nhậm lời; Chúa Kitô ở đâu,
Giáo Hội ở đó vậy.
"Ta ở giữa họ": Trong sách
"Tuyển tập danh ngôn tiên tổ", một phần khả kính của truyền thống
giáo sĩ Do thái, có một lời diễn tả cùng ý tưởng về lệ luật của dân Thiên Chúa:
Khi hai người cùng ngồi bàn luận về những lời của sách Torah, thì Shékinah ở
giữa họ" (Pirqé Abot 3,2). Thế mà Shékinah (tiếng Hy bá có nghĩa nơi
ở") thoạt tiên chỉ Đám mây sáng chói (Xh 40, 34-38;Cv 16,2) bay lượn giữa
hai thần Kérubin trên nắp hòm bia. Đám mây sáng chói này được xem như là vật
biểu lộ cách hữu hình việc cư ngụ thường xuyên của Giavê ở giữa dân Ngài. Bây
giờ chính Chúa Giêsu hiển vinh đang ở giữa môn đồ Người, một cách gần gũi hơn
bất cứ ai ở giữa những người khác.
KẾT LUẬN
Đoạn văn này cho ta thấy rõ mối giây
liên kết mật thiết giữa tội lỗi của một cá nhân với đời sống của cả cộng đoàn.
Tội ấy chẳng những liên can lời Giáo Hội chính thức, tới cái mà ngày nay la gọi
là bí tích cáo giải, song còn liên hệ chặt chẽ với trách nhiệm của mọi phần tử
trong cộng đoàn. Đây là một trách nhiệm được san sẻ và được diễn tả cách rõ
ràng phân minh. Trước tiên mỗi người có bổn phận khuyên bảo anh em mình, rồi
phải có nhiều người đến tiếp tay giúp đỡ, cuối cùng nại đến thẩm cấp tối cao,
đến toàn thể cộng đoàn. Bình diện tích được nối kết với bình diện ngoại bí
tích, và cả hai trực tiếp liên hệ đến việc cứu rỗi kẻ đã phạm tội.
Ngoài ra đoạn này còn cống hiến một
hình ảnh rất sâu xa và rất đẹp về Giáo Hội. Giáo Hội hiện hữu khi người ta cùng
tuyên xưa niềm tin vào danh Chúa Giêsu, cái danh mà nhờ đấy ta được cứu rỗi (Cv
4, 12). Và trong việc tuyên xưng đó. Chúa Giêsu trở nên hiện diện. Thiên Chúa ở
giữa loài người như vậy đó. Ngài là Emmanuen, Thiên-Chúa-ở-cùng- chúng-ta.
Chính sự hiện diện của Ngài qui hướng lời cầu nguyện chung và đảm bảo chắc chắn
lời đó sẽ được chấp nhận. Chính nhờ sự hiện diện của Ngài mà lời phán quyết của
cộng đoàn mới có sức mạnh thần linh. Sau cùng chính sự đảm bảo đó là lý do
khiến Giáo Hội vững lòng cậy trông và không ngừng hân hoan trên cõi thế.
Ý HƯỚNG BÀI GIẢNG
1. Không thể có vấn đề chú giải phần
đầu của bài Tin Mừng hôm nay (việc anh em sửa lỗi nhau) như là lời khuyến khích
dò xét các người cùng xứ đạo với mình và nhận định họ theo giá tn luân lý của
họ. Tất cả mọi lời khuyên đây của Chúa Giêsu chỉ có thể được hiểu như một biểu
thức của tình bác ái.
Vì ta thấy chúng đi tiếp sau câu:
"Nơi Cha các ngươi Đấng ngự trên trời không hề có ý để mặc hư đi một người
nào trong những kẻ nhỏ này". Và thật thế, ở đây Chúa Giêsu muốn nhắc lại
cho ta việc ân cần săn sóc anh em ta về mặt tinh thần, thiêng liêng. Giúp một
người anh em đang gặp khó khăn, đưa tay đỡ nâng một người anh em đang trong
vòng tội lỗi, là một yêu sách của tình yêu, một lòng trung tín với công việc
của Chúa.
2. Nếu có một vài Kitô hữu chuyên xía
vào chuyện thiên hạ, thì ngược lại có một số Kitô hữu khác lại kém dấn thân,
chỉ biết mình với Chúa. Thế mà ở đây Chúa Giêsu dạy rằng tất cả chúng ta đều có
trách nhiệm với nhau. Tôi không thể hững hờ trước tình cảm thiêng liêng của anh
em tôi. Và vì chẳng ai thoát khỏi lầm lỡ hay yếu đuối nên rất có thể một ngày
kia người khác cũng sẽ có dịp thi hành đối với tôi cái bổn phận nâng đỡ thiêng
liêng ấy. Có lẽ họ sẽ sẵn sàng làm việc này, nếu họ đã thấy chính tôi thi hành
với tất cả sự tế nhị và nhân ái cần thiết. Trong cộng đoàn môn đồ của Chúa
Giêsu. "Không ai là một hòn đảo"....
3. Sở dĩ ta đến nhà thờ cầu nguyện,
chính là để thờ lạy Chúa Giêsu đang hiện diện cách thể lý ở đó, dưới hình bánh
hình rượu. Nhưng cũng là để gặp lại anh em ta và hiệp nhất với họ trong kinh
nguyện. Và khi, trong một lời nguyện cầu đầy sốt sắng và khiêm tốn, ta đồng tâm
nhất với trí kết hợp với anh em trong Giáo xứ, thì ta không chỉ ở trước Mình
Thánh Chúa Kitô đang hiện hiện trong nhà tạm mà thôi, mà còn ở trong Mình thánh
Người, và làm thành Nhiệm thể Người, vì Chúa Giêsu đã nói:Người sẽ hiện diện
giữa ta. Và bấy giờ Chính Chúa Giêsu cầu nguyện ở trong ta. Làm sao chúng ta
lại không được nhận lời vì Người đã long trọng tuyên bố: "Lạy Cha, con
biết Cha hằng nhậm lời con" (Ga 11, 42)?
24. Suy niệm của Noel Quession
Đức Giêsu bảo các môn đệ:"Nếu
người anh em của anh trót phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với
nó mà thôi. Nếu nó chịu nghe anh, thì anh đã được món lợi là người anh em
mình".
Đoạn Tin Mừng ngày hôm nay được trích
từ bài giảng lớn thứ tư của Đức Giêsu, theo cách bố cục Tin Mừng của Matthêu.
Đây là những giáo huấn về đời sống "cộng đoàn".
"Cộng đoàn" mà chắc chắn
Matthêu nghĩ đến chính là nhóm nhỏ Kitô hữu, tập hợp mỗi Chúa nhật để cữ hành Thánh
Thể, và tạo thành một Giáo hội địa phương. Ngay từ đầu, chúng ta nhận thấy tính
chất thực tế của Đức Giêsu: "Nếu người anh em của anh trót phạm
tội..." Giáo hội không phải là một cộng đoàn gồm những "người thanh
khiết các thánh", nhưng những "người tội lỗi". Đức Giêsu đã rất
sáng suốt tiên liệu rằng "các Kitô hữu không tốt hơn những người
khác", như thỉnh thoảng người ta vẫn nói. Giáo hội được tạo nên bởi những
con người mỏng dòn như xã hội thế tục. Đức Giêsu không mơ đến một Giáo hội
không có vấn đề. Người sẽ đưa ra một thủ tục để thử giải quyết những khó khăn
mà có ngày sẽ phát sinh trong mọi nhóm người.
Thật vậy điều Đức Giêsu nói ở đây có
thể được áp dụng cho mọi môi trường sống của chúng ta với một tỉ lệ nào đó:Gia
đình, nhóm, hiệp hội, nhóm bạn, các đồng nghiệp... Biết bao nhiêu là xung đột,
căng thẳng, chống đối nhau!
Đôi khi lúc mới khởi đầu, mọi sự xem ra
đơn giản và hài hòa. Và rồi với thời gian trôi qua, nhiệt tình xuống dần, nhóm
có nguy cơ tan rã nếu không ai quan tâm đến sự liên kết và hiệp thông.
Không một nhóm con người nào tránh được
tội lỗi, sự khốn khổ của con người... kể cả Giáo Hội!"Nếu anh em của anh
trót phạm tội..."
Phải làm gì, bây giờ?
Anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với
nó mà thôi. Nếu nó chịu nghe anh, thì anh đã được món lợi của người anh em
mình...
Chúng ta nhận thấy ngay, trong những
chữ cô đọng ấy bầu khí mà Đức Giêsu đặt chúng ta vào. Đó là một bầu khí của
tình yêu chứ không phải là của sự phán xét.
Than ôi, có những "vị quản giáo
mắc khuyết điểm" lẫn lộn hết mọi sự, và lúc nào cũng sẵn sàng lên lớp
những người khác trong một thái độ phê phán có hệ thống. Như thế là làm sai lạc
tư tưởng của Đức Giêsu, vì đã có xu hướng "buộc tội" và "đè
nặng" lên kẻ có tội. Tất cả Tin Mừng rõ ràng nói với chúng ta điều ngược
lại. Và văn cảnh trực tiếp của bài giảng này về cộng đoàn chỉ nói về sự tế nhị
và lòng nhân hậu đối với anh em mình. Ngay trước đoạn văn mà chúng ta đọc hôm
nay, Đức Giêsu đã kể lại dụ ngôn con chiên lạc: "Anh em hãy coi chừng, chớ
khinh một ai trong những kẻ bé mọn này... Hãy như người chăn chiên mất một con
chiên chạy đi tìm nó...Cha của anh em, Đấng ngự trên trời, không muốn cho một
ai trong những kẻ bé mọn này phải hư mất" (Matthêu 18,10-14). Và ngay sau
bản văn của chúng ta về sự sửa lỗi anh em, Đức Giêsu sẽ đòi hỏi Phêrô "tha
thứ bảy mươi lần bảy" (Matthêu 18,21-22) Kế đó Đức Giêsu sẽ lên án thái độ
của người đầy tớ không biết thương xót, không có trái tim, không biết tha thứ
một món nợ cho người bạn mình (Matthêu 18,23-35).
Như thế, chúng ta phải can thiệp, chỉ với
một bầu khí của tình yêu thương. Người ta chỉ có quyền phê bình một người anh
em nếu người ta " yêu thương người ấy!Toàn bộ Tin Mừng cao rao với chúng
ta Đức Giêsu nhân hậu với những người tội lỗi.
"Hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh
với nó..." "Nếu nó chịu nghe anh, thì anh đã được món lợi là người
anh em mình .."
Người ta cảm thấy rằng Đức Giêsu rất
muốn đó là giải pháp cho sự xung đột. Khi một người được món lợi là anh em mình
thì trời cao sẽ xuống với đất?Đó chính là niềm vui của giải pháp ấy!
Còn nếu nó không chịu nghe, thì hãy đem
theo một hay hai người nữa, để mọi công việc được giải quyết căn cứ vào lời hai
hoặc ba chứng nhân. Nếu nó không nghe họ, thì hãy đi thưa Hội Thánh.
Đức Giêsu thực hiện thêm một bước với
biết bao sự tế nhị tâm lý!
Trước tiên là mặt giáp mặt trong sự kín
đáo, để cho nếu có thể không ai biết có điều xấu và người phạm lỗi có thể giữ
được tiếng- tăm và danh dự của mình... và rồi, đến lúc phải đem theo một, hai
anh em khác là để tránh những phán đoán quá chủ quan trong đó người ta có thể
đánh giá sai lầm, và cũng để ý số đông tìm thấy những lập luận có thể thuyết
phúc hơn. Phải làm mọi sự để tránh sự hấp tấp và sự độc đoán.
Chỉ sau khi đã dùng hết cách khuyên
nhủ, người ta mới phải cắt bỏ một cách đau đớn.
Nếu Hội Thánh mà nó cũng chẳng nghe,
thì hãy kể nó như một người ngoại hay một người thu thuế.
Công thức này đụng chạm đến chúng ta,
nhất là lại do Đấng là người ta đã gọi "bạn của những người thu thuế và
những người tội lỗi (Matthêu 1 1, 19). Sự lên án khắc khe này chỉ có thể hiểu
được một cách chính xác bởi người ta đã thử hết cách để cứu người anh em. Người
ta cũng có thể nói rằng chính người anh em đã tự mình loại mình ra khỏi cộng
đoàn với việc nhiều lần khước từ sửa lỗi. Đã ba lần, người ấy gạt bỏ bàn tay mà
người ta đã giơ ra cho người ấy. Sau khi đã nhẫn nại đem lại cho người ấy mọi
cơ may, cộng đoàn thấy mình bất lực đối với người anh em đó...
Nhưng phải nói thêm rằng, cả trong
những trường hợp tối hậu ấy, chúng ta không giảm bớt lòng yêu thương người ấy,
kẻ tội lỗi ấy... bới lẽ chúng ta phải yêu thương cả kẻ thù của mình (Matthêu
5,43~8). Và Thánh Phaolô trong bài đọc thứ hai của Chúa nhật này, nhắc chúng ta
rằng "Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ tương thân tương ái" một
món nợ không bao giờ trả hết (Rm 13,8).
Thầy bảo thật anh em:"Dưới đất,
anh em cầm buộc những điều gì trên trời cũng cầm buộc như vậy, dưới đất, anh em
tháo cởi những điều gì trên trời cũng tháo cởi như vậy."
Đức Giêsu không bao giờ chỉ là một nhà
luân lý, một hiền giả, một nhà nhân bản. Những lời khuyên mà chúng ta đã nghe
cho đến nay là những nguyên tác tâm lý sơ đẳng, có giá trị đối với mọi quan hệ
của con người. Nhưng Đức Giêsu giờ đây đưa ra thêm một khía cạnh "thần
học". Người mạc khải một mầu nhiệm ẩn giấu. Thiên Chúa hiện diện trong toan
tính cứu vớt anh em mình... Thiên đàng liên quan với những gì xảy ra trên mặt
đất.
Ý muốn của Thiên Chúa là không một con
chiên nào bị hư mất, nên sự sửa lỗi anh em trở thành một con đường của lòng
nhân hậu của Thiên Chúa. Dĩ nhiên, nhiều người chỉ khám phá sự tha thứ của
Thiên Chúa (trên trời) nếu họ khám phá sự tha thứ của anh em (dưới đất) được
thực hiện bằng một thái độ nhân bản của lòng yêu thương cứu độ.
Vại trò "cầm buộc và tháo
cởi" mà Đức Giệsu đã ban cho cá nhân Phêrô một vài ngày trước đó (Matthêu
16,19), cũng được ban cho toàn thể cộng đoàn, trong cùng những từ ngữ (Matthêu
18,18). Giáo hội là môi trường của lòng thương xót, nhân hậu. Những Kitô hữu
đưa về Thiên Chúa. Ôi trách nhiệm to lớn biết bao?
Giữa "đất" và
"trời" có sự tương giao?
Giữa "thời gian" và
"vĩnh cửu", có sự tương giao?
Sự mạc khải của Đức Giêsu là ở điều
này:Điều mà người ta cầm buộc được hay tháo gỡ được ở trần gian này, trong lúc
này... được "cầm buộc" hoặc "tháo gỡ" nơi Thiên Chúa mãi
mãi...
Và không chỉ cho chúng ta, nhưng cũng
cho những người khác Giáo Hội là một cộng đoàn ở đó mỗi người chịu trách nhiệm
về đời sống Đức Tin của anh em mình. Chúng ta có thật sự gánh trách nhiệm cho
nhau không?Giữa vợ chồng, giữa cha mẹ và con cái?Thông thường, chúng ta hay
-hèn nhát chúng ta không quan tâm đến đức tin của những người khác, Một vấn đề
thời sự nóng bỏng... Biết bao đứa trẻ đã từ bỏ đức tin của cha mẹ chúng. Biết
bao anh em dường như đi theo con đường rời bỏ cộng đoàn đức tin.
Vậy có nên tuyệt vọng không?
Thầy còn bảo thật anh em: "Nếu ở
dưới đất, hai người trong anh em hợp lời- cầu xin bất cứ điều gì, thì Cha Thầy,
Đấng ngự trên trời, sẽ ban cho"
Đức Giêsu lặp lại công thức nhấn mạnh
long trọng:Thầy còn bảo thật anh em!Công thức ấy thường chỉ một mạc khải về mầu
nhiệm đức tin, được che khuất khỏi sự nhận xét của con người. Và Đức Giêsu trở
về chủ đề về sự tương quan giữa "đất" và "trời".
Có nên tuyệt vọng khi chúng ta không
"nhìn thấy" kết quả của những nỗ lực đối với những anh em, tội lỗi từ
chối sống đời thánh thiện theo ơn gọi Kitô hữu của họ? ít ra bề ngoài là như'
thế? Đức Giêsu đáp lại "không" với chúng ta!
Bỏ vì, Người nói, cộng đoàn - Giáo Hội
không phải là một hiệp hội như – những hiệp hội khác. May mắn thay!
Cộng đoàn đức tin này ít lệ thuộc vào
những nỗ lực của con người để có thể kết thúc bằng sự thất bại mà lệ thuộc
nhiều hơn vào: Chúa Cha, Đấng ngự trên trời. Đức Giêsu yêu cầu chúng ta phải
tin vào hiệu quả... ẩn giấu ở trên trời của lời cầu nguyện, những hiệu quả mà
những phương tiện thông thường của con người không thể nhận thấy được. Sự cầu
nguyện ấy không phải là sự lười biếng, bởi vì người ta đã làm hết sức trước đó.
Nhưng là phương sách cuối cùng Đức Giêsu khẳng định với chúng ta phải tin vào
hiệu quả của phương sách đó. Đối với nhiều bậc cha mẹ trong gia đình, lời nói ấy
của Đức Giêsu phải là ánh sáng quyết định mặc dù không kiểm chứng được...
"Nếu ở dưới đất hai người trong anh em hợp lời cầu xin bất cứ điều gì thì
lời cầu nguyện của họ sẽ có hiệu quả với Chúa Cha; Đấng ngự trên trời"...
Vì ở đâu có hai ba người họp lại nhân
danh Thầy thì có Thầy ở đấy giữa họ.
Không, Giáo hội, cộng đoàn những người
tội lỗi như mọi người khác, không phải là một hiệp hội như các hiệp hội
khác:Đức Giêsu sống lại với tất cả quyền năng tinh thần của Thiên Chúa ở đấy
giữa những người quy tụ nhân danh Người. " '
Rõ ràng chúng ta không còn ở trong lãnh
vực luân lý xã hội học, hay nhân bản. Chúng ta ở trong lãnh vực đức tin. Sự
thống nhất của Giáo Hội ở bên trên những xung đột chia rẽ con người. Mọi nỗ lực
hòa giải luôn phải được thực hiện. Nhưng khi những bàn tay chúng ta đưa ra
không được tiếp nhận, thì chúng ta vẫn phải tin rằng điều mà con người không
làm được, Thiên Chúa làm được" (Mt 17,20-19.26; Lc 1,37).
Một giấc mơ điên rồ chăng? Một ảo tưởng
không có thật chăng? Không phải thế! Nhưng đó là một bí quyết tuyệt vời của chủ
nghĩa lạc quan đi đến mức tin rằng không môt người nào, không một hoàn cảnh nào
mà sau cùng không thể cứu vãn được (1Cr 8,11).
"Người anh em này mà Đức Kitô đã
chịu chết để cứu chuộc...". Làm thế nào mà chúng ta lại thất vọng vì người
ấy.
25. Cha Ta sẽ ban cho
(Suy niệm của Lm. Luigi Gonzaga Đặng
Quang Tiến)
Đoạn 18:15-20 nằm trong văn mạch chương
18 bàn về đời sống cộng đoàn. Các chủ đề chính được bàn đến là các trẻ nhỏ và
những người bé mọn (18:1-14), hoà giải và tha thứ (18:15-35). Ngay sau khi nói
về sự lầm lạc của một trong những người bé mọn (18:10-14), Matthêô bàn về việc
sửa lỗi anh em, hoà giải (18:15-20), và tha thứ (18:21-35).
Trong đoạn nầy, từ ean, "nếu"
xuất hiện nhiều lần (cc. 15[2x], 16.17[2x], 18[2x], 19[2x]). Các câu 15-17 dùng
các đại danh từ ngôi thứ hai số ít, "anh", sy ; trong khi các câu còn
lại, 18-20, dùng "các anh", hymin. Có thể phân chia đoạn nầy như sau:
- Sửa lỗi người anh em (cc. 15-17); - Quyền bính buộc tội và tha tội (c. 18); -
Chúa Cha nhậm lời và Chúa Giêsu hiện diện (cc. 19-20).
Sửa lỗi người anh em (cc. 15-17)
Matthêô đặt ra vấn đề là phải đối xử
như thế nào với người anh em của mình khi họ phạm lỗi đến mình. Ở đây tất cả
mọi chuyện được đặt ra bằng những câu điều kiện, ean, "nếu". Có thể
phân bố cục các câu nầy như sau: - Đặt ra một trường hợp xúc phạm đặc thù
(15a), - Các cách sửa lỗi (cc. 15b-17a), - Cách đối xử với người không hoán cải
(c. 17b).
Mở đầu câu thánh sử nói đến việc
"phạm lỗi", hamartanò. Trong mạch văn của chương 18, động từ nầy chỉ
tội "gây vấp ngã", skandalizò, cho một trong những người bé mọn tin
vào Chúa Giêsu (cc. 6.8.10). Cấu trúc hamartanò + eis + một người: chỉ phạm lỗi
đến cá nhân một người (Kh 20:6.9; 34:9). Tội "gây vấp ngã" là tội làm
tổn hại đến lòng tin vào Chúa Kitô. Tội nầy tuy phạm trực tiếp đến một cá nhân,
nhưng cũng có ảnh hưởng trên cộng đoàn. Bởi đó, việc sửa lỗi cần đến cả cá nhân
lẫn cộng đoàn.
Chúa Giêsu muốn "người anh
em" được sửa lỗi (c. 15). Cách sửa lỗi đầu tiên là giữa cá nhân người phạm
lỗi và người bị xúc phạm. Động từ elenchò là hapax trong Matthêô. Trong tin
mừng Luca động từ nầy được dùng trong ngữ cảnh khác, và rất hữu ích giúp chúng
ta hiểu nghĩa của động từ. Gioan Tẩy Giả "khiển trách", elenchò,
Hêrôđê vì đã lấy bà Hêrôđia làm vợ" (Lc 3:19). Gioan cho ông Hêrôđê thấy
việc ấy là sai, và không nên làm. Elenchò trong ngữ cảnh của Matthêô cũng mang
ý nghĩa tương tự là "mở ra, trải ra, chỉ cho một người thấy những sai lỗi
của mình", và "thuyết phục họ nhận mình sai lỗi" (x. Lc 3:19; Dt
12:5; Khải huyền 3:19; Lv 19:17).
Kết quả của việc sửa lỗi có thể là tích
cực, "nếu người anh em nghe ngươi". Động từ akouò, mang ý nghĩa nhiều
hơn là "nghe", mà là "làm theo điều đã được soi sáng/cho
biết", đúng hơn là "hoán cải" (7:24; 10:14; 13:9); Luca dùng từ
metainoia "hoán cải" trong trường hợp nầy (Lc 17:3). Động từ
kerdainò, "kiếm được", mang ý nghĩa sự sở hữu, sở hữu vật chất
(16:26; 25:16tt). Giúp hoán cải một người anh em là "kiếm được" người
ấy cho Chúa Giêsu Kitô và cộng đoàn (18:15; 1 Co 9:23; 1Ph 3:1); tuy nhiên một
cách nào đó việc ấy cũng được kể là thuộc về người đi sửa lỗi, "anh em của
ngươi".
Kết quả có thể là tiêu cực, "Người
anh em không nghe ngươi" (c. 16.17), việc sửa lỗi đòi hỏi nhiều cố gắng
hơn. Phải cần đến người khác và cộng đoàn. Trước tiên là cần đến hai hoặc ba
người, như thấy điều nầy được áp dụng ở vài nơi trong Tân ước (x. 26:60; Ga
8:17-18; 2 Co 13:1). Và nếu không có kết quả nữa, phải cần đến cộng đoàn.
Ekklèsia ở đây chỉ cộng đoàn kitô hữu địa phương, chứ không mang nghĩa phổ quát
như trong 16:18.
Nếu cách sửa lỗi cuối cùng vẫn không
đạt kết quả tốt, "người đó đối với ngươi như người ngoại, người thu
thuế". Câu kết luận quy chiếu lại trên người bị phạm lỗi (c. 15a) 1à chỉ
"đối với ngươi" mà thôi. Xem họ như "người ngoại, người thu
thuế", nghĩa là như người chưa hoán cải, chưa có một cách sống của các môn
đệ của Chúa Kitô (x. 4:56-57). Bản văn không nói đến cách cư xử của cộng đoàn
đối với người nầy.
Việc Matthêô kể ra đến ba giai đoạn sửa
lỗi cho thấy thánh sử nhấn mạnh đến sự rất cần thiết của việc giúp người anh em
sửa lỗi. Cá nhân cũng như tập thể phải cố gắng hết sức và bằng mọi cách đưa
người anh em trở về.
Quyền buộc tội và tha tội (c. 18)
Từ thái độ đối với người không
"chịu nghe" (c. 17), Chúa Giêsu đưa ra một nguyên tắc về quyền buộc
tội và tha tội của các môn đệ (18:18). So sánh giữa câu nầy và câu 16:19 mà
Chúa Giêsu nói với Phêrô trong trình thuật trước, chúng ta thấy có nhiều điểm
khác biệt. Trong câu 16:19, các động từ deomai, "buộc" và luò,
"tháo" đểu ở ngôi thứ hai số ít. Chúa ban quyền nầy cho Phêrô; trong
khi ở câu 18:18, các động từ được dùng số nhiều. Quyền nầy được ban cho các môn
đệ. Do ngữ cảnh của câu nầy, nói về gây cớ vấp phạm (cc. 6.8.10), phạm tội (c.
15), việc sửa lỗi (cc. 16-17), việc "buộc" và "tháo" nầy
được hiểu như là phán quyết về tội.
Chúa Cha nhậm lời và Chúa Giêsu hiện
diện (cc. 19-20)
Hai câu 19 và 20 được đặt chung với
nhau vì chúng được dẫn vào bởi cùng một câu: "Quả thật, Ta lại bảo các
ngươi". Các câu cuối nầy liên hệ với các câu trên bởi cấu trúc câu: ean
(c. 19), "nếu", "hai", " hoặc ba" (c. 16 và
19.20), "trên mặt đất", "trên trời" (cc. 18.19). Như các
câu 15-17 đề cập đến giữa hai người trong vấn đề "phạm lỗi", ở đây
cũng nói đến "hai người" (c.19), "hai hoặc ba người"
(c.20), nhưng trong việc "đồng tâm" (c.19) và "tụ họp nhân danh
Ta" (c. 20); và kết quả là "Cha Ta sẽ nhậm lời" (c. 19) và Chúa
Giêsu "sẽ ở giữa họ" (c. 20).
Ở đây Chúa Giêsu thêm một nguyên tắc
nữa. Đó là "Nếu trong các ngươi hai người dưới đất đồng thanh xin về bất
cứ việc gì, thì Cha Ta, Ðấng Ngự trên trời sẽ ban cho" (c. 19). Xét về mặt
hình thức, hai câu 19-20 nầy có liên hệ với các câu trước như đã phân tích ở
trên. Xét về nội dung, xem ra Matthêô đưa vào đây một chủ đề mới. Thật ra, điều
Matthêô nói trong các câu 19-20 có liên hệ rất mật thiết với các câu trước.
Sau khi nói đến việc một người anh em
sai lỗi (18:12.15), việc sửa lỗi, chủ yếu là không thành công (cc. 16-17) và
quyền buộc tội và tha tội của các môn đệ (c. 18), thánh sử nói đến sự hoà hợp
của các môn đệ trong cầu nguyện và tụ họp như là điều kiện để được Chúa Cha
nhậm lời về "những điều họ kêu xin", và Chúa Giêsu "hiện diện
giữa họ" (c. 20). Động từ symphòneò, nghĩa đen của nó là "vang lên
cùng một giọng", nghĩa là "hòa hợp", "có một lòng một
ý" (x. 20:3.13), aiteò ở đây có nghĩa là "cầu xin" trong bối
cảnh cầu nguyện (21:22), và panta pragma, "bất cứ điều gì"; hiểu theo
nghĩa là "việc liên quan đến luật lệ" (Thayer; x. Rom 16:2; 1 Co
6:1). Nếu đúng như thế, panta pragma nầy ám chỉ những chuyện "gây vấp
ngã" (cc. 6.8.10), đi lạc (c.12), phạm lỗi (c. 15a). Và điều các môn đệ
cầu xin chính là sự hoán cải của những người ấy, vì các môn đệ đã tìm cách sửa
lỗi họ mà không thành công.
Câu 20 khai triển ý tưởng việc cầu
nguyện trong trường hợp cụ thể ở câu 19; gar, "vì" (c.20) mang ý
nghĩa giải thích. "Tụ họp nhân danh Chúa Giêsu Kitô" là tụ họp để cầu
nguyện, là tụ họp của các môn đệ của Chúa Kitô. Lời hứa nầy được tuyên bố lại
trong 28:20 bởi Chúa Giêsu Kitô phục sinh. Vậy Chúa Giêsu Kitô phục sinh hiện
diện giữa những người tụ họp lại cầu nguyện nhân danh Ngài.
Sửa lỗi người anh em phạm lỗi là việc
phải làm. Nhưng cầu nguyện cho người ấy thì có sức mạnh và hiệu quả hơn cả việc
sửa lỗi, vì lúc ấy chính Thiên Chúa hành động. Hãy cầu nguyện để mọi người được
ơn cứu độ.
Sưu tầm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét